Adam Mickiewicz-universiteit
| Adam Mickiewicz-universiteit | |
|---|---|
 | |
| Die aula aan die Mickiewiczplein | |
Latyn: 'Universitas Studiorum Mickiewicziana Posnaniensis' | |
| Gestig: | 1919 |
| Tipe: | Openbaar |
| Rektor: | Bronisław Marciniak |
| Ligging: | Poznań, Pole |
| Affiliasies: | Santandergroep, Compostelagroep |
Die Adam Mickiewicz-universiteit in Poznań (Pools: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poolse afkorting UAM) is een van die grootste Poolse universiteite en geleë in Poznań, Woiwodskap Groot-Pole. Die universiteit se oorsprong kan teruggevoer word na 1611.[1] Die universiteit het egter amptelik op 7 Mei 1919 oopgemaak. Sedert 1955 dra dit die naam van die Poolse Romantiese digter Adam Mickiewicz. Die universiteit word dikwels gelys as een van die drie top universiteite in Pole.[2][3]
In 2018 het die Shanghai Rangstelsel die universiteit binne die top 701-800 universiteite ter wêreld geplaas.[4]
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die Jesuïetekollege het op 28 Oktober 1611 onder die koninklike edik wat deur Koning Sigismund III Vasa gemaak is die eerste universiteit in Poznań geword. Hierdie edik is later versterk deur verdere edikte wat uitgereik is deur Koning Johannes II Casimir in 1650 en Koning Johannes III Sobieski in 1678. Die universiteit het kragtens hierdie edikte grade aan sy studente toegeken. Die inhuldigingseremonie van die universiteit het egter eers 308 jaar nadat dit formeel gestig is plaasgevind met die 400ste herdenking van die stigting van die Lubrański Akademie–wat beskou word as die universiteit se spirituele voorloper–op 7 Mei 1919. Die universiteit se oorspronklike naam was Wszechnica Piastowska ("Universiteit van die Piast dinastie" – wszechnica - is 'n minder algemene Poolse woord vir "universiteit"). Dit is later in 1920 hernoem na Uniwersytet Poznański ("Poznań Universiteit")[5].
In 1920 het die bekende sosioloog Florian Znaniecki die eerste Poolse department van sosiologie aan die universiteit gestig. Dit was een van die eerste sosiologie departemente in Europa. In dieselfde tydperk het die botanis Józef Paczoski die wêreld se eerste instituut van fitososiologie gestig.
Na die inval van Pole is Poznań deur Duitsland geannekseer en die universiteit in 1939 deur die regering van Duitsland gesluit. Dit het in 1941 as 'n Duitse universiteit heropen wat tot 1944 bedryf is. Die personeel en studente van die Poolse universiteit, waarvan sommige deur die Duitsers uit Warskou verban is, het 'n ondergrondse Poolse "Universiteit van die Westelike Streke" (Uniwersytet Ziem Zachodnich) gestig, waarvan die klasse in private woonstelle gegee is. Baie van die professore en personeel is gevange geneem en in Fort VII in Poznań tereggestel, insluitende professor Stanisław Pawłowski (rektor in die jare 1932-33).[6] Na die afloop van die Tweede Wêreldoorlog het die universiteit op baie kleiner skaal weer oopgemaak. In 1950 is die Mediese Fakulteit–insluitende 'n Tandheelkunde- en Farmakologie afdeling– afgeskei om 'n aparte institusie, tans die Poznań Universiteit van Mediese Wetenskappe, te vorm. In 1955 het die Uniwersytet Poznański 'n nuwe naamgenoot aangeneem, die 19de eeuse Romantiese Poolse digter Adam Mickiewicz, wat tans die universiteit se naam is.
Persele[wysig | wysig bron]
The universiteit se sentrale administrasiegebou is die Collegium Minus wat geleë is aan die westelike kant van Adam Mickiewicz-plein. (Dit is een van 'n groep geboue, insluitende die Rykspaleis, wat in die eerste dekade van die 20ste eeu gebou is toe Poznań steeds onder Duitse heerskappy was. Dit was oorspronklik 'n Koninklike Akademie.) Hierby word ingesluit die Aula, wat dikwels gebruik word vir seremonies en vir klassieke-musiek konserte en die Collegium Iuridicum (wat die Regsfakulteit bevat). Sommige klasse vind plaas in die Collegium Maius, een van die genoemde groep geboue (by ul. Fredry), alhoewel die gebou hoofsaaklik gebruik word deur die mediese universiteit. Ander geboue in die stadsentrum sluit die voormalige kommunistiese partye se hoofkwartiere by Święty Marcin in, die sogenaamde Collegium Novum (dit word hoofsaaklik gebruik vir taalklasse) by Al. Niepodległości, en die universiteit se biblioteek by ul. Ratajczaka.
Die universiteit maak ook gebruik van 'n aantal ander geboue in die suidelike en westelike distrikte van Poznań. Die universiteit is egter goed op dreef met die ontwikkeling van sy perseel by Morasko wat geleë is in die noorde van die stad. Met ingang 2006 het die Fakulteite van Fisika, Wiskunde, Rekenaarwetenskap, Biologie en Geografiese- en Geologiese Wetenskappe na die nuwe perseel geskuif. In 2015 het die Fakulteit van Geskiedenis (Collegium Historicum Novum) ook na die nuwe perseel geskuif.[7]
Die universiteit het ook eksterne takke in ander dorpe van Wes-Pole, insluitende Kalisz, Ostrów Wielkopolski en Słubice.
Personeel- en studentegetalle[wysig | wysig bron]
In die begin van die 2008/2009 akademiese jaar het die universiteit 46,817 voorgraadse studente (insluitende omtrent 18,000 wat in naweek- en aandklasse ingeskryf was), 1308 doktorale studente, en 2247 andersoortige nagraadse studente, gehad. Die aantal voorgraadse studente het effens afgeneem tussen 2005 en 2008.[8]
Aan die einde van 2008 het die universiteit 'n totaal van 2892 lektore gehad, insluitende 257 volle professors en 490 assosiaat/assistent professore. Dit het ook 2120 ander werknemers gehad.[9]
Die universiteit beskik ook oor 'n Department Afrikaans binne die Fakulteit Nederlands en Suid-Afrikaans waar die Afrikaanskenner Jerzy Koch klasgee.
Grade en fakulteite[wysig | wysig bron]
Soos die meeste ander Poolse universiteite ken Adam Mickiewicz-universiteit die volgende grade toe:
- licencjat, wat normaalweg 'n driejaar kursus is. Dit word somtyds beskou as soortgelyk aan 'n BA-graad (Lettere en Wysbegeerte) of 'n B.Sc-graad
- Meestersgraad, normaalweg 'n tweejaar-kursus wat volg op die licencjat. Word beskou as soortgelyk aan 'n MA- of M.Sc-graad
- Doktorsgraad
- Habilitasies
Die universiteit het ook die volgende fakulteite:
- Fakulteit Nederlands en Afrikaans, met 'n Departement van Afrikaans waar die dosent en Afrikaanskenner Jerzy Koch Afrikaans doseer.[10]
- Fakulteit van Engels
- Fakulteit van Biologie
- Fakulteit van Chemie
- Fakulteit van Opvoedkundige studies
- Fakulteit van Geografiese en Geologiese Wetenskappe
- Fakulteit van Geskiedenis
- Fakulteit van Regte en Administrasie
- Fakulteit van Wiskunde en Rekenaarwetenskap
- Fakulteit van Moderne Tale en Letterkunde
- Fakulteit van Fisika
- Fakulteit van Poolse en klassieke Filologie
- Fakulteit van Politiese Wetenskappe en Joernalisme
- Fakulteit van Maatskaplike Wetenskappe en Filosofie
- Fakulteit van Teologie
- Fakulteit van Pedagogie en Fyn Kunste in Kalisz
Noemenswaardige alumni en Ere-Doktors[wysig | wysig bron]
Van die Universiteit se bekendste gegradueerdes is:
- Stanisław Barańczak (1946-2014), digter en vertaler, Nike-prys laureaat
- Bogumił Brzezinski (g. 1943), chemikus
- Franciszek Gągor (1951-2010), generaal, Hoof van die Generale Staf van die Poolse Gewapende Magte
- Krzysztof Grabowski (g. 1965), digter en sanger
- Maciej Henneberg (g. 1949), Pools-Australiese anatomis en kommunistiese-era dissident
- Kazimiera Iłłakowiczówna (1892-1983), digter, prosa skrywer, dramaturg en vertaler
- Anna Jantar (1950-1980), sanger
- Tomasz Jasiński (g. 1951), geskiedkundige
- Jacek Jaśkowiak (g. 1964), politikus en entrepreneur; die huidige burgemeester van Poznań
- Jan A. P. Kaczmarek (g. 1953), komponis, wenner van 'n Oscar
- Max Kolonko (g. 1965), Pools-Amerikaanse skrywer en joernalis
- Włodzimierz Kołos (1928-1996), chemikus en fisikus, een van die stigters van moderne kwantum chemie
- Ryszard Krynicki (g. 1943), digter en vertaler
- Jan Kulczyk (1950-2015), sakeman en miljardêr
- Tomasz Łuczak (g. 1963), wiskundige
- Crocheted Olek (g. 1978), New York Stad-gebaseerde Pools-Amerikaanse kunstenaar
- Halszka Osmólska (1930-2008), paleontoloog
- Kazimierz Marcinkiewicz (g. 1959), konserwatiewe politikus, voormalige Eerste minister van Pole
- Adam Michnik (g. 1946), joernalis en kommunistiese-era dissident
- Julia Przyłębska (g. 1959), prokureur, President van die Grondwetlike Tribunaal van Pole
- Krzysztof Skubiszewski (1926-2010), politikus, voormalige Minister van Buitelandse Sake van Pole
- Hanna Suchocka (g. 1946), politikus, die eerste vroulike Eerste minister van Pole
- Marian Rejewski (1905-1980), wiskundige betrokke in die ontsyfering van die Enigma-masjien
- Jerzy Różycki (1909-1942), wiskundige betrokke in die ontsyfering van die Enigma-masjien
- Jerzy Waldorff (1910-1999), TV persoonlikheid, skrywer, uitgewer en literêre kritikus
- Jan Węglarz (g. 1947), rekenaarwetenskaplike
- Henryk Zygalski (1908-1978), wiskundige betrokke in die ontsyfering van die Enigma-masjien
Ontvangers van ere doktorsgrade sluit Maarskalk Józef Piłsudski, Maarskalk Ferdinand Foch, Marie Curie, Ignacy Paderewski, Roman Dmowski, Witold Hensel, Wisława Szymborska, Ernst Håkon Jahr en JM Coetzee in.
Lys van rektore[wysig | wysig bron]
- 1919–1923: Heliodor Święcicki (1854–1923), dokter en filantroop
- 1923–1924: Zygmunt Lisowski (1880–1955), prokureur
- 1924–1925: Stanisław Dobrzycki (1875–1931), spesialis in Slawiese-tale
- 1925–1926: Ludwik Sitowski (1880–1947), dierkundige
- 1926–1928: Jan Gabriel Grochmalicki (1883–1936), dierkundige
- 1928–1929: Edward Lubicz-Niezabitowski (1875–1946), dokter en dierkundige
- 1929–1931: Stanisław Kasznica (1874–1958), prokureur
- 1931–1932: Jan Sajdak (1882–1967), klassieke filoloog
- 1932–1933: Stanisław Pawłowski (1882–1940), geograaf
- 1933–1936: Stanisław Runge (1888–1953), veearts
- 1936–1939: Antoni Peretiatkowicz (1884–1956), prokureur
- 1939: Bronisław Niklewski (1879–1961), plant fisioloog
- 1945–1946: Stefan Tytus Dąbrowski (1877–1947), dokter en fisioloog
- 1946–1948: Stefan Błachowski (1889–1962), sielkundige
- 1948–1952: Kazimierz Ajdukiewicz (1890–1963), filosoof
- 1952–1956: Jerzy Suszko (1889–1972), chemikus
- 1956–1962: Alfons Klafkowski (1912–1992), prokureur
- 1962–1965: Gerard Labuda (1916–2010), geskiedkundige
- 1965–1972: Czesław Łuczak (1922–2002), geskiedkundige
- 1972–1981: Benon Miśkiewicz (1930–2008), geskiedkundige
- 1981–1982: Janusz Ziółkowski (1924–2000), ekonoom en sosioloog
- 1982–1984: Zbigniew Radwański (gebore 1924), prokureur
- 1984–1985: Franciszek Kaczmarek (gebore 1928), fisikus en wiskundige
- 1985–1988: Jacek Fisiak (gebore 1936), Engelse taalspesialis
- 1988–1990: Bogdan Marciniec (gebore 1941), chemikus
- 1990–1996: Jerzy Fedorowski (gebore 1934), geoloog
- 1996–2002: Stefan Jurga (gebore 1946), fisikus
- 2002–2008: Stanisław Lorenc (gebore 1943), geoloog
- 2008–2016: Bronisław Marciniak (gebore 1950), chemikus
- 2016– : Andrzej Lesicki (gebore 1950), bioloog
Internasionale samewerking[wysig | wysig bron]
- Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Duitsland
- Otto-Friedrich-Universität Bamberg, Duitsland
- University of Greifswald, Duitsland
- Universität Wien, Oostenryk
- Masaryk-universiteit, Brno, Tsjeggiese Republiek
- Université Libre de Bruxelles, België
- Universiteit van Rennes 2 – Bo-Bretagne, Frankryk
- Universidad Complutense de Madrid, Spanje
- Indiana Universiteit van Pennsylvania, Pennsilvanië, VSA
- Cornell-universiteit, Ithaca, New York, VSA
- Università degli Studi di Udine, Italië
- Università degli Studi di Urbino, Italië
- Escola Superior de Hotelaria e Turismo do Estoril, Portugal
- Sabanci-universiteit, Istanboel, Turkye
- Universidade de Aveiro, Portugal
- Agder-universiteit, Noorweë
- Dogus-universiteit, Istanboel, Turkye
- Anadolu Universiteit, Eskisehir, Turkye
- Balikesir-universiteit, Balikesir, Turkye
- Cukurova-universiteit, Adana, Turkye
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "History". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Desember 2017. Besoek op 26 November 2017.
- ↑ http://www.perspektywy.pl/RSW2015/ranking-uczelni-akademickich
- ↑ http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1458122,Ranking-uniwersytetow-To-najlepsze-uczelnie-w-Polsce
- ↑ "Academic Ranking of World Universities 2018". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2018. Besoek op 7 Desember 2018.
- ↑ [1] Die geskiedenis van die AMU. Uniwersystet Adama Mickiewicza
- ↑ Wardełski, Adam (2011). "Prof. Stanisław Pawłowski (film)". Filmoteka UAM (in Pools). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2019. Besoek op 29 Desember 2014.
- ↑ "Wydział Historyczny - O Wydziale". wydzial.historyczny.amu.edu.pl (in Pools). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Oktober 2019. Besoek op 10 Julie 2016.
- ↑ "Rektor se verslag, 2008, bl. 25 ff" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 Maart 2016. Besoek op 23 Mei 2019.
- ↑ "Rektor se verslag, 2008, bl. 51 ff. en Aanhangsel 10" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 Maart 2016. Besoek op 23 Mei 2019.
- ↑ https://voertaal.nu/afrikaans-in-die-buiteland-n-onderhoud-met-jerzy-koch-en-karen-kuhn-van-die-adam-mickiewicz-universiteit-in-poznan/
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- (en) Amptelike webwerf
- (pl) Amptelike webwerf
