Fort Willshire

Fort Willshire is een van 'n reeks forte wat die Britse bewind tydens die Kaapse grensoorloë (1779-1877) aan die oosgrens van die Kaapkolonie gebou het.

Hierdie fort was geleë aan die pad van Peddie na Alice, die R345, en 9 km noord van Breakfastvlei, op die westelike kant van 'n draai in die Keiskammarivier net onder sy samevloeiing met die Tyhumerivier. Oorspronklik was die fort bekend as die Keiskamma-kaserne, maar kort daarna is dit vernoem na kol. Thomas “Tiger Tom” Willshire van die 38ste Regiment, bevelvoerder van die troepe in die Vyfde Grensoorlog (1818-19) en bekend as “die held van Grahamstad”.

Fort Willshire is na die Vyfde Grensoorlog gebou as een van 'n reeks forte wat lord Charles Somerset beplan het spesifiek om die grense van die neutrale gebied tussen die Keiskammarivier en die Groot-Visrivier te handhaaf. Dit het onderdak gebied aan 300 man en boonop oor 'n bakkery, hospitaal, stalle en 'n kruithuis beskik. Vandag is daar net 'n bouval oor.

Om vriendskapsbande tussen die Britse Setlaars en die grensboere met die Xhosas te ontwikkel het sir Rufane Donkin 'n jaarlikse mark tussen die groepe hier toegelaat. Dit was so 'n sukses dat dit naderhand drie maal per week plaasgevind het. Ivoor, koring, mandjies, huide, velle, ens. is verruil vir klere, messe, knope, landbougereedskap, ens. Handel in beeste, wapens en drank is nie toegelaat nie. Tot ongeveer 1830 was Fort Willshire die belangsrikste handelspos aan die Oosgrens.

Tydens die Sesde Grensoorlog (1834-36) is die fort deur die Xhosas geplunder en is die mark gesluit. Dit is weer beset en was daarna een van die mees strategiese punte in die oorlog. Na die oorlog het Benjamin D'Urban die gebied tussen die Keiskammarivier en die Groot-Keirivier as die Provinsie van Koningin Adelaide geannekseer. Die Britse regering het nie die anneksasie gehandhaaf nie en die Groot-Visrivier is as die grens van die Kaapkolonie vasgestel. Fort Willshire het hierna dus buite die koloniale grense gelê, is ontruim en het verval.

Vanaf 1820 was Andrew Smith, die vermaarde dierkundige, vir vyf jaar die militêre dokter by Fort Willshire en op Grahamstad.

Bibliografie

• Logie, Bartle: Water in the wilderness. A journey down the Great Fish River. Hunters Retreat: Bluecliff, 2006. ISBN 0-620-36163-8
• Oberholster, J.J.: Die historiese monumente van Suid-Afrika. Kaapstad: Kultuurstigting Rembrandt van Rijn vir die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede, 1972. ISBN 0-620-00191-7
• Stockenstrom, Eric: Historiese atlas van Suid-Afrika. Stellenbosch: Pro Ecclesia-Drukkery, 1928.

Sien ook

• Lys van forte in die Oos-Kaap
• Kaapse grensoorloë