Graaf

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die adellike titel. Sien Graaf (werktuig) vir die artikel oor die tuinimplement.

Graaf (Duits: Graf, Nederlands: Graaf; vroulik gravin) is 'n adellike titel wat in Frankiese gebiede ontleen is aan middeleeuse Latyngrāvius wat beteken het “koninklike bestuursamptenaar, toesighouer”. Die Latynse woord is weer afgelei van die Grieks grapheús wat skrywer beteken.[1][2] Die titel is ekwivalent aan die Franse Compte en die Engelse Count en Earl.[3] 'n Graaf het oor 'n gebied wat as 'n graafskap bekend gestaan het geheers.

'n Frankiese graaf was oorspronklik 'n beampte wat slegs uitvoerende gesag gehad het, maar wat sedert die 6de eeu ook voorsitter van die mallus (volksvergadering, regsbank – Lex Salica) was. Aangesien 'n koninklike bestuursamptenaar 'n hoë posisie was en dikwels ook 'n titel gehad het, het die betekenis ontwikkel tot ‘edelman van sekere rang’.[1] Die betekenis ‘toesighouer, bestuurder’ leef voort in die Nederlandse dijkgraaf en Duitse Deichgraf wat verwys na 'n persoon wat behels is met die bestuur van 'n waterskap.[1]

In die Germaanse noorde en ooste van die Frankiese Ryk is die term Grafio gebruik terwyl in die Gallo-Romaanse suide en weste die Latynse comes gebruik is. Dit het aanleiding gegee tot die Duitse Graf, Gräfin en Nederlandse Graaf, Gravin teenoor die Franse Comte, Comtesse, Italiaanse Conte, Contessa, Spaanse Conde, Condesa ens.[4]

Lys van adellike titels wat die term graaf bevat[wysig | wysig bron]

Daar het funksionele en institusionele verskeidenheid onder die graaflike ampte bestaan:

Afrikaans Duits Engels Frans Kommentaar/ etimologie
Markgraaf en Markies Markgraf Margrave (slegs kontinentale Europa) en
(meer onlangs) Marquess of Marquis
marquise Mark (grens provinsie) + Graaf
Landgraaf Landgraf Landgrave landgrave Land + Graaf
Ryksgraaf Reichsgraf Count of the Empire - Ryk i.e., (die Heilige Romeinse Ryk) + Graaf
Gefürsteter Graf Princely Count - Gefürsteter Graf -- Duitse werkwoord "om 'n Reichsfürst" te maak+ Graf
Paltsgraaf Pfalzgraf Count Palatine
of Palsgrave (laasgenoemde is in Engelse argaïes)
comte palatin Palts + Graaf
Ryngraaf Rheingraf Rhinegrave - Ryn (rivier) + Graaf
Burggraaf Burggraf Burgrave burgrave Burg (kasteel, burg) + Graaf
Altgraf Altgrave - Alt (oud) + Graf (baie raar)
Vrygraaf Freigraf Free Count - Vry + Graaf; beide 'n feudale titel van comital rank en 'n meer tegniese amp
Wildgraaf Wildgraf Wildgrave - Wild (wild of wildernis) + Graaf
Rougraaf Raugraf Raugrave - Rou (rou, onbewoon, wildernis) + Graaf
Visegraaf Vizegraf Viscount vicomte Vise = onder- + Graaf

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 1,2 Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, besoek op 26 Desember 2007
  2. Meyers Lexocon online2.0, Graf (Adelstitel), besoek op 26 Desember 2007
  3. Mark Odegard, A Glossary of European Noble, Princely, Royal, and Imperial Titles, [1], 23 September 1996, besoek op 26 Desember 2007
  4. JSTOR, The Position of the Grafio in the Constitutional History of Merovingian Gaul, Alexander Callander Murray, Speculum, Vol. 61, No. 4 (Oct., 1986), pp. 787-805 doi:10.2307/2853968

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]