Groot Emigrasie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
'n Poolse banneling. 19de eeuse illustrasie
Poolse emigrante in België. 19de eeuse illustrasie

Die term Groot Emigrasie verwys na die emigrasie van Poolse elites ná die November-opstand van 1830. Hierdie opstand teen die Russiese oorheersing is veral deur die adel en dele van die Poolse bourgeoisie gesteun, terwyl die oorgrote meerderheid van die stedelike bevolking asook die onvrye boere nie daarby betrokke was nie.[1] Die Poolse elites het destyds in reaksie teen die politieke situasie in Pole ná die Poolse Delinge gekom waardeur die gebied van die Pools-Litause Gemenebes tussen die Russiese Ryk, die Koninkryk Pruise en die Habsburgse monargie in Oostenryk opgedeel is.

Reeds vanaf die laat 18de eeu het 'n beduidende deel van die Poolse elites na die buiteland begin emigreer om hier 'n nasionale beweging te organiseer. Ná 1831 het die sentrum van Poolse politieke aktiwiteite volledig na die buiteland en vanaf die 1840's ook na die Pruisiese deelgebied verskuif.[2] Die term "Groot Emigrasie" het hierby nie soseer na die getalle Pole in ballingskap verwys nie (hul aantal word op sowat 9 000 beraam), maar eerder na die belangrike rol wat hulle in die geskiedenis van die Poolse nasie gespeel het. Die ballinge was oorwegend adellikes wat deel uitgemaak het van die November-opstand se politieke en militêre leierskap, maar ook bekende persoonlikhede uit die Poolse kulturele en geestelike lewe soos die digters Adam Mickiewicz en Juliusz Słowacki (1809-1849), die komponis Frédéric (Pools Fryderyk) Chopin en die geskiedkundige Joachim Lelewel.

Die meeste Poolse bannelinge het hulle in Frankryk gevestig. Baie van hulle het later aan die Poolse rewolusies van die jare 1846 en 1848 deelgeneem of waardevolle bystand aan die rewolusionêres verleen, maar ook in ander lande by die rewolusionêre bewegings van 1848 betrokke geraak soos byvoorbeeld in Frankryk, in die klein prinsdomme van Duitsland en Italië, in Oostenryk, Hongarye en die Donou-prinsdomme Wallachië en Moldawië en in die Suid-Amerikaanse lande Argentinië en Uruguay, uiteindelik ook by die Krimoorlog.

Die mislukte rewolusie van 1848 en die Januarie-opstand van 1863-1864 het tot nuwe emigrasiegolwe gelei. Daar was egter ook Poolse emigrante wat hul lewensdoeleindes net in die buiteland kon bereik of deur beperkings genoodsaak was om hul beroepsloopbaan in die buiteland te volg soos Maria Curie-Skłodowska wat vanweë haar geslag en anti-Poolse sanksies nie tot Russiese universiteite toegelaat is nie. Sy het dus besluit om by Franse universeite aansoek om toelating te doen.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Joachim Rogall: Deutsche Geschichte im Osten Europas - Land der großen Ströme. Von Polen nach Litauen. Berlyn: Siedler 2002, bl. 287
  2. Rogall (2002), bl. 295