Hongaarse kos
Hongaarse- of Magyar kookkuns is kenmerkend van die nasie Hongarye en hul primêre etniese groep, die Magyar. Tradisionele Hongaarse geregte is hoofsaaklik gebaseer op vleis, suiwelprodukte, seisoenale groente, vrugte, vars brood, en kaas met souterige paprika as 'n populêre byvoegsel.
Algemene kenmerke[wysig | wysig bron]
Hongaarse kookkuns is soortgelyk aan die van die meeste Sentraal-Europese lande, met 'n paar elemente van Oos-Europa soos byvoorbeeld die gebruik van papawersaad, en die gewildheid van kefir en kwark (maaskaas). Paprika word dikwels geassosieer met Hongarye en is prominent in baie geregte. Tipiese hongaarse kos bevat beide suiwel en vleis nes naburige Wes-Slawiese lande soos Tsjeggië, Pole en Slowenië. Hoender, vark - en beesvleis is algemeen, en kalkoen, eend, lam, vis en wildsvleis word ook gebruik, veral op spesiale geleenthede. Hongarye is bekend vir die hoë gehalte en relatief goedkoop salami en wors, hoofsaaklik gemaak van vark, maar ook pluimvee, en ander vleis.
Die brood is dalk die mees beroemde en basiese deel van die Hongaarse dieet. Dit word saam met alle maaltye geëet, selfs as 'n hoofgereg. Voor die val van kommunisme in 1990 was wit brood 'n stapelvoedsel, en Hongare is baie trots op die feit dat dit wyd beskikbaar was. Nie net brood nie, maar talle vorme van tertjies soos bolletjies en sout- en soetterte, dikwels kreatief gevul, byvoorbeeld die pogácsa is 'n klassieke Hongaarse tert.
Hongare beskou die belangrikste geregte as een van twee tipes: die wat 'n bykos vereis ('n köret) en wat op hul eie staan. Dit is baie ongewoon om die eersgenoemde sonder die bykos te eet, en ook om bykosse te bestel saam met disse waarmee dit nie tradisioneel is nie. Die mees algemene bygereg is aartappel in verskillende style, maar rys of gestoomde groente is ook gewild. Sommige voedsel het 'n gebruiklike bykos (bv. csirkepaprikás (paprikahoender) word byna altyd geëet saam met noedels (nokedli), terwyl die ander meer wisselbaar is (bv. rántott sajt (gebraaide kaas) kan saam met menigte sygeregte geëet word). Sommige disse het word bykans altyd saam met brood geëet, en afhangende van die dis het die brood ook 'n baie spesifieke bykos byvoorbeeld die suurroom en brood met töltött káposzta (suurkool).
Meer onlangs word Hongaarse kos baie kreatiewer bedien met die toevoeging van nuwe bestanddele, aangebied op nuwe maniere. As sulks kan veral toeristekos soms ongewoon lyk selfs vir Hongare.
Ghoelasj is 'n tipies Hongaarse gereg, maar word eintlik nie so dikwels geëet nie. Ander bekende Hongaarse vleisbredies sluit paprikásh, 'n dikker bredie met gestoofde vleis in 'n dik, romerige, paprika-gegeurde sous, en pörkölt, 'n smaakvol Hongaarse bredie met ontbeende vleis (gewoonlik bees- of varkvleis), ui, en soet paprikapoeier, beide bedien met nokedli of galuska (klein kluitjies). Paprikadisse is oor die algemeen redelik sout. In die meer tradisionele geregte, word vrugte soos pruime en appelkose gekook met vleis of in pikante souse of vulsels vir wild, boud en ander snitte. Verskillende soorte pasta, dompels en aartappels, word algemeen bedien as'n bykos. Hongaarse droëwors (kolbász) en wintersalami is ook'n integrale deel van Hongaarse kookkuns.
Ander populere Hongaarse kosse is sop, kasserol, nageregte en terte, asook gevulde pannekoek (palacsinta), met hewige twis in die variasies tussen verskillede streke (soos warm visssermansop (halászlé), wat verskillende voorberei word op die twee belangrikste riviere, die Donau en die Tisza), voorberei word, asook palacsinta (pannekoek bedien met donkersjokoladesous en gevul met okkerneute) en Dobos Koek (lae sponskoek met roomsjokolade vulsel, bedek met 'n dun laag van die harde karamel).
Speserye[wysig | wysig bron]
Hongaarse kos gebruik speserye oordeelkundig as geursel en ten spyte van die assosiasie met branderige paprika isdaar geen geregte waar warmrissie ("chilli") 'n hoofrol speel nie, en dit word algemeen op versoek uitgelaat. Rissie word soms bloot as versiering gebruik. Dit is in skerp kontras met ander nasies soos Mexiko of Thailand, waar rissiegeregte 'n hoofrol speel.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die belangrikheid van vee en die nomadiese leefwyse van die Hongaarse mense is duidelik in die prominensie van vleis in Hongaarse kos en kan weerspieël word in die tradisionele geregte met vleis gaar oor die vuur soos Ghoelasj (in Hongaars "gulyás". "Beesboer se ete"),[1] pörkölt bredie en die vurige vissermansop (halászlé) word almal tradisioneel op in 'n pot (bogrács) op die oop vuur gekook. In die 15de eeu tydens die Renaissance het Koning Matthias Corvinus[2][3] en sy Neapolitaanse vrou Beatrice nuwe bestanddele soos soet kastaiing en speserye soos knoffel, gemmer, saffraan en neutmuskaat,[4] die ui en die gebruik van die vrugte in vulsels of gekook saam met vleis[5] gepopulariseer. Sommige van hierdie speserye soos gemmer en saffraan is nie meer so populêr in moderne Hongaarse kookkuns nie.[6]
Kort daarna het aansienlike getalle van Sakse ('n Duitse etniese groep), Armeniërs, Italianers, Jode, Pole, Tsjegge en Slowake hulle in die Hongaarse vlaktes en in Transsilvanië, gevestig, en ook talle nuwe geregte bygedra. 'n Groot invloed was ook Oostenrykse kookkuns onder die Oostenryk-Hongaarse Ryk; geregte en metodes van voorbereiding van is dikwels tussen die nasies gedeel. 'n Paar koeke en lekkers in Hongarye toon sterk Duits-Oostenrykse invloed. Moderne Hongaarse kookkuns is 'n sintese van antieke Oeraliese kookkuns, gemeng met Wes-Slawiese, Balkanse, Oostenrykse en Germaanse kookkuns.
Sien ook[wysig | wysig bron]
- Hongaarse feeste
- Hongaarse Voedselveiligheidskantoor
- Lys van Hongaarse geregte
- Lys van restaurante in Hongarye
- Nasionale simbole van Hongarye
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Gundel's Hungarian Cookbook, Karoly Gundel.
- ↑ A magyar konyha története Geargiveer 19 Julie 2011 op Wayback Machine
- ↑ Hotdog.magazin.
- ↑ Gourmandnet.
- ↑ "Hungarian Cuisine, History, Gastronomy, Legend, Memoires, Recipes and Lore" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2018.
- ↑ health-family.
