Intelligente Ontwerp
Intelligente Ontwerp is 'n pseudowetenskaplike[1] beweging wat beweer dat sekere eienskappe in die natuur die beste verklaar kan word as die gevolg van ontwerp. Dit is 'n vorm van Kreasionisme, en word deur die meerderheid van wetenskaplikes verwerp.[2][3]
Intelligente ontwerp (IO) is 'n argument vir die bestaan van God, en die stelling se voorstanders bied geen toetsbare hipotese nie, en die idee is ook nie 'n wetenskaplike teorie nie.[4]
Die Discovery-instituut in Seattle is een van die voorste organisasies wat IO bevorder deur hulle "teach the controversy"-veldtog, wat dit ten doel het om die indruk te skep dat daar nie 'n wetenskaplike konsensus oor evolusie bestaan nie.[5]
Die argumente ten gunste van intelligente ontwerp fokus op twee areas, kosmologie en biologie:
Kosmologiese intelligente ontwerp[wysig | wysig bron]
Volgens hierdie stelling is die heelal ontwerp sodat dit moontlik sou wees vir lewe om te bestaan. Dit is een interpretasie van die "fine-tuned universe".
In sy boek "The Privileged Planet" voer Guillermo Gonzalez aan dat die manier waarop die heelal en die Aarde gevorm het spesifiek die regte omstandighede behels het om lewende organismes te onderhou, en skryf dit toe aan 'n doelbewuste, intelligente ontwerper omdat dit onwaarskynlik is dat ons juis in só 'n heelal sou bestaan. Die argument is dat die natuurkundige konstantes die waardes het wat hulle het sodat die heelal, die son, die aarde en die mens kan bestaan.
Volgens die antropiese beginsel het die natuurkundige konstantes die waardes wat hulle het omdat enige ander waardes 'n heelal sou veroorsaak wat anders is as die een waarin ons is, en waarin ons nie sou kon bestaan nie. Met ander woorde, as die waardes anders was sou ons nie hier wees om observasies te maak nie, en dus is die enigste konstantes wat ons kan waarneem, dié wat ons eie heelal ondersteun.
Victor Stenger stry teen die intelligent-ontwerpte "fine-tuned universe" met die argument dat lewe soos wat ons dit op Aarde ken die resultaat eerder as die doelwit is van die konstantes en natuurwette teenwoordig in die heelal.[6]
Biochemiese intelligente ontwerp[wysig | wysig bron]
Volgens hierdie stelling is 'n intelligente ontwerper betrokke in hoe lewende organismes gevorm word. Dit is 'n meer gesofistikeerde standpunt as kreasionisme, en is 'n poging om evolusie met skeppingsleer te vereenselwig.
Onverminderbare kompleksiteit[wysig | wysig bron]
Michael Behe voer in sy boek "Darwin's Black Box" aan dat evolusie sekere biologiese stelsels nie kan verduidelik nie. Sy argument kom daarop neer dat 'n bepaalde funksie verskeie komponente vereis wat in harmonie met mekaar saamwerk, en waarvan die verwydering van een komponent veroorsaak dat die funksie nie meer verrig kan word nie. As voorbeeld gebruik Behe en ander IO voorstanders dikwels die flagellum, die "stert" van 'n bakterie, 'n struktuur wat uit ongeveer 40 proteïene bestaan. Behe beweer dat bakterie nie die flagellum kan gebruik sonder enige van dié komponente nie.[7]
Die argument vir onverminderbare kompleksiteit maak die aanname dat 'n struktuur altyd dieselfde funksie verrig, en dat komponente wat nodig is in 'n huidige spesie ook nodig was vir die spesie se voorouerspesies. Beide hierdie aannames is foutief : die flagellum kon uit 'n struktuur met 'n ander funksie ontwikkel het, en daardie struktuur kon deur natuurlike seleksie gevorm en verander word.[8]
Inligting of gespesifiseerde kompleksiteit[wysig | wysig bron]
William Dembski stel voor dat dit moontlik is om die invloed van 'n intelligente ontwerper waar te neem in komplekse patrone, byvoorbeeld gene. Volgens Martin Nowak, 'n bioloog en wiskundige by Harvard, maak Dembski gebruik van data wat nie beskikbaar is nie, byvoorbeeld die waarskynlikheid dat 'n oog kan ontstaan.[9] Ander kritici sê Dembski gebruik foutiewe wiskunde.[10]
|
Die neutraliteit van hierdie artikel (of dele daarvan) word tans betwis. Wikipedia se beleid is dat alle artikels vanuit ’n neutrale standpunt geskryf moet wees. Sien die besprekingsbladsy vir besonderhede of ons riglyne wat kan help om die artikel meer onpartydig te maak. |
Kritiek teen intelligente ontwerp[wysig | wysig bron]
Die meerderheid wetenskaplikes verwerp IO weens 'n gebrek aan bewyse vir die idee. IO is onfalsifiseerbaar, en is dus nie 'n wetenskaplike standpunt nie.[11]
Eugenie Scott, Glenn Branch en ander kritici voer aan dat voorstanders van IO dikwels uit onkunde praat en dat geen ontdekkings of nuttige toepassings uit IO voorstanders se werk kom nie. Omdat IO voorstanders dit voorhou as 'n "debat", skep hulle die valse indruk dat dit aanvaarbaar is om 'n fenomeen aan die bonatuurlike toe te skryf as die wetenskap nie 'n verduideliking daarvoor het nie.[12] Dit beteken dat die rol van die intelligente ontwerper gedurig aangepas word soos wat die wetenskap bruikbare verduidelikings ontwikkel vir fenomene wat voorheen 'n raaisel was. Dit lei tot 'n God-van-die-gapings argument, wat nutteloos is beide vir wetenskaplikes en vir teoloë.
Sien ook[wysig | wysig bron]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Boudry, Maarten; Blancke, Stefaan; Braeckman, Johan (December 2010). "Irreducible Incoherence and Intelligent Design: A Look into the Conceptual Toolbox of a Pseudoscience". The Quarterly Review of Biology (Chicago, IL: University of Chicago Press) 85 (4): 473–482. doi:10.1086/656904. PMID 21243965. Artikel beskikbaar by Universiteit Gent
- ↑ Lys van wetenskaplike organisasies wat IO verwerp
- ↑ An intelligently designed response
- ↑ Giberson, Karl W. (21 April 2014) "My Debate With an 'Intelligent Design' Theorist"
- ↑ Annas, George J. (25 Mei 2006). "Intelligent Judging — Evolution in the Classroom and the Courtroom". The New England Journal of Medicine (Waltham, MA: Massachusetts Medical Society) "That this controversy is one largely manufactured by the proponents of creationism and intelligent design may not matter, and as long as the controversy is taught in classes on current affairs, politics, or religion, and not in science classes, neither scientists nor citizens should be concerned."
- ↑ Stenger, Victor J. "Is The Universe Fine-Tuned For Us?" Geargiveer 16 Julie 2012 op Wayback Machine (PDF). University of Colorado.
- ↑ Behe, Michael (1996). Darwin's Black Box. New York: Free Press. ISBN 978-0-684-82754-4.
- ↑ Miller, Kenneth R. The Flagellum Unspun: The Collapse of "Irreducible Complexity"
- ↑ Martin Nowak (2005). Time Magazine, 15 August 2005, page 32
- ↑ Mark Perakh, (2005). Dembski "displaces Darwinism" mathematically -- or does he?
- ↑ Lys van wetenskaplike organisasies wat IO verwerp
- ↑ Scott, Eugenie C.; Branch, Glenn (12 Augustus 2002) "'Intelligent Design' Not Accepted by Most Scientists". National Center for Science Education. Berkeley, CA: National Center for Science Education