Kalsiliet
| Kalsiliet | |
|---|---|
| |
| Formule | KAlSiO4 |
| Onsuiwerhede | Fe,Mg,Ca,Na [1] |
| Nickel-Strunz (10) | 9.FA.05 |
| Kleur | kleurloos, wit, grys[1] |
| Streep | wit [1] |
| Glans | glasagtig, vettig [1] |
| Hardheid | 6 (Mohs)[1] |
| Digtheid | 2,59-2,62 g/cm3 [1] |
| Optiese eienskappe | |
| Dubbelbreking | eenassig (-) [1] |
| RI-waardes | nω = 1,538 - 1,543 nε = 1,532 - 1,537 [1] |
| Kristallografie | |
| Kristalsisteem | trigonaal |
| Ruimtegroep | P31c [1] |
| Nommer | 159 |
| Eenheidsel | a = 515,7; c = 870,6 pm [1] |
| * Lys van minerale | |
Portaal  Geologie
| |
Kalsiliet (KAlSiO4) is 'n glasagtige wit tot grys mineraal. Dis 'n veldspatoïedale tektosilikaat wat in sommige kaliumryke lawas voorkom, soos in die Chamengo-krater in Uganda. Dit het 'n hardheid van 5½ op Mohs se hardheidskaal en die algemene formule KAlSiO4.
Voorkoms[wysig | wysig bron]
Natuurlike kalsiliet kom hoofsaaklik voor in kaliumryke vulkaniese gesteentes wat onderversadig aan silika is, maar dit word soms ook in metamorfiese gesteentes aangetref.[2]
Kalsiliet is die suiwer kaliumanaloog van nefelien. Dit is 'n baie skaars mineraal wat voorkom in vulkaniese gesteentes wat baie arm is aan Si en Na. Dit verskyn in grondmassa korrels of fenokriste ineengroei met nefelien. Kalsiliet kan geringe hoeveelhede natrium bevat en buitengewoon ryk wees aan yster(III)ione, wat Al vervang. Kalsiliet is 'n algemene mineraal in sommige skaars gesteentes soos venanziete.[3]
Strukture[wysig | wysig bron]
By kamertemperatuur is baie strukturele modifikasies met 'n chemiese formule van ongeveer KAlSiO4 bekend. Kalsiliet is net een van hierdie modifikasies. Almal van hulle is tektosilikate, met strukture wat bestaan uit lae van sesledige ringe van Al en Si tetraëders, met kaliumione geleë in die groot holte in die ring. Die eerste struktuurverfyning van kalsiliet is uitgevoer deur Perrotta en Smith (1965) op 'n kristal van vulkaniese kalsiliet met 'n Na:K-verhouding van 0,02:0,98. Hulle het 'n struktuur met die ruimtegroep P63 gevind. In hierdie struktuur is Al en Si ordelik oor afwisselende tetraëders verdeel en die sesledige ringe is ditrigonaal verwring met teenoorgestelde rotasies op aangrensende lae sodat die basale O-atome 'n driehoekige trigonale antiprisma om die K-ioon vorm. Daar is gevind dat die apikale O met 25 pm vanaf die drievoudige as verplaas is. Dit is dus statisties verdeel oor drie posisies, wat Al-O-Si-hoeke <180° oplewer.[2]
'n Kristal van metamorfiese kalsiliet wat verkry is uit 'n gneiss uit die Panalur-distrik het 'n effens ander kristastruktuur opgelewer. Hierdie kristal het 'n baie hoë K:Na-verhouding van ongeveer 350 en die simmetrie is trigonaal (P31c) pleks van heksagonaal (P63). Die twee stukture besit dieselfde ringe met ses tetraëdriese lede maar hulle is in lae gerangskik wat anders op mekaar gestapel is.[2]
Daar is aanwysings dat die trigonale struktuur by verhitting bo 220°C na die heksagonale omskakel.[4]
Kalsiliet ondergaan nog 'n fase-oorgang bo 900 °C. [5]
Gebruike[wysig | wysig bron]
Kalsiliet word gebruik as die voorloper van leusiet, 'n belangrike komponent in porselein wat aan metaal versmelt word en herstelstelsels vir keramiek. Kalsiliet self is ook voorgestel as 'n keramiek met hoë termiese uitsetting vir binding aan metale. [6]Kalsiliet se termiese uitsettingkoëffisiënt is egter nie lineêr nie. Dit vertoon sterk kromming wat duidelik 'n funksie van die samestelling is. Die kalsiliet-monsters met die hoogste natriumkonsentrasie toon 'n sterk geboë konkaaf-af verhouding met temperatuur, maar data vir meer kaliumryke kalsilietmonsters nader toenemend lineariteit soos die natriumkonsentrasie afneem.[5]
Daar is gedemonstreer dat nanokalsiliet 'n uitstekende en hoogs verbeterde aktiwiteit van oksidasie van koolstof toon teenoor eenvoudige verbranding van dieselroet. Al hierdie gebruike het navorsing na die vervaardiging van enkelfase-kalsiliet gestimuleer. Die heksagonale (P63)-fase kan verkry word in 'n hidrotermale reaksie uit kaoliniet en 'n oplossing van kaliumhidroksied. [6]
Sien ook[wysig | wysig bron]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 "Kalsilite" (in Engels). =mindat 2142.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link) - ↑ 2,0 2,1 2,2 Daniela Cellai, Paola Bonazzi,Michael Carpenter (1997). "Natural kalsilite, KAlSiO4, with P31c symmetry: Crystal structure and twinning". American Mineralogist. 82: 276–279.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Kalsilite". Alex Strekeisen.
- ↑ DANIELA CELLAI, THORSTEN M. GESING, BERND WRUCK, MICHAEL A. CARPENTER (1999). "X-ray study of the trigonal → hexagonal phase transition in metamorphic kalsilite". American Mineralogist. 84: 1950–1955.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ 5,0 5,1 Hovis GL, Crelling J, Wattles D (2003). "Thermal expansion of nepheline-kalsilite crystalline solutions". Mineralogical Magazine. 67 (3): 535–546. doi:10.1180/0026461036730115.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ 6,0 6,1 Becerro, A.I., Mantovani, M.,Escudero, A (2009). "Hydrothermal Synthesis of Kalsilite: A Simple and Economical Method". Journal of the American Ceramic Society. 92: 2204–2206. doi:10.1111/j.1551-2916.2009.03232.x.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)