São João Baptista
Die reis en die gevolge van die stranding van die São João Baptista (Sint Johannes die Doper) het van die merkwaardigste gebeurtenisse in die Suider-Afrikaanse seevaartgeskiedenis opgelewer.
Op 1 Maart 1622 het die skip, met kapt. Pedro Moraes Sarmento in bevel, die hawe van Goa in Indië saam met ander skepe onderweg na Lissabon verlaat. Die Baptista was 'n afgeleefde skip, swak onderhou en swak bewapen. Na 14 dae op see begin hy kwaai lek en verloor kontak met die ander skepe. Daarby kom hulle twee Nederlandse skepe op pad na Java teen. Een van die weinige seeslae in Suider-Afrikaanse waters breek uit en duur 19 dae. Twintig Portugese sterf in die kanonvuur en hul skip loop ernstige skade op. Die Baptista dryf hulpeloos weg en die bemanning vrees elke oomblik dat hulle kan sink. Verskeie matrose kom om van die koue. Einde September strand die skip tussen die mondings van die Groot-Keirivier en die Groot-Visrivier.
Een van die oorlewendes, Francisco Vaz d'Almada, het 'n verslag nagelaat van die periode tussen 3 Oktober 1622 en 28 Julie 1623. Van groot belang in die verslag is wat dit sê oor hoe beskaafde, maar wanhopige en sterwende mense optree om te oorleef. Na meer as 'n maand op die strand, vertrek die 279 oorlewendes op 6 November op 'n staptog na Sofala. Die stappers word geteister deur hongerte, dors, storms, riviere in vloed, moerasse, muskiete en disenterie. Verder is die tog gekenmerk deur uiters swak verhoudinge by die stappers onderling en met die inboorlinge. Weens godsdienstige vooroordele is hulle bang vir die inheemse stamme. Kapt. Sarmento was 'n wrede man wat nie gehuiwer het om met die geringste vermoede die doodstraf te vel nie. Die hongersnood onder die stappers was so groot dat honde en selfs die tereggesteldes geëet is.
Slegs 27 van die stappers het Mosambiek bereik.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- Potgieter, Coenraad: Skipbreuke aan ons kus. Kaapstad: Tafelberg, 1969.
- Turner, Malcolm: Shipwrecks and salvage in South Africa – 1505 to the present. Kaapstad: Struik, 1988. ISBN 0-86977-387-9
- Willcox, A.R.: Shipwreck and survival on the south-east coast of Africa. Winterton: Drakensberg Publications, 1984. ISBN 0-620-07958-4