Skeppingspilare
Die Skeppingspilare is wolkkolomme in die Arend-newel (in die sterrebeeld Slang) wat bekend geraak het danksy ’n foto deur die Hubble-ruimteteleskoop. Die newel is sowat 7 000 ligjare van die Aarde af.[1] Die kolomme word so genoem omdat nuwe sterre aan die vorm is in die stof en gas, terwyl die pilare weggekalwe word deur lig en winde vanaf nabygeleë sterre wat onlangs gevorm het.[2]
Die foto is op 1 April 1995 geneem en is deur Space.com aangewys as een van die top-10-foto's deur Hubble.[3] Die sterrekundiges wat daarvoor verantwoordelik was, is Jeff Hester en Paul Scowen, destyds albei verbonde aan die Arizona-staatsuniversiteit. In 2011 is die streek weer besoek deur die ESA se Herschel-ruimtesterrewag.
Samestelling[wysig | wysig bron]
Die pilare is saamgestel uit koel molekulêre waterstof en ruimtestof wat weggekalwe word deur die ultravioletlig van nabygeleë warm sterre. Die vingeragtige uitsteeksels is groter as ons Sonnestelsel; die linkerkantse pilaar is sowat vier ligjare lank.[4] Hulle word gevorm deurdat stukke van die newel taamlik bestand is teen die jong sterre se intense UV-strale en dit wegkeer van die deel van die wolke onder hulle.[5]
Moontlike vernietiging[wysig | wysig bron]
Op foto's deur die Spitzer-ruimteteleskoop kan ’n wolk warm stof naby die Skeppingspilare gesien word wat deur een groep beskou word as ’n skokgolf wat deur ’n supernova veroorsaak is. As dit so is, kon die supernova die pilare 6 000 jaar gelede vernietig het. Omdat die pilare sowat 7 000 ligjare van die Aarde af is, sal dit eers oor sowat 1 000 jaar hier sigbaar wees weens die beperkte snelheid van lig.[6] Een sterrekundige wat nie by die Spitzer-waarnemings betrokke was nie, meen egter ’n supernova sou sterker radio- en X-straal-uitsendings tot gevolg gehad het en dat dit eerder die winde van enorme sterre is wat die stof kon verhit het. As dit die geval is, sal die Skeppingspilare oor ’n langer tydperk weggekalwe word.[7]
Foto's[wysig | wysig bron]
Hubble-foto[wysig | wysig bron]
Die Hubble-ruimteteleskoop se oorspronklike foto van die Skeppingspilare bestaan uit 32 verskillende beelde[8] wat deur vier kameras geneem is.[9][10] Die lig op die foto kom van verskillende elemente in die newel en vorm verskillende kleure op die saamgestelde foto: groen vir waterstof, rooi vir enkel-geïoniseerde swaelatome en blou vir dubbel-geïoniseerde suurstofatome.[2]
Die swart deel regs bo op die foto word veroorsaak deur die feit dat die kamera wat dié vierkant afgeneem het, ’n vergrootlens het; wanneer dié deel verklein word om by die ander foto's te pas, ontstaan ’n "gat" in die res van dié vierkant.[9]
Herschel-foto[wysig | wysig bron]
In 2011 het die Herschel-ruimtesterrewag ’n nuwe foto van die Skeppingspilare geneem in infrarooi-golflengtes, wat sterrekundiges in staat gestel het om binne-in die pilare te sien en die skeppende en vernietigende kragte van die Arend-newel beter te verstaan.[11]
Tweede Hubble-foto[wysig | wysig bron]
Ter viering van die 25ste herdenking van Hubble se lansering het sterrekundiges in 2014 ’n nuwe foto van die pilare saamgestel wat groter is en ’n hoër resolusie het. Dit is in Januarie 2015 bekendgestel op die Amerikaanse Sterrekundevereniging se byeenkoms in Seattle. Die foto is deur Hubble se Wyeveldkamera 3 geneem wat in 2009 geïnstalleer is, en is in sigbare en infrarooilig.[12]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Clavin, Whitney. "'Elephant Trunks' in Space" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Desember 2019. Besoek op 9 Maart 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Embryonic Stars Emerge from Interstellar "Eggs" Geargiveer 11 Desember 2016 op Wayback Machine, Hubble-nuusvrystelling
- ↑ Best Hubble Space telescope images van Space.com.
- ↑ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1" (in Engels). PBS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Oktober 2018. Besoek op 13 Februarie 2012.
- ↑ "The Birth of Stars" (in Engels). Csep10.phys.utk.edu. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2019. Besoek op 13 Februarie 2012.
- ↑ Lovett, Richard. "Photo in the News: Supernova Destroys "Pillars of Creation"" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Maart 2018. Besoek op 13 Maart 2011.
- ↑ Shiga, David (10 Januarie 2007). "'Pillars of creation' destroyed by supernova" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2015. Besoek op 4 Mei 2012.
- ↑ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 3" (in Engels). PBS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 September 2018. Besoek op 13 Februarie 2012.
- ↑ 9,0 9,1 "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 2" (in Engels). PBS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Junie 2019. Besoek op 13 Februarie 2012.
- ↑ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1" (in Engels). PBS. 1 April 1995. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2019. Besoek op 13 Februarie 2012.
- ↑ "Revisiting the 'Pillars of Creation'" (in Engels). Nasa. 18 Januarie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 September 2019. Besoek op 20 Januarie 2012.
- ↑ "Hubble Goes High-Definition to Revisit Iconic 'Pillars of Creation'" (in Engels). Nasa. 5 Januarie 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2020. Besoek op 6 Januarie 2015.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Skeppingspilare.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
