Statebondspele

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Kenteken van die Statebondspelevereniging, organiseerder van die Statebondspele
Posseël ter herdenking van die Statebondspele van 1958

Die Statebondspele of Gemenebesspele (Engels: Commonwealth Games) is 'n sporttoernooi wat al om die vier jaar, twee jaar na elke Olimpiese Somerspele, vir lidlande van die Britse Statebond aangebied word. Ongeveer 4 500 tot 5 000 atlete neem hieraan deel, wat dit na die Olimpiese Somerspele die grootste sportbyeenkoms ter wêreld maak.

Alhoewel die Britse Statebond 56 lidlande het, is daar 74 deelnemende spanne by die Statebondspele, omdat 'n aantal Britse oorsese gebiede onder hul eie vlae meeding. Die vier lande van die Verenigde Koninkryk – Engeland, Skotland, Wallis en Noord-Ierland – stuur ook aparte spanne.

Net ses lande het aan elke Statebondspele deelgeneem: Australië, Kanada, Engeland, Nieu-Seeland, Skotland en Wallis. Suid-Afrika neem tans, na hulle hertoetrede in 1994, aan hierdie Statebondspele deel. Die volgende Statebondspele sal in 2026 in die Australiese deelstaat Victoria aangebied word.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Kaart van die boikot tydens die Statebondspele 1986

Die idee vir 'n kompetisie tussen die lande van die Britse Ryk is vir die eerste keer in 1891 deur ds. Astley Cooper voorgestel. Die eerste Britse Rykspele is daarna is 1930 aangebied. Die geleentheid se naam in 1954 na die Britse Ryk en Statebondspele verander. Daarna verander die naam na die Britse Statebondspele in 1970 en na die huidige naam van Statebondspele in 1978.

Nege nasies het die Statebondspele tot dusver aangebied. 19 stede in sewe lande het die geleentheid aangebied. Australië het vyf Statebondspele (1938, 1962, 1982, 2006 en 2018) aangebied. Kanada het vier Statebondspele (1930, 1954, 1978 en 1994) aangebied. Twee stede het die Statebondspele meer as een keer aangebied: Auckland (1950, 1990) en Edinburg (1970, 1986).

Die Statebondspele is twee keer aan Suid-Afrikaanse stede toegeken (1934 aan Johannesburg en 2022 aan Durban), maar albei geleenthede is gekanselleer, in 1934 weens die diskriminasie teen Swart en Asiatiese Atlete deur die Suid-Afrikaanse regering en in 2022 weens die gebreek aan finansiële middels deur die gasheer. Hierdie Statebondspele is aan Londen (1934) en Birmingham (2022) toegewys.

Twee uitgawes van die Statebondspele is deur verskeie lande geboikot. Nigerië het die Statebondspele van 1978 in Edmonton in protes teen Nieu-Seeland se sportkontakte met apartheid-Suid-Afrika geboikot. Uganda het ook nie aan hierdie spele deelgeneem nie in protes teen beweerde Kanadese vyandigheid teen die regering onder Idi Amin. In 1986 het 32 van die 50 kwalifiserende lande die Statebondspele in Edinburg geboikot in protes teen die sportkontakte van die Verenigde Koninkryk onder Margaret Thatcher met apartheid-Suid-Afrika.

Uitslae[wysig | wysig bron]

Uitslae volgens jare[wysig | wysig bron]

Uitgawe Jaar Gasheer Geopen deur Begin Einde Sporte Gebeure Nasies Deelnemers Beste nasie
Inter-Ryk Kampioenskappe
– 1911 Vlag van Engeland Londen, Engeland George V 12 Mei 1 Junie 4 9 4 Onbekend Vlag van Kanada Kanada
Britse Rykspele
I 1930 Vlag van Kanada Hamilton, Kanada Lord Willingdon 16 Augustus 23 Augustus 6 59 11 400 Vlag van Engeland Engeland
II 1934 Vlag van Engeland Londen, Engeland[1] 4 Augustus 11 Augustus 6 68 16 500 Vlag van Engeland Engeland
III 1938 Vlag van Australië Sydney, Australië Lord Wakehurst 5 Februarie 12 Februarie 7 71 15 464 Vlag van Australië Australië
– 1942 Vlag van Kanada Montreal, Kanada Gekanselleer as gevolg van die Tweede Wêreldoorlog[2]
– 1946 Vlag van Wallis Cardiff, Wallis
IV 1950 Vlag van Nieu-Seeland Auckland, Nieu-Seeland Bernard Freyberg 4 Februarie 11 Februarie 9 88 12 590 Vlag van Australië Australië
Britse Ryk en Statebondspele
V 1954 Vlag van Kanada Vancouver, Kanada Harold Alexander 30 Julie 7 Augustus 9 91 24 662 Vlag van Engeland Engeland
VI 1958 Vlag van Wallis Cardiff, Wallis Philip, Hertog van Edinburg 18 Julie 26 Julie 9 94 36 1122 Vlag van Engeland Engeland
VII 1962 Vlag van Australië Perth, Australië 22 November 1 Desember 9 104 35 863 Vlag van Australië Australië
VIII 1966 Vlag van Jamaika Kingston, Jamaika 4 Augustus 13 Augustus 9 110 34 1050 Vlag van Engeland Engeland
Britse Statebondspele
IX 1970 Vlag van Skotland Edinburg, Skotland Philip, Hertog van Edinburg 16 Julie 25 Julie 9 121 42 1383 Vlag van Australië Australië
X 1974 Vlag van Nieu-Seeland Christchurch, Nieu-Seeland 24 Januarie 2 Februarie 9 121 38 1276 Vlag van Australië Australië
Statebondspele
XI 1978 Vlag van Kanada Edmonton, Kanada Elizabeth II 3 Augustus 12 Augustus 10 128 46 1474 Vlag van Kanada Kanada
XII 1982 Vlag van Australië Brisbane, Australië Philip, Hertog van Edinburg 30 September 9 Oktober 10 142 46 1583 Vlag van Australië Australië
XIII 1986 Vlag van Skotland Edinburg, Skotland Elizabeth II 24 Julie 2 Augustus 10 163 26 1662 Vlag van Engeland Engeland
XIV 1990 Vlag van Nieu-Seeland Auckland, Nieu-Seeland Edward, Graaf van Wessex 24 Januarie 3 Februarie 10 204 55 2073 Vlag van Australië Australië
XV 1994 Vlag van Kanada Victoria, Kanada Elizabeth II 18 Augustus 28 Augustus 10 217 63 2557 Vlag van Australië Australië
XVI 1998 Vlag van Maleisië Kuala Lumpur, Maleisië Mahathir Mohamad 11 September 21 September 15 213 70 3633 Vlag van Australië Australië
XVII 2002 Vlag van Engeland Manchester, Engeland Elizabeth II 25 Julie 4 Augustus 17 281 72 3679 Vlag van Australië Australië
XVIII 2006 Vlag van Australië Melbourne, Australië 15 Maart 26 Maart 16 245 71 4049 Vlag van Australië Australië
XIX 2010 Vlag van Indië Delhi, Indië Pratibha Patil 3 Oktober 14 Oktober 17 272 71 6081 Vlag van Australië Australië
XX 2014 Vlag van Skotland Glasgow, Skotland Elizabeth II 23 Julie 3 Augustus 17 261 71 4947 Vlag van Engeland Engeland
XXI 2018 Vlag van Australië Goudkus, Australië Charles, Prins van Wallis 4 April 15 April 19 275 71 4426 Vlag van Australië Australië
XXII 2022 Vlag van Engeland Birmingham, Engeland[3] 28 Julie 8 Augustus 20 280 72 5054 Vlag van Australië Australië
XXIII 2026 Vlag van Australië Victoria 17 Maart 29 Maart 16 75

Nota: Die Inter-Ryk Kampioenskappe van 1911 in Londen word as 'n voorloper vir die moderne Statebondspele beskou, maar word gewoonlik nie as 'n amptelike uitgawe van die Spele self beskou nie.[4]

Statebondspele volgens gashere[wysig | wysig bron]

Ligging van die spele en die deelnemende lande:

   Gasheerlande of beplande gasheerlande

   Ander lande, wat by die spele aangesluit het

   Lande, wat by die spele aangesluit en dit weer verlaat het

0•0 Gasheerstede met jaar van die spele
No. Land Vasteland Getal Jaar(e) aangebied
1 Vlag van Australië Australië Oseanië 6 1938, 1962, 1982, 2006, 2018, 2026
2 Vlag van Kanada Kanada Amerikas 4 1930, 1954, 1978, 1994
3 Vlag van Engeland Engeland Europa 4 (1911), 1934, 2002, 2022
4 Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland Oseanië 3 1950, 1974, 1990
Vlag van Skotland Skotland Europa 3 1970, 1986, 2014
6 Vlag van Indië Indië Asië 1 2010
Vlag van Maleisië Maleisië Asië 1 1998
Vlag van Jamaika Jamaika Amerikas 1 1966
Vlag van Wallis Wallis Europa 1 1958

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Oorspronklik aan Johannesburg, Suid-Afrika, toegeken
  2. ↑ (en) The Complete Book of The Commonwealth Games (Gold Coast Edition) by Graham Groom (2017)
  3. ↑ Oorspronklik aan Durban, Suid-Afrika, toegeken
  4. ↑ (en) "The Story of the Commonwealth Games". Commonwealth Games Federation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Februarie 2018. Besoek op 16 April 2018.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Statebondspele&oldid=2657461"