Verkleurmannetjie

Verkleurmannetjie
	Kaapse dwergverkleurmannetjie (Bradypodion pumilum)
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Klas:	Reptilia
Orde:	Squamata
Suborde:	Iguania
Familie:	Chamaeleonidae; Rafinesque-Schmaltz, 1815
Subfamilies en Genera
	Chamaeleoninae Archaius; Bradypodion; Calumma; Chamaeleo; Furcifer; Kinyongia; Nadzikambia; Trioceros; ; Brookesiinae Brookesia; Rieppeleon; Rhampholeon; ;
	Verspreiding van die Verkleurmannetjie

Die verkleurmannetjie of trapsuutjie (Chamaeleonidae) is 'n familie van die skubreptiele. Die meeste verkleurmannetjies kan hul vel se kleur vir kamoeflering verander, of om hul gemoedstoestand aan ander verkleurmannetjies aan te dui. Die grootste spesies word tot 70 sentimeter lank.

Verkleurmannetjies het papegaai-agtige voete wat aangepas is om in bome te leef en saggies deur takke en blare te beweeg. Hulle beweeg gewoonlik stadig met wiegende bewegings om met die ritsel van blare in die wind saam te smelt. Die oë is stereoskopies en kan onafhanklik van mekaar en in teenoorgestelde rigtings beweeg. Die stert is spesiaal gevorm om homself te anker en aan takkies vas te gryp.

Hulle het lang klewerige tonge wat hulle blitsig kan uitskiet om prooi te vang. Die tong is tot twee keer so lank as die liggaam self. Hulle vreet meestal insekte, maar sal ook soms kleiner akkedisse vreet.

Daar bestaan omtrent 190 spesies wat in Afrika, Madagaskar, Spanje en Portugal, oor suidelike Asië en Sri Lanka voorkom. Hulle is ook na Hawaii, Kalifornië en Florida ingevoer, en word in warm habitats wat van reënwoude tot droë woestyne wissel aangetref.

Bou[wysig | wysig bron]

'n Opvallende kenmerk van die verkleurmannetjie is sy klewerige tong, wat in die meeste gevalle net so lank as die dier se liggaam is en waarmee hy insekte vang. Sommige groter spesies eet ook voëls, klein soogdiere en akkedisse. Die tong het 'n knoetsvormige punt en kan blitssnel met behulp van kringspiere in die rigting van die prooi geskiet word. Die prooi kleef dan aan die tong vas en word ewe vinnig in die dier se bek teruggetrek.

Verkleurmannetjies is boombewoners en hulle pote is uitstekend by die lewenswyse aangepas: die voorpote se tone is in 2 opponeerbare bundels van 3 (na binne) en 2 (na buite) vergroei. By die agterpote is dit net andersom. By die spesies van die genus Chamaeleo dien die stert as gryporgaan. Verkleurmannetjies het eienaardige uitpeuloë wat deur 'n ooglid bedek word, buiten 'n klein opening in die middel wat die pupil oop laat.

Hulle het boonop 'n gesigsveld van 360° omdat die oë so ver uit die oogkaste steek en ook omdat die oë onafhanklik van mekaar beweeg kan word. Verkleurmannetjies kan nie enige kleur aanneem nie: elke spesie het 'n bepaalde kleurpatroon wat by sy omgewing aangepas is. Oor die algemeen is die kleurpatrone bedags donkerder as in die nag en dragtige wyfies word geleidelik donkerder.

Die kleurpatroon word grootliks deur die gemoedstoestand van die dier bepaal. Sommige verkleurmannetjies soos die reuseverkleurmannetjie (Chamaeleo oustaleti) kan nie drasties van kleur verander nie, maar wissel van bruin tot roomkleurig, soos ook by die meeste kortstertverkleurmannetjies die geval is. By die meer kleurryke verkleurmannetjies soos dié van die genus Chamaeleon is daar 4 lae kleurstofselle (chromatofore) onder die deurskynende vel wat die dier daartoe in staat stel om van kleur te verander.

Die buitenste pigmentlaag bevat rooi en geel kleurstofselle wat kan uitsit en inkrimp. Daaronder lê 2 reflekterende lae wat onderskeidelik blou en wit weerkaats. Die vierde laag bevat selle (melanofore) met 'n donkerbruin pigment (melanien). Die kleurstofselle vertak na die boliggende lae en kan dit sodoende donkerder kleur. Die 4 lae saam kan 'n verskeidenheid van kleurskakerings veroorsaak, wat wissel van geel, oranje en rooi tot groen, blou, pers en swart.

Voortplanting[wysig | wysig bron]

Verkleurmannetjies het hulle eie, afgebakende jaggebiede wat net in die paartyd oorvleuel mag word. Die meeste spesies lê hul eiers wat hulle in die grond begrawe en wat na 8 of 9 maande uitbroei.

'n Paar Suider-Afrikaanse spesies is ovovivipaar (eierlewendbarend), met ander woorde die eiers ontwikkel in die wyfie se liggaam en die kleintjies word in 'n deurskynende vlies gebore, en hulle is onmiddellik selfstandig.