Von Dessin-versameling
Die Von Dessin-biblioteeek (die Dessynse biblioteek) in die Nasionale Biblioteek van Suid-Afrika in Kaapstad is vir Suid-Afrika van kultuur-historiese belang.
Biografie[wysig | wysig bron]
Joachim Nikolaus von Dessin (Rostock, Duitsland, 1704 – Kaapstad, 1761) word in 1727 'n VOC-soldaat, in 1737 sekretaris van die Weeskamer en raak bekend as boekeversamelaar. Von Dessin het verskeie tale goed geken en is in sy tyd as een van die mees ontwikkelde mense aan die Kaap beskou. Op boedel- en insolvensieveilings het hy gereeld boeke aangekoop. Dit is aangevul met boeke wat hy gekoop het van die bemanning en passasiers van verbygaande skepe, boeke wat hy self uit Europa laat kom het en geskenke van vriende. Von Dessin het gewoon op die hoek van Waal- en Victoriastraat, op die plek waar die Kaapse Wetgewer nou gevestig is. In 1757 tree hy weens swak gesondheid af. By sy dood is die lede van sy privaat slawe-orkes vrygestel.
Biblioteek[wysig | wysig bron]
Sy boekery het hy nagelaat aan kerkraad van die NG kerk op voorwaarde dat dit nie verkoop word nie, gebruik sal word as 'n openbare biblioteek en dat die publiek gratis toegang daartoe sou hê. Die erflating het bestaan uit 'n 4 000 boeke uit die 17de en 18de eeu, verskeie manuskripte, enkele skilderye en ander kunsvoorwerpe. Verder het hy 'n duisend riksdaalders beskikbaar gestel waarvan die rente vir die aankoop van nog boeke en die onderhoud van die versameling aangewend moes word. Die boeke dek 'n besonder verskeidenheid onderwerpe. In 1818 het dit deel geword van die Suid-Afrikaanse Openbare Biblioteek, later bekend as die Suid-Afrikaanse Biblioteek, in die Kompanjiestuin. Dit word gehuisves in die vleuel in Koningin Victoriastraat. Von Dessin is dus die pionier van die openbare biblioteekstelsel in Suid-Afrika.
Waarde[wysig | wysig bron]
Alhoewel die versameling in geheel nie besonder waardevol is nie, is daar 'n aantal unieke boeke. Van die waardevolste werke is die eerste drukke van Descartes, die klassieke werke oor die Romeins-Hollandse reg en die reisbeskrywings.[1] Onder die manuskripte is Von Dessin se kopie van die Dagboek van Adam Tas. Sekere van die boeke het 'n mooi leerafwerking. Enkeles hiervan is aan die Kaap gebind. Hierdie versameling boeke gee insig in die kultuurlewe en leesvoorkeure van die intellektueles onder die koloniste aan die Kaap in hierdie tyd. Die betekenis word gesoek in die "geskiedkundige assosiasie".[1] Daarom is dit 'n kulturele erfenis van belang vir historici.
Die meeste werke is hoofsaaklik in Nederlands, Latyn, Frans en Duits, met die genres volgens getal in dalende volgorde: godgeleerdheid, ensiklopediese werke, geskiedenis, diverse werke, taalkunde, regsgeleerdheid, aardrykskunde, natuurgeskiedenis, wysbegeerte, wiskunde en geneeskunde.[1]
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- Mullen, Susan J.: J.N. von Dessin and the Dessinian collection. Lantern, jaargang 25, nr. 4, Junie 1976.
- Pienaar, P. de V. (red.): Kultuurgeskiedenis van die Afrikaner. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, 1968.
- Varley, D.H.: South African reading in earlier days. Johannesburg: Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie, 1958.