Vredefortkoepel
| Vredefortkoepel | |||
| |||
| Die Vredefortkoepel. | |||
| Slagstruktuur | |||
| Ander naam | Vredefortimpakstruktuur | ||
| Sekerheid | Bevestig | ||
| Deursnee | 300 km | ||
| Voorwerp se deursnee | 10 km | ||
| Ouderdom | 2 023 ± 4 miljoen jaar Orosirium, Paleoproterosoïkum | ||
| Ontbloot | Ja | ||
| Gebied | |||
| Land |  Suid-Afrika
| ||
| Provinsie | Vrystaat | ||
| Ligging | |||
| |||
| Vredefortkoepel* | |
|---|---|
| Unesco-wêrelderfenisterrein | |
| Tipe | Natuur |
| Kriteria | viii |
| Verwysings | 1162 |
| Streek† | Afrika |
| Inskripsiegeskiedenis | |
| Inskripsie | 2005 (29ste Sessie) |
| * Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. | |
Die Vredefortkoepel is die grootste slagkrater op Aarde. Dit is in die Vrystaat, Suid-Afrika, geleë met die dorp Vredefort wat in die krater lê. In 2005 is die Vredefortkoepel by Unesco se lys van Wêrelderfenisgebiede gevoeg vir die estetiese en wetenskaplike waarde van die gebied.
Formasie en struktuur[wysig | wysig bron]
Die bolied wat die aardoppervlak naby die hedendaagse Vredefort getref het, was een van die grootstes nog: Dit was na raming meer as 10 km breed. Die krater het 'n deursnee van ongeveer 300 km, groter as die 250 km breë Sundbury-krater (Sudbury-kom), en die 170 km breë Chicxulub-krater. Die ouderdom van die krater word geraam op meer as 2 miljard jaar (2 023 ± 4 miljoen jaar), en het die Aarde tydens die Paleoproterosoïkum getref.
Die Vredefort-kratergebied (27° 0′ S, 27° 30′ O) is een van die min slagkraters met veelvuldige ringe op Aarde, hoewel hulle algemeen op die Maan voorkom. Geologiese prosesse soos erosie en tektoniese prosesse het die meeste van die veelringkraters op Aarde verwoes. Die "krater" wat op die oppervlak sigbaar is, is egter nie die oorspronklike krater nie, maar die wortelsone van die slagkrater. Die oorspronklike krater is lankal deur erosie verwyder. Die slag het die kwartsietlae van die Sentrale Rand-groep en Wes-Rand-groep van die Witwatersrand-supergroep in dié gebied regop gekeer (en op plekke selfs laat oorhel), wat dan weerstand gebied het teen verdere verwering en erosie. Dit is dié positief verweerde landskap wat op die oppervlak gesien kan word.
Daar is oorspronklik gedink dat die koepel in die middel van die krater deur 'n vulkaniese uitbarsting gevorm is, alhoewel daar in die middel 1990's bewyse gevind is dat daar 'n reuseboliede-impak in die gebied plaasgevind het.
Die Vredefortkoepel het 'n deursnee van 298 km en is die grootste slagkrater ter wêreld.
Ekonomie[wysig | wysig bron]
Die Vredefortkoepel is belangrik vir ekotoerisme in die omgewing danksy die bekendheid daarvan asook die pragtige natuurskoon wat uit die geologiese struktuur ontstaan het.
In die sentrale gedeelte van die koepel is die graniete onder die Witwatersrand-supergroep blootgestel, waar dit kol-kol gemyn word.
Vroeër is goud in die omgewing ontgin, aangesien die gouddraende riwwe van die Sentrale-Rand-groep voor die slagkrater reeds afgeset was. Die riwwe van die Vrystaatse, Klerksdorpse en Wes-Randse goudvelde word in die ooste, suidooste en suide te diep om ekonomies te myn, maar word in die koepel deur die slagkrater nader aan die oppervlak gebring. Dit was egter nie ekonomies vatbaar nie, aangesien die voorkoms te wisselvallig en die graad van die gouderts te laag is.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- www.vredefort.co.za
- Earth Impact Database
- Deep Impact – The Vredefort Dome
- Satellietbeeld van die Vredefortkoepel van Google Maps
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Vredefortkoepel.
Vir amptelike name, sien die artikels of Wêrelderfenisgebiede in Suid-Afrika. | ||
Barberton Makhonjwa-Berge • Kaapse floraryk beskermde gebiede • Fossiele Hominiedterreine in Suid-Afrika (Wieg van die Mensdom • ǂKhomani kulturele landskap • Makapansgat • Taung-kind • iSimangaliso-vleilandpark • Mapungubwe kulturele landskap • Richtersveld Kulturele en botaniese Landskap • Robbeneiland • uKhahlamba-Drakensbergpark • Vredefortkoepel | | |