İdil Biret

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
İdil Biret
Agtergrondinligting
Gebore21 November 1941 (1941-11-21) (82 jaar oud)
Ankara, Turkye
GenresKlassieke musiek
Beroep(e)Konsertpianis
InstrumenteKlavier
Webwerfwww.idilbiret.eu/en

İdil Biret (gebore op 21 November 1941) is 'n Turkse konsertpianis wat bekend is om haar vertolkings van die Romantiese repertorium.

Onderwys[wysig | wysig bron]

Biret het op vyfjarige ouderdom klavierlesse begin neem saam met Mithat Fenmen, welke onder Nadia Boulanger en Alfred Cortot studeer het. Toe sy sewe jaar oud was het die Turkse parlement 'n spesiale wet uitgevaardig wat haar in staat gestel het om in die buiteland en aan die Paryse Konservatorium in Frankryk onder toesig van Boulanger te studeer. Biret krediteer ook vir Madeleine de Valmalète daarmee dat sy haar aan komponiste soos Brahms voorgestel het, wie se volledige werke sy later sou opneem. Sy het op 15-jarige ouderdom met drie pryse gegradueer. Sy het haar opleiding onder Alfred Cortot en Wilhelm Kempff voortgesit.

Musikale loopbaan[wysig | wysig bron]

Biret het reeds vanaf die ouderdom van 16 jaar as solis saam met die bekendste orkeste ter wêreld opgetree, soos ondermeer die Londen Simfonieorkes, die Philharmonia, the Londen Filharmoniese Orkes , die Boston Simfonieorkes, die Leningrad Filharmoniese Orkes, the Leipzig Gewandhaus, die Dresden Staatskapelle, die Orchester de la Suisse Romande, die Tokio Filharmoniese Orkes, die Warskou Filharmoniese Orkes, die Orchester National de France en die Sydney Simfonieorkes. Sy het saam met vooraanstaande dirigente soos Hermann Scherchen, Pierre Monteux, Erich Leinsdorf, Rudolf Kempe, Gennady Rozhdestvensky, Aaron Copland, Rafael Frühbeck de Burgos, Charles Mackerras, Jean Fournet, José Serebrier, Moshe Atzmon, Antoni Wit en Hiroyuki Iwaki opgetree. Biret het ook konserte tydens die feeste van Berlyn, Montreal, Istanboel, Dubrovnik, Montpellier, Nohant, Persepolis, Royan en Athene gegee. Idil Biret het haar Amerikaanse konsertbuiging in die Symphony Hall in Boston onder leiding van Erich Leinsdorf op Vrydag 22 November 1963 gemaak. Net voordat sy Rachmaninoff se Derde Klavierconcerto sou speel het Maestro Leinsdorf die gehoor toegespreek en gesê dat "ons nou net op die draadloos verneem het dat die President van die Verenigde State die slagoffer van 'n sluipmoord was!" Nadat die gehoor oor die aanvanklike skok gekom het, het die orkesbestuur en die spelers besluit om voort te gaan met die opvoering. [1]

Sy was tydens verskeie klavierkompetisies deel gewees van die beoordelingspaneel, soos ondermeer tydens die Van Cliburn - (VSA), koningin Elisabeth- (België), Montreal - (Kanada), Liszt - (Weimar, Duitsland)) en Busoni - (Italië) kompetisies. Haar talle opnames (meer as 100 tot op hede) vir plate-etikette soos byvoorbeeld EMI, Decca, Atlantic, Finnadar en Naxos sluit onder meer die eerste opname van Liszt se transkripsies van Beethoven se 9 simfonieë (EMI 6LP/1986), die volledige soloklavierwerke en concertos van Chopin (15CD / 1992), Brahms (12CD / 1997), Rachmaninoff (10CD/2000), en die klaviertranskripsie van Stravinski se balletmusiek Die Vuurvoël, (2003) en vele ander in. Biret se breë repertorium omvat 'n groot deel van die laat-klassieke - en romantiese klavierliteratuur. Sy is waarskynlik die beste bekend vir haar Chopin-opnames [2] wat in 1995 aan haar die gesogte 'Grand Prix du Disque Frédéric Chopin' in Pole besorg het. In 2004 het die verkoop van haar Naxos-opnames wêreldwyd twee miljoen eksemplare bereik. Naxos het hierdie geleentheid herdenk deur Biret van 'n platinumalbum te voorsien. Dieselfde jaar het haar opname van die Boulez-sonates die jaarlikse Goue Diapason-toekenning gewen en is dit deur die Le Monde-koerant in Frankryk as een van die beste opnames van die jaar gekies.

Idil Biret het die volledige klavierwerke van Beethoven en Brahms in siklusse gespeel. In die tagtigerjare het sy tydens twee konserte Beethoven se 32 sonates en die klaviertranskripsie (Liszt) van al nege Beethoven simfonieë opgevoer, waarvan laasgenoemde regstreeks deur Radio France uitgesaai is. In die negentigerjare het sy Beethoven se vyf klavierconcertos, die Korale-fantasie en die Trippelconcerto tydens 'n reeks van vyf konserte gespeel. In 1997 het sy die volledige solo-klavierwerke van Brahms in 'n reeks van vyf opvoerings in Duitsland tydens die honderdjarige herdenking van die komponis se dood gespeel.

Haar opnames van 20ste eeuse klassieke stukke sluit die drie klaviersonates van Pierre Boulez (Naxos Records 1995) asook die klavierwerke van Wilhelm Kempff (Marco Polo 1991) in. Idil Biret het ook die etudes (volume 1 en 2) van György Ligeti vir Naxos opgeneem, wat in 2003 vrygestel is. In die sewentigerjare het sy in New York vir Finnadar/Atlantic Records werke deur Boucourechliev, Anton Webern, Alban Berg, Leo Brouwer, Castiglioni, Skriabin, Sergei Prokofiëf en Nikolai Miaskovski opgeneem.

In September 2006 is 'n biografie getiteld "Idil Biret - Une Pianiste Turque en France" deur 'n Franse outeur, prof. Dominique Xardel geskryf, en gepubliseer deur Buchet/Chastel in Frankryk. Die boek is onlangs na Turks vertaal en gepubliseer deur Can Yayinlari. Die Duitse vertaling van die boek is in September 2007 deur Staccato Verlag gepubliseer. 'n Russiese vertaling daarvan sal ook binnekort beskikbaar wees. 'n Engelse vertaling van die boek is ook beskikbaar in 'n spesiale privaat-uitgawe. Onlangs het sy die volledige Beethoven-klaviersonates en concertos (insluitend die Korale-fantasie) vir haar eie etiket opgeneem. [3] Die opnames is in 2008–2009 vrygestel, saam met haar EMI-opnames uit 1986 van die nege Beethoven-simfonieë wat deur Liszt vir klavier getranskribeer is. Die volledige stel sluit 19 CD's in. Die eerste vrystelling het op 16 Desember 2008 plaasgevind ; met die tweede vrystelling in Februarie 2009, met daaropvolgende volumes wat elke daaropvolgende maand vrygestel is. Biret het die meeste van die sonates tussen 2001 en 2005 naby Brussel opgeneem (drie is in 1994 opgeneem). Sy het die concertos saam met die Bilkent Simfonieorkes onder leiding van Antoni Wit gespeel. Biret is die enigste pianis wat Beethoven se volledige klaviersonates, concertos en die Liszt-transkripsies van die nege simfonieë tydens openbare konserte opgevoer het. Sy is ook die eerste pianis wat al die voorgenoemde werke volledig opgeneem het.

Toekennings en erkennings[wysig | wysig bron]

Biret dra sedert 1971 die titel van Staatskunstenaar, te wete 'n eretitel wat deur die regering van Turkye aan kunstenaars uitgereik word vir hul bydraes tot die Turkse kultuur. In 1995 is Biret se opnames van Chopin se gehele oeuvre bekroon met die 'Grand Prix du Disque Frédéric Chopin' in Pole. In dieselfde jaar het sy die "Diapason d'Or"-prys in Frankryk vir haar opname van Boulez se sonates gewen, welke opname deur die koerant Le Monde as een van die die beste opnames van die jaar gekies is. Biret het ook die volgende toekennings ontvang: die Lili Boulanger-gedenkprys in Boston (VSA), die Harriet Cohen/Dinu Lipatti goue medalje in Londen (Verenigde Koninkryk), die Poolse prys vir Artistieke verdienstelikheid, die Nasionale Ridderorde van Verdienstelikheid van Frankryk en die Adelaide Ristori-prys, Italië. In 2007 is sy bekroon met die Buitengewone Diensteorde – Kavalleriekruis - deur die Poolse president Lech Kaczynski vir haar bydraes tot die Poolse kultuur met haar opnames en uitvoerings van Chopin se musiek.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Radio broadcast of the concert, WFLN-FM, Philadelphia
  2. ↑ "C comme Chopin", in Improvisation so piano, Jean-Pierre Thiollet, Neva Editions, 2017, p. 28. ISBN 978-2-35055-228-6
  3. ↑ IBA (Idil Biret Archive) Geargiveer 18 Desember 2020 op Wayback Machine
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=İdil_Biret&oldid=2474512"