Abraham Phillips

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Abraham Phillips (gebore 20 Mei 1945) is ’n Afrikaanse skrywer van Worcester, wat veral die wêreld van die bruin mense in sy romans belig.

Lewe en werk[wysig | wysig bron]

Abraham Nicolas Ronald Phillips is op 20 Mei 1945 in ’n tweevertrekhuis in Potestraat op Worcester gebore as die vierde van elf kinders (vyf seuns en ses dogters) van Pieter Moses Phillips en Rosina Phillips (wat op 13 Mei 2007 oorlede is). In 1956 word die gesin verskuif na die Witblokke woonbuurt aan die westekant van Worcester. Sy vader doen verskeie werke en in 1956 en 1957 werk hy by Kuun’s, die fietswinkel. Sy moeder is ongeletterd en is slegs Afrikaans magtig. In 1958 word sy pa getref deur ’n oorerflike lamsiekte, waarvan verskeie ander familielede slagoffers is, waaronder sy ouma, twee van sy pa se broers, drie van sy eie broers en drie van sy susters. Sy oudste en jongste suster is dus vroeg oorlede. As gevolg hiervan moet Abraham in die middel van sy standerd vier jaar permanent die skool verlaat en noodgedwonge gaan werk om verantwoordelikheid vir die huishouding oor te neem. Hy vang onder andere ook voëls in die vleiland naby hulle huis, wat hy dan aan sy oom Koos April verkoop vir ’n inkomste of huis toe vat vir sy ma om gaar te maak.

Hy ontmoet later vir Klara Monte en hulle trou en het ses kinders, een seun en vyf dogters. In 1974 vestig die gesin hulle in ’n tweeslaapkamerwoonstel op die boonste vloer van woonstelle in Riverview in Worcester, waarna hulle in 1997 na hulle dogter Ronel, ’n onderwyser, se huis in Victoriapark in die dorp verhuis. In hierdie tyd is twee van sy broers en twee van sy susters aan die oorerflike lamsiekte oorlede, terwyl ’n ander broer en suster ook daaraan ly. Sy broer Selula Mejavie is in 1988 oorlede, nadat hy spoorloos verdwyn het terwyl hy onder polisie toesig was. Na die verskyning van sy eerste boek lewer hy gereeld bydraes tot Die Burger oor die lewe van bruin mense. Hy ly aan suikersiekte en weens sy siekte moet hy van ’n staatstoelae oorleef.

By verskeie geleenthede lewer hy hartstogtelike pleidooie vir die behoud van Afrikaans as voertaal aan universiteite en op televisie. Hy tree onder andere as spreker op in 1994 by ’n skrywersbyeenkoms op Ronnie Belcher se plaas naby die Paarl, by die Tweede Swart Afrikaanse Skrywersimposium op Paternoster in 1995 en by die Nasionale Taalberaad op Stellenbosch in September 2006. Hy skryf ook aan die koerante, soos sy artikel “Aanslag teen Afrikaans” in Die Burger van 10 Desember 2011, waarin hy die verreikende impak van die bewindhebbers se aanslag teen Afrikaans op die bruin gemeenskap uitlig.

Skryfwerk[wysig | wysig bron]

Terwyl sy pa nog werk, koop hy gereeld Die Burger en Abraham is ’n ywerige leser van hierdie koerant. Hierdie blootstelling help hom baie om sy taalgebruik te verbeter. Sy eerste boek, “Die verdwaalde land”,[1] is met balpuntpen in ’n aantekeningboek geskryf en aan die skrywer André P. Brink gestuur, met die versoek om dit te lees, die spelling te korrigeer en te help met publikasie. André doen aanbeveling vir onmiddellike publikasie daarvan. Die boek vertel die ware verhaal van die skrywer se broer, Selula Mejavie, se verdwyning in 1988 in apartheid Suid-Afrika. Selula het gedrink om sy bestaan draaglik te maak en in 1988 word hy deur die polisie opgelaai vir dronkenskap, wat dan ook die laaste keer is wat hy lewend gesien is. Die familie rapporteer hom as vermis by die polisie, maar hulle wil nie help om hom te vind nie. Sowat vier maande later word Selula se erg ontbinde lyk in ’n diep gat gevind, ongeveer agtien kilometer vanaf Worcester langs ’n rivier op ’n plaas. Abraham skryf die verhaal omdat dit duidelik was wie vir sy broer se dood verantwoordelik was, maar niemand in Suid-Afrika wou of kon hom en sy broer bystaan nie. Die boek tref met die krag van direkte eenvoud waarin die gewone mens wat self gely het onder die politieke bestel hier ’n stem kry en dit word ook in Nederlands vertaal. “Die verdwaalde land” word in 1993 genomineer vir die Rapportprys.

“Erfenis van die noodlot[2]” vertel die verhaal van ’n bruin vrou se klein gemeenskap en die goeie en slegte,[3] mooie en lelike in hierdie mikrokosmos. Die teenstelling tussen die wit gemeenskap en die bruin gemeenskap word ook in treffende eenvoud geteken.[4] Die jong Saartjie Steenberg bly by haar oupa Moos en ouma Ragel in die township Biesiesvlei, wat aan die wit woonbuurt grens. Die leeglêers Karel en Omers trek langs die hoenderhok in en sy ontferm haar oor hulle. Hierdie inisiasieverhaal beskryf hoe Saartjie groei van haar dertiende tot negentiende jaar en haar onskuld verloor. Die verhaal openbaar ook ’n gemeenskap en hulle leefwyse wat voorheen nie in Afrikaans op so ’n outentieke wyse beslag gekry het nie.

In “Die Messiasbende”[5] word die lotgevalle van ’n groep haweloses wat aan brandspiritus verslaaf is,[6] beskryf. Ten spyte van hulle haglike omstandighede het hulle steeds ’n hart vir mekaar.[7] Sussie Maarman se man begin met ’n ander vrou lol en sy verdrink haar verdriet in wyn, waarna haar man haar uitsmyt en sy van haar kinders vervreem raak. Drie maande hou sy uit sonder haar kinders, dan ontferm die spiritsdrinkers hulle oor haar. Die boek is ’n pleidooi vir begrip en mededoë vir die medemens, ongeag hulle omstandighede.

“Die evangelis van Kaggelsberg”[8] beskryf die lewe in woonstelle vir arm, bruin inwoners in die sewentigerjare.[9] Die rol van die kerk en geloof asook van die polisie binne die gemeenskap en hulle mislukking om die arm mense se lewensomstandighede te verbeter word ondersoek in ’n uitstaande roman waarin die natuurlike dialoog (veral die outentieke bendetaal) en die sterk beelding aandag trek. Kaggelsberg is vasgedruk teen die onderdorp en bestaan uit rye woonstelblokke. Hier voer die bendekultuur hoogty en is moord, roof, dwelms en misdaad deel van die alledaagse lewe. Bendes beveg mekaar met pangas vir beheer oor die dwelm- en drankhandel. Tydens kragonderbrekings snags word een na die ander bendelid met drie koeëls doodgeskiet en selfs die polisie is verdagtes, omdat hulle die enigstes is wat vuurwapens dra. Die boggelrug Jaffie Buffels kom in opstand teen die geweld en as die evangelis van die boek se titel begin hy preek en doen huisbesoek.

“Die hart van ’n ma”[10] handel oor tikmisbruik, met die bruin gemeenskap in Doringdal en Helshoogte in die Wes-Kaap wat deur hierdie dwelm geteister word.[11] Die tikverslaafde Willem Stokkies word met ’n stoel doodgeslaan deur sy enigste seun, Roy Stokkies, omdat Willem in sy bedwelming sy vrou, Maria, aangerand het. Maria se suster, Stienie, en haar kinders kom woon by Maria nadat Roy tronk toe is, maar Stienie se 15-jarige seun raak dan self verstrik in tik. In sterk kontras met hulle sukkelbestaan lewe die bendeleier Dolf Pistoors, bekend as die Groot Beer, in weelde. In die tronk word Roy gedwing om in hierdie rowwe omgewing aan te pas en te oorleef. Wanneer Maria haar seun die eerste keer in die tronk sien, het Roy ’n tatoeëermerk aan sy nek en sy gesig het nuwe letsels wat hy in die tronk opgedoen het. Intussen probeer kaptein Wielieboy Matha­bola alles in sy vermoë om die dwelmhandelaars met wortel en tak uit te roei, maar samewerking ontbreek. Einde ten laaste word die skuldige wel vasgetrek en tot gemeenskapsdiens gevonnis. In ’n brief wat Roy dan vir sy ma uit die tronk skryf, vra hy haar om nooit iemand te veroordeel wanneer dit sleg met hom gaan nie. Woorde wat slegs die hart van ’n ma sal verstaan.

Benewens sy ernstiger kreatiewe werk skryf hy ook boekies wat vir Afrikaans onderrig onder nuutgeletterdes gebruik word, soos “Ysterman van die Witblokke”, “Die roos van Doringdal” en “Die avonture van Rocky Roy”.

Eerbewyse[wysig | wysig bron]

Abraham H. de Vries maak ’n videoportret van hom vir uitsending oor televisie. In Oktober 2008 word die Patrick Petersen-prys aan hom toegeken. In die motivering vir die prys word hy beskryf as “’n stem vir die stemloses” en word hulde gebring aan sy deursettingsvermoë om hom nie deur sy gebrekkige skoolopleiding te laat afskrik nie en as rolmodel te dien vir diegene wat ernstige agterstande moet oorkom. In September 2012 word hy by die Suid-Afrikaanse Sentrum vir Nederland en Vlaandere in Pinelands in Kaapstad vir sy bydrae tot die beskerming van Afrikaans gehuldig.

Publikasies[wysig | wysig bron]

Jaar Publikasies
1992 Die verdwaalde land
1993 Erfenis van die noodlot
1997 Die Messiasbende
Die Ysterman van die Witblokke
Die Roos van Doringdal
1999 Die avonture van Rocky-Roy
2009 Die evangelis van Kaggelsberg
2013 Die hart van ’n ma

Bronnelys[wysig | wysig bron]

Boeke[wysig | wysig bron]

  • Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
  • Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
  • Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  2006
  • Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2007

Tydskrifte en koerante[wysig | wysig bron]

  • Brink, André P. “Abraham Phillips se brede en smalle weg” “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009
  • Brümmer, Willemien “Vryheid is niks om te verloor” “By” 8 Maart 2014
  • De Vries, Willem “Arm gemeenskappe kry só stem” “Plus” 22 April 2009
  • Hattingh, Marion “Abraham Phillips en die Afrikaanse literêre kritiek” “Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 34 nos. 1 en 2, Februarie/Mei 1996
  • Klinger, Annette “Hulle noem hom nou ’n skrywer” “Boeke Insig” No. 6, Somer 2009
  • Krog, Antjie “Skrywer Ronnie Phillips” “Die Suid-Afrikaan” November / Desember 1993
  • Slabber, Coenie “Poppie herleef in verdwaalde land” “Rapport” 16 Junie 1992
  • Venter, Eben “’n Skrywer se geluk” “By” 9 Oktober 2010
  • Wyngaard, Heindrich “Hy skryf oor die man met tjappe, die spiritsdrinkers” “Boekewêreld” 6 September 1997

Internet[wysig | wysig bron]

Resensies[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Weideman, George “Die Burger” 18 Augustus 1992
  2. ↑ Gouws, Tom “Insig” April 1994
  3. ↑ Malan, Lucas “Rapport” 23 Januarie 1994
  4. ↑ Weideman, George “Die Burger” 7 Desember 1993
  5. ↑ Jansen, Ena “Beeld” 26 Mei 1997
  6. ↑ Slabber, Coenie “Rapport” 30 Maart 1997
  7. ↑ Vorster, Anton “Insig” Augustus 1997
  8. ↑ Cilliers, Stoffel “Beeld” 18 Mei 2009
  9. ↑ Greeff, Rachelle “Rapport” 2 Augustus 2009
  10. ↑ Lawrence, Malinda “Rapport” 1 September 2013
  11. ↑ Ullyatt, Gisela “Beeld” 23 September 2013
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Abraham_Phillips&oldid=2431760"