Anna Scheepers
Sen. Anna Elizabeth Prinsloo Scheepers (Delareyrust, 18 Maart 1914 – 13 November 1999) was ’n Suid-Afrikaanse vakbondleier, onder andere langer as 35 jaar presidente van die Klerewerkersunie van Suid-Afrika (KWU) en in 'n stadium ook van die Nasionale Unie van Sigaret- en Tabakwerkers van Suid-Afrika. Sy was, saam met Johanna Cornelius en Bettie du Toit, een van die mees vooraanstaande Afrikanervroue in die vakbondbeweging.[1]
Die KWU het onder haar leiding gestry vir regverdiger vergoeding en 'n korter werkweek. Hulle kon daarin slaag om in 1949 drie weke se betaalde verlof per jaar vir werkers beding, iets wat voorheen nie bestaan het nie. Vantevore was hul enigste betaal verlof Kersdag en Meidag. In 1949 is nog drie openbare vakansiedae bygevoeg. Die vakbond het twee fondse opgerig, dié vir hulp aan siekes en werkloses. Die KWU het hom beywer vir 'n beter lewe vir sy lede en amper geheel en al op sy eie krag en die morele ondersteuning van ander vakbondlede staatgemaak. Sommige werkgewers het die vakbond gerespekteer, terwyl ander dit gevrees het, maar sy lede is met respek behandel omdat hulle hulle altyd tot die vakbond kon wend wanneer hulle sleg behandel is.[2]
Vroeë jare[wysig | wysig bron]
Anna Scheepers was die tweede oudste van die nege kinders (gebore in die bestek van 20 jaar) van Jan Hendrik Scheepers, 'n armblanke-boer. Sy is op die plaas De la Rey gebore en het haar skoolopleiding deurloop aan die plaasskool Hillside en Hoërskool Monument, Krugersdorp. Weens die Groot Depressie moes sy in 1932 in haar matriekjaar die skool verlaat en agter 'n vrugtetoonbank in Malvern, Johannesburg, gaan werk om haar gesin te help onderhou. Ná skool het 'n leeftyd van selfonderrig gevolg. Omstreeks 1934 het sy betrokke geraak by die KWU toe Jaffe & kie. haar in hul rokfabriek as strykster in diens geneem het. Dit was die begin van haar lewenslange stryd om die waardigheid van alle werkers en om gelykheid vir vroue op alle lewensterreine.
Vakbondleier[wysig | wysig bron]
Slegs vier jaar nadat sy tot die KWU toegetree het, word sy in 1938 op die ouderdom van net 24 jaar verkies tot presidente van die KWU van SA. In 1939 het sy hoedemaaksters in ’n vakbond georganiseer en gehelp om hul Nywerheidsraad in Transvaal te stig. Sy het werkers in manshoede-fabrieke georganiseer asook klerewerkers van Kroonstad en Wepener, en die glaswerkers van Johannesburg. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het sy in die Johannesburgse Prysbeheerraad gedien asook in die Demobiliserings- en Rehabilitasieraad. In 1950, met die aanvaarding van die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme, is sy, Solly Sachs (algemene sekretaris van die KWU) en Johanna Cornelius as kommuniste gelys.[3] Soos talle ander vakbondleiers van destyds, het sy Rusland voor die oorlog besoek.
In 1955 het sy gedien in die Loonraad vir ondersoek in die klerebedryf as werkersverteenwoordiger en ook in 1956 as assessor in die Nywerheidshof van Ondersoek insake werkreservering in die klerebedryf.
In November 1968 is sy as die eerste en enigste vrou verkies tot die Algemene Raad van Internasionale Tekstiel- en Klerewerkersfederasies. Sy het jare lank in talle vakbondliggame gedien. Sy was voorsitter van die Transvaal Cloting Industry Medical Benefit Society, addisionele lid van die Loonraad, in 1957 en 1960 assessor in die Nywerheidstribunaal, vakbondverteenwoordiger in die loodskomitee van die Nasionale Produktiwiteitsinstituut en het die Unie en later Republiek op talle internasionale konferensies verteenwoordig. Dit het haar in staat gestel om wyd te reis in Europa en die Verre-Ooste.
Scheepers was ’n ervare onderhandelaar in verband met loonooreenkomste en het die vakbond binne en buite Suid-Afrika op verskeie kongresse verteenwoordig, onder meer die seminaar "Challenges to working woven in changing times" in 1975 in Tel Aviv, Israel.[4]
Privaat lewe[wysig | wysig bron]
Sy is op 27 November 1954 getroud met Arthur Richard McLaughlin (sekretaris van die Tremweë en Omnibuswerkersunie, Kaapland). Voorheen was sy getroud met J.J. Venter, president van die Johannesburgse Munisipale Transportwerkersunie, maar hy het haar ontval. Haar liefhebberye was die kookkuns, naaldwerk, piouter-werk, blommerangskikking, tuinmaak en bak. Op die Randse Paasskou het sy die eerste pryse verower vir tapisserie- en borduurwerk en vir gebak; ook die eerste prys vir tapisseriewerk in Kaapstad. Sy en haar man het in die vroeë sestigerjare in Nuweland, Kaapstad, gewoon. Sy is in die Flora Kliniek in Roodepoort oorlede.
Eerbewyse en pryse[wysig | wysig bron]
Vir haar bydrae tot die oorlogspoging het genl. J.C. Smuts, tydens die oorlog die opperbevelvoerder van die Suid-Afrikaanse Leër en eerste minister, die medalje vir vrywillige diens aan haar toegeken. Amerika het die State Leadership Grant in 1969 aan haar toegeken. In 1972 het The Star haar aangewys as vrou van die jaar, dieselfde jaar waarin sy deur die Internasionale Wie Is Wie as een van die 2 000 vroue van uitnemendheid wêreldwyd aangewys is. In April 1973 het die Universiteit van die Witwatersrand ’n eredoktorsgraad in die regte aan haar toegeken. In 1974 is sy tot senator vir die Verenigde Party verkies.[5]
Bronne[wysig | wysig bron]
- (af) (en) Kruger, dr. D.F. 1963. Wie is wie in Suid-Afrika. Johannesburg: Vitae Uitgewers.
- (en) Sabinet.co.za. URL besoek op 26 Oktober 2016.
- (en) Roberts, T. (besturende redakteur). 1975. Who's Who of Southern Africa 1975. Johannesburg: Combined Publishers (Pty.) Ltd.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ (af) Die Afrikanervrou as volksmoeder[dooie skakel], Die Burger, 26 Januarie 2007. URL besoek op 27 Oktober 2016.
- ↑ (en) Records of the Garemnt Workers Union. URL besoek op 27 Oktober 2016.
- ↑ (en) Records of the Garemnt Workers Union. URL besoek op 27 Oktober 2016.
- ↑ (en) Records of the Trade Union Council of South Africa.
- ↑ (af) Die Afrikanervrou as volksmoeder[dooie skakel], Die Burger, 26 Januarie 2007. URL besoek op 27 Oktober 2016.