Aus

Aus
Aus
Koördinate: 26°40′00″S 16°16′00″O
Land	Namibië
Streek	ǀǀKaras
Kiesafdeling	!Nami≠Nüs
Hoogte	1 485 m (4 872 ft)
Skakelkodes	63

Aus is 'n klein nedersetting in die ǀǀKaras-streek in die suide van Namibië, sowat 125 km oos van Lüderitz en 230 km wes van Keetmanshoop, en op 'n hoogte van 1 485 m bo seespieël. Dit lê aan die spoorlyn en die B4 nasionale pad. Treine van Keetmanshoop af draai nou hier om nadat hulle vroeër tot op Lüderitz geloop het.

Aus – kamp vir die Duitse krygsgevangenes 1915–1919

Die dorpie se naam is van Khoi-oorsprong en beteken "groot slang". Dit is as 'n interneringskamp gebruik ná die Duitse oorgawe in 1915. Die gevangenes is eers in tente gehuisves, maar later is baksteenhuise vir hulle gebou. Die getal aangehoudenes het nagenoeg 1 500 bereik, maar in Mei 1919 is die kamp gesluit. 'n Gedenkteken is sedertdien op die perseel van die kamp opgerig en enkele van die huise herbou. Daar was vroeër sprake van 'n goudontdekking in die omgewing.

Hoewel dit 'n klein plekkie is, het dit 'n hotel, polisiekantoor, winkel en motorhawe. Vroeër jare was hier 'n laerskool vir blanke leerlinge en een vir swart leerlinge. Die dorpie is geleë in die Ausberge bo die vlaktes van die Namibwoestyn. Die klimaat is gewoonlik baie warm en droog, maar in die winter van 1963 het sneeu hier geval. Dit word dan ook beskou as die plek met die koudste winters in Namibië.

Die gebied wes van Aus is bekend om sy wildeperde wat in die woestyn hou. Hulle oorsprong is onseker, maar hulle tel sowat 150 tot 200 en het aangepas by die onherbergsame omgewing. Hulle urineer minder as mak perde en kan vyf dae lank sonder water klaarkom. Hulle suip gewoonlik by 'n watergat in die Garubpan waar 'n skerm opgerig is sodat toeriste die diere kan dophou sonder dat hulle gesteur word.

Die bevolking was in 1970 767 van wie 197 blankes was. Aus het in 1925 'n dorpsbestuur gekry en munisipale status in 1949.

NG Kerk

Afrikaanssprekendes het hulle eers in die twintigerjare van die vorige eeu in die gebied rondom die dorpies Aus en Bethanie, wat albei van die Duitse koloniale era dateer, kom vestig. Bearbeiding deur leraars van die NG Kerk het maar langsaam gekom, want in die noorde en middel van die destydse Suidwes-Afrika is reeds in 1902 die NG gemeente Otjiwarongo en NG gemeente Gibeon gestig, maar in die suide eers in 1924 die NG gemeente Keetmanshoop en in 1928 die NG gemeente Warmbad, weens 'n tekort aan leraars. Keetmanshoop het aanvanklik bestaan uit die huidige gemeentes Keetmanshoop, Bethanie en Lüderitz (Aus ingesluit), wat oor 'n geweldige gebied van anderkant Aroab tot by Lüderitz gestrek het, amper 650 km van oos na wes, waarvan groot dele moeilik was om te bereis.

Die baanbrekers vir die kerk in die suide van die huidige Namibië was manne soos di. Manie Potgieter (1925) en S. Fouche (1931), wat die moeilike werk op hulle geneem het. Laasgenoemde het begin met die afstigting van die gemeente Bethanie (Lüderitz), wat ds. M.C. Hattingh in 1938 as leraar gekry het. Dit is ook die stigtingsjaar van dié gemeente.

Die uitgestrektheid van die gemeente was so dat dit moeilik was om te besluit waar die pastorie sou staan. Die pastoriegebou op Bethanie, die beste wat hulle kon kry, was nie doeltreffend nie, maar die leraar moes eers wag totdat 'n gerieflike kerksaal op Bethanie en Aus opgerig is. Op albei plekke is 'n huis as pastorie gehuur en op Aus is later een gekoop. Ook is besluit om 'n saal op Lüderitz te bou, maar daarmee is uitgestel. Op 28 September 1940 wy ds. Hattingh 'n ruim, gerieflike kerksaal op Bethanie in, wat £3 500 gekos het. Op Aus is 'n saal gehuur en op Lüderitz is van die Duitse Evangeliese Lutherse kerkgebou gebruik gemaak. Kerkraadsvergaderings is om die beurt op Bethanie, Aus en Lüderitz gehou.

Omdat Aus meer sentraal was, het die leraar daar gaan woon en daar is toe besluit om Bethanie as dorp en wyk van die res af te stig. Dit het gebeur in die dienstyd van ds. Petrus Swart, wat ná meer as ses jaar diens na Soutpan vertrek het. Ds. P.A.M. Brink van Gansbaai volg in 1949 en hy voltrek dadelik die skeiding tussen Bethanie en Lüderitz, met Aus ingesluit. Hy word na Lüderitz beroep en vertrek daarheen, van waar hy ook Aus bedien het.

Bronne

• Rosenthal, Eric, 1978. Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town and Johannesburg: Juta and Company Limited.
• Potgieter, D.J. (ed.) 1974. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).