Bana Maie

Bana Maie was die skrywersnaam van Michael C. Scholtz, ’n boerseun van die distrik Vrede in die Vrystaat. Hy skryf een van die eerste reis- en verblyfverhale in Afrikaans.

Lewe en werk

Op 26 Desember 1908 vertrek hy per goederetrein van die Heilbron-stasie na Lourenço Marques in Mosambiek en daarvandaan in Januarie 1909 aan boord die Duitse skip Hertzog op ’n verkenningstog na Mombasa in Brits-Oos-Afrika (tans KeniaSaam met hom is die gesin Von Maltitz (oom Willem, tant Pietjie en hulle drie seuns Piet, Lud en Bokkie). Hulle bestemming is die hoogland Uasin Ginshu, net noord van die ewenaar in Kenia, waar Brittanje landbougrond aan wit boere verkoop het. Scholtz se ouers en broers het op hulle plaas in die Vrystaat agtergebly, terwyl hulle wag op sy verslag of dit die moeite werd is om te emigreer. Van Mombasa reis hulle per trein sowat 700 km die binneland in na Nakuru, die treinstasie naaste aan hulle bestemming. Hiervandaan trek hulle sowat 130 km verder met ’n wa en span osse wat hulle in Nakuru gekoop het. By hulle bestemming koop die Von Maltitze ’n plaas van sowat 1200 hektaar by die Britse koloniale regering, waar Scholtz ’n tyd lank saam met hulle boer. Later verkry hy sy eie plaas. Mettertyd het die dorp Eldoret in die omgewing ontstaan, wat tot voor Kenia se onafhanklikheid van Brittanje ’n groot aantal Afrikaner-boere gehuisves het. Met Scholtz se koms was dit ’n ongetemde wêreld vol wilde diere en die Afrikaners het geen kennis gehad van die landboutestande aan die ewenaar nie, met niemand wat hulle kan touwys maak nie. Op die harde manier moes hulle uitvind watter gewasse aard en hoe om hulle vee teen die wilde diere te beskerm. Sy ouers sluit vir ’n ruk by hom aan, maar die gesin besluit later om nie hierheen te verhuis nie. Scholtz besluit dus noodgedwonge na sowat vyf jaar om terug te keer Vrystaat toe, al het hy geheg geraak aan die wildernis.

Skryfwerk

Hy bundel jagavonture en beskrywings van wilde diere in “Voortrekkerslewe in Donker Afrika”, wat meestal spruit uit sy verblyf van vyf jaar vanaf die einde van 1908 in Brits-Oos-Afrika (vandag Kenia). Hierin beeld hy op noukeurige wyse sy waarnemings, maar dit bly ’n verslag van wat hy gesien het, eerder as ’n letterkundige skepping wat die leser intrek in die gebeure. Die boek het egter groot kultuurhistoriese waarde as optekening van ’n leefwyse wat totaal verby is en ’n gebied wat onherkenbaar verander het.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1924	Voortrekkerslewe in donker Afrika

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk)
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998

Internet

• Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/tekst/scho120pros02_01/scho120pros02_01_0115.php
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Maie,_Bana
• Malherbe, Izak Landbouweekblad: