Brasilië

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
República Federativa do Brasil
Federale Republiek Brasilië
Vlag van Brasilië Wapen van Brasilië
Vlag Wapen
Nasionale leuse: Ordem e Progresso
(Portugees vir "Orde en vooruitgang")
Volkslied: Hino Nacional Brasileiro

Vlag-volkslied: Hino à Bandeira Nacional[1]
Ligging van Brasilië
Hoofstad Brasília

15°47′S 47°52′W / 15.783°S 47.867°W / -15.783; -47.867

Grootste stad São Paulo

23°33′S 46°38′W / 23.550°S 46.633°W / -23.550; -46.633

Amptelike tale Portugees[2]
Regering Federale presidensiële
grondwetlike republiek
Michel Temer
Onafhanklikheid
Onafhanklikheid
• Verklaar
• Erken
• Republiek
• Huidige grondwet
van Portugal
7 September 1822
29 Augustus 1825
15 November 1889
5 Oktober 1988
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
8 515 767 km2  (5de)
3 287 597 myl2
0,65
Bevolking
 - 2016-skatting
 - 2010-sensus
 - Digtheid 		 
206 503 500[3] (5de)
190 732 694[4]
23,8 / km2 (190ste)
62 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2016-skatting

$3 101 miljard[5] (7de)
$15 049[5] (77ste)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2016-skatting

$1 535 miljard[5] (9de)
$7 447[5] (69ste)

MOI (2015) 0,755[6] (75ste)  –  hoog
Gini (2012) 51,9[7] –  hoog
Geldeenheid Real (BRL)
Tydsone
 - Somertyd 		BRT (UTC-2 tot -5)
BRST (UTC-2 tot -5)
Internet-TLD .br
Skakelkode +55

Brasilië (Portugees: Brasil [bɾaˈziw]), amptelik die Federale Republiek Brasilië (República Federativa do Brasil luister (hulp·inligting)[8]), is die grootste land en ook die land met die grootste bevolking in Latyns- en Suid-Amerika. Dit is verder ook die vyfde grootste land in die wêreld ten opsigte van bevolking en grondgebied. Die land strek oor die uitgestrekte gebied vanaf sentraal-Suid-Amerika en die Atlantiese Oseaan. Die land strek die verste oos van al die lande in die Amerikas en grens aan Uruguay, Argentinië, Paraguay, Bolivië, Peru, Colombia, Venezuela, Guyana, Suriname en die Franse département van Frans-Guyana. Brasilië grens inderwaarheid aan bykans elke Suid-Amerikaanse land behalwe vir Ecuador en Chili.[9]

Daar word geglo dat dié land se naam afgelei is van pau-brasil, 'n boomsoort wat hoog op prys gestel is deur die vroeë koloniste. Ander reken egter die naam het sy oorsprong in 'n mitiese eiland wat in die Middeleeuse Europa bekend was. Brasilië bevat uitgebreide landbougebiede en reënwoude. Met sy baie natuurlike hulpbronne en groot arbeidsmark is dié land Suid-Amerika se leidende ekonomiese moondheid.[10]

Omdat dit 'n kolonie van Portugal was, is Portugees die amptelike taal van Brasilië[11] - die grootste Portugeessprekende land in die wêreld en die enigste een in die Amerikas.[12] Brasilië het die wêreld se tweede grootste Christen-bevolking na die Verenigde State (151 miljoen) en ook die wêreld se grootste Rooms-Katolieke bevolking, 'n sterk geskiedkundige band wat nagelaat is deur die Rooms-Katolieke Portugese koloniste.[13][14]

Geskiedenis

Pedro Álvares Cabral land in Porto Seguro, 1500
Antieke kaart van Brasilië wat in 1519 deur Portugese ontdekkersreisigers opgestel is

Daar word geglo dat Brasilië vir ten minste 10 000 jaar lank deur semi-nomadiese stamme bevolk was voordat die eerste Portugese ontdekkingsreisigers onder leiding van Pedro Álvares Cabral in 1500 daar voet aan wal gesit het.[15]

Admiraal Cabral se vloot het in Maart 1500 die hawe van Lissabon verlaat en was met dertien skepe en 'n bemanning van 1 500 die grootste wat tot dusver na die Suid-Atlantiese gebiede gestuur is. Die Portugese was van plan om hulle handelsbelange in Indië met swaar gewapende skepe teen Arabiese mededingers en plaaslike heersers te beskerm. Die ontdekking van Brasilië was min of meer 'n toeval: op 2 April 1500 het Cabral se manne naby die huidige Porto Seguro vir die eerste keer land raakgesien. Op 22 April 1500 het die Portugese voet aan wal gesit en op vreedsame Indiane afgekom, maar daar was klaarblyklik geen rykdomme in hierdie land nie. Op 3 Mei het Cabral weer seile gespan om Indië betyds te bereik.

Brasilië, wat sy naam moontlik aan die rooi Brasil-hout te danke het, was aanvanklik van min belang vir Portugal, maar sou nogtans tot sy grootste en belangrikste kolonie ontwikkel. Oor die loop van drie eeue is dit deur die Portugese hervestig en is die houtbronne eers ontgin en later ook landboubedrywighede in die vorm van suikerriet en koffiebone gevestig en is goud ook daar ontgin. Die kolonie se mannekrag het aanvanklik bestaan uit slawe vanuit die oorspronklike boorlinge en ná 1550, hoofsaaklik vanuit Afrika.[16]

Tussen 1630 en 1654 is die gebied rondom Recife in die noordooste oorgeneem deur die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande en het die kolonie as Nederlands-Brasilië bekend gestaan. Die verskillende Nederlandse goewerneurs van die kolonie het probeer om soveel moontlik immigrante na die gebied te lok, met gematigde sukses. Uiteindelik word die Nederlanders, wat nie deur die moederland bygestaan kon word nie vanweë die Eerste Anglo-Nederlandse oorlog, in 1654 verdryf deur die Portugese wat die gebied weer by hulle kolonie ingelyf het.[17]

In 1808 het koningin Maria I van Portugal en haar seun, die toekomstige João VI van Portugal, op die vlug geslaan vir die leërs van Napoleon en hulself in Rio de Janeiro in Brasilië hervestig tesame met die res van die koninklike familie, die adel en die regering.[18]

Keiser Pedro I van Brasilië (1822–1831)
Proklamasie van Brasilië se onafhanklikheid deur Prins Pedro op 7 September 1822

Al het die koninklike familie in 1821 na Portugal teruggekeer, is daar intussen handelsroetes na die Verenigde Koninkryk gevestig, aangesien hulle van die Europese hawes afgesny is deur Napoleon se magte. Brasilië se status is ook verhoog na dié van 'n verenigde koninkryk onder die Portugese kroon. Na João VI van Portugal se vertrek het die oorblywende koninklike regering in Rio de Janeiro stappe gedoen om die Koninkryk Brasilië te ontbind en sy status weer na kroonkolonie te verlaag. Dit het gelei tot 'n reeks kleinskaalse konflikte wat bekend staan as die Brasiliaanse Onafhanklikheidsoorlog. Op 7 September 1822 het kroonprins Pedro I van Brasilië (later Pedro IV van Portugal) onafhanklikheid verklaar en die onafhanklike Koninkryk Brasilië tot stand gebring. 'n Verdrag wat die koninkryk se onafhanklikheid erken is op 29 Augustus 1825 met die Verenigde Koninkryk en Portugal onderteken.

Keiser Pedro II van Brasilië (1831–1889)

Aangesien die kroon steeds in die hande van die Huis van Braganza was, het die onafhanklikheid meer 'n verdeling van die Portugese Ryk in twee dele verteenwoordig en verskil dit ietwat met van die ander onafhanklikheidsbewegings wat elders in die Amerikas voorgekom het.

Die Brasiliaanse Ryk was teoreties 'n demokrasie volgens die Britse styl, al het die magsverdeling tussen die keiser en die parlement meer ooreenkomste met die destydse Keiserryk Oostenryk gehad. Slawerny is in 1888 afgeskaf deur die "Goue Wet" wat deur Prinses Isabel uitgevaardig is. 'n Grootskaalse immigrasie uit Europa het daarna die basis geskep vir verdere nywerheidsontwikkeling. Pedro I is opgevolg deur sy seun Pedro II — wat op sy oudag vasgevang is in 'n politiese stryd tussen die weermag en die kabinet, 'n krisis wat ontstaan het as gevolg van die Paraguayaanse Oorlog. Om 'n burgeroorlog tussen die weermag en die vloot te voorkom het Pedro II op 15 November 1889 van sy troon afstand gedoen toe 'n federale republiek tot stand gebring is deur Veldmaarskalk Deodora da Fonseca.

In die laat 19de en vroeë 20ste eeue, het Brasilië meer as 5 miljoen Europese, Arabiese en Japannese immigrante gelok. Die tydperk het dan ook die verdere nywerheidsontwikkeling en kolonialisasie van die binneland teweeg gebring. Brasiliaanse demokrasie is drie keer omvergegooi en deur diktatorskappe vervang tussen 1930–1934 en 1937–1945 onder die bewind van Getúlio Vargas en tussen 1964–1985 onder opeenvolgende generaals wat deur die militêre bewind aangestel is met die hulp van die Verenigde State.

Republiekwording en die tydperk van die wêreldoorloë

Proklamasie van die republiek in 1889

Die eerste Brasiliaanse republiek met 'n federatiewe grondwet (24 Februarie 1891), die Verenigde State van Brasilië (Portugees: República dos Estados Unidos do Brasil) is deur maarskalk Manuel Deodoro da Fonseca geproklameer, met die Verenigde State van Amerika as sy model. Die republikeinse regerings het die vinnige ontwikkeling van die Brasiliaanse ekonomie bevorder, en grenskonflikte met die buurstate is op 'n vreedsame manier besleg.

Die groot internasionale aanvraag na koffie, een van Brasilië se hoofsaaklike uitvoerprodukte, het aanvanklik die ekonomiese welvaart van die land verseker en die landbou het hom veral op hierdie gewas toegespits. Weens sterk mededinging van Asiatiese produsente het die plaaslike rubberbedryf egter al in 1914 in 'n ernstige krisis beland wat uiteindelik die hele ekonomie geraak het. Tydens die Eerste Wêreldoorlog was Brasilië sedert 1917 amptelik 'n lid van die geallieerde koalisie teen Duitsland, maar het egter geen aktiewe rol by die oorlogshandelinge gespeel nie.

Getúlio Vargas (links) saam met die Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt in Rio de Janeiro, 1936

Die aanvraag na koffie het ná die einde van die oorlog skerp gedaal en die politieke stabiliteit is deur rewolusies in die deelstate Sāo Paulo en Rio Grande do Sul bedreig. Tydens die twintigerjare het groot dele van die bevolking daarvoor gepleit om 'n einde aan die oligargiese regeringstelsel te maak.

Met die tweede krisis van die koffiebedryf in 1930 het die bevolking onder die leiding van Getúlio Vargas, die sogenaamde "Vader van die Armes", in opstand teen die regering gekom en Vargas het die amp van presidentskap oorgeneem. In die eerste maande van sy regering het die Brasiliaanse ekonomie begin herstel. In 1937 is Vargas tot lewenslange president en "welwillende diktator" uitgeroep.

Nadat die Verenigde State druk op hom geplaas het, het Vargas in 1942 oorlog teen Nazi-Duitsland en die ander Spilmoondhede verklaar. 'n Afdeling van sowat 25 000 Brasiliaanse soldate is na Italië gestuur en het onder meer aan die Slag van Monte Cassino deelgeneem. Ná die oorlog is Vargas deur die Brasiliaanse weermag as president ontslaan.

Die tydperk ná 1945

Laaste vergadering van die Grondwetgewende Parlement in 1988
Die BRICS-leiers in 2016: Temer, Modi, Xi, Poetin en Zuma (v.l.n.r.)

Net vyf jaar later is Vargas deur die Brasiliaanse volk vir 'n tweede ampstermyn gekies. Hy het 'n duidelik Sosialistiese beleid gevolg, maar nadat die Verenigde State en regsgesinde politieke kringe steeds meer druk op hom geplaas het om te bedank, het hy in 1954 selfmoord gepleeg. Sy opvolger Juscelino Kubitschek het saam met die Partido Trabalhista Brasileiro (PTB) daarin geslaag om buitelandse beleggers na dié land te lok en in die laat vyftigerjare het die Brasiliaanse ekonomie weer vinniger begin groei. President Kubitschek se ambisieuse projek om 'n nuwe hoofstad Brasília in die sentrum van die land te stig, het die staatsfinansies erg verswak. Jânio da Silva Quadros het die presidentsverkiesing in 1960 gewen en 'n beleid van politieke onafhanklikheid (veral teenoor die VSA) en volhoubare staatsfinansies gevolg. Maar slegs enkele maande nadat hy die ampseed afgelê het, het hy in 1961 ten gunste van sy adjunkpresident Joāo Goulart afgedank.

Met die onbloedige rewolusie van 1964 wat deur 'n aantal goewerneurs in die deelstate gesteun is, is 'n einde aan die presidentskap van die links-liberale Goulart gemaak en 'n militêre bewind het die mag oorgeneem. Brasilië het tot een van die gewildste bestemmings vir internasionale beleggings ontwikkel en 'n groot aantal multinasionale maatskappye het hulle in dié land gevestig.

Sedert 1985 word Brasilië internasionaal as 'n demokrasie, en spesifiek 'n presidensiële demokrasie, erken. Die status is in 1993 deur 'n volkstemming bevestig, toe die kiesers gevra is om te kies tussen 'n presidensiële demokrasie of 'n parlementêre stelsel: kiesers het ook toe besluit om nie die land se grondwetlike monargie te herstel nie.

In 2009 het Brasilië saam met Rusland, Indië en die Volksrepubliek van Sjina die BRIC-organisasie gestig, wat in 2010 Suid-Afrika opgeneem en sy naam in BRICS verander het. In 2014 het Brasilië die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi aangebied, die tweede keer ná 1950. Net twee jaar later is die Olimpiese Somerspele van 2016 in Rio de Janeiro beslis, die eerste in Suid-Amerika.

Regering en politiek

Staatsvorm

Michel Temer, Brasilië se president sedert 2016
Die Palácio do Planalto, amptelike werkplek van die president
Brasilië se Nasionale Kongres is die bekendste landmerk in die hoofstad, Brasília

Die hoofstad van Brasilië is Brasília. Volgens die grondwet wat in 1988 bekragtig is, is Brasilië 'n federale presidensiële verteenwoordigende demokratiese republiek, waar die president, wat vir 'n ampstermyn van vier jaar regstreeks deur die volk verkies word, beide die staatshoof en regeringshoof is en ook die kabinet saamstel. Sedert 1998 mag die president, wat oor verreikende uitvoerende bevoegdhede beskik, vir 'n tweede ampstermyn herverkies word.

Die Unie se uitvoerende gesag word deur die regering uitgeoefen met die president as hoof. Wetgewende gesag berus by die Nasionale Kongres (Congresso Nacional), wat in twee kamers verdeel word. Die 513 afgevaardigdes van die Kamer van Afgevaardigdes van Brasilië (Câmara dos Deputados) word elke vier jaar verkies in 'n stelsel van proporsionele verteenwoordiging deur deelstate. Die lede van die Federale Senaat (Senado Federal) word volgens 'n meerderheidsstelsel vir 'n agt-jaar tydperk verkies. Die gewone wetgewende proses vereis deelname van die uitvoerende gesag, wat die reg het om nuwe wetgewing te veto.

Nadat die grondwet aanvanklik 'n oorgangsklousule behels het, is in 1993 'n referendum oor Brasilië se staats- (monargie of republiek) en sy regeringsvorm (presidensiële of parlementêre stelsel) gehou. Die kiesers het hulle met 'n algehele meerderheid vir 'n republikeinse staatsvorm (87 persent) en 'n presidensiële regeringstelsel (69 persent) uitgespreek.

Die administratiewe strukture van die staat is 'n federasie; Brasilië het egter die munisipaliteite as outonome politiese eenhede ingesluit wat die federasie drieledig maak en die Unie, die deelstate en die munisipaliteite insluit. Die regstelsel is gebaseer op Romeinse Reg.

Politieke ontwikkeling

Die tweeder kamer van die Brasiliaanse Nasionale Kongres, die Câmara dos Deputados (Kamer van Afgevaardigdes), vergader in die hoofstad Brasília

Brasilië was tussen 1964 en 1985 onder militêre bewind. In hierdie periode het veral indigene Brasilianers slagoffers van menseregvergrype geword, terwyl die ekonomiese ontwikkeling deur 'n reeks grootskaalse en ekologies onsensitiewe prestige-projekte gekenmerk was – waaronder die grootpad Transamazônica, die waterkragsentrale Itaipú, die kernkragsentrale in Angra dos Reis en talle snelweë. Die ekonomiese gevolge was 'n reuse-skuldlas (Brasilië se buitelandse skulde was die hoogste van alle lande) en sukkelende staatsondernemings.

Alhoewel die land se demokrasie op 'n veelpartystelsel berus, beskik Brasiliaanse partye nie oor ideologies gebaseerde programme nie – 'n gebrek wat van hulle swak regerende partye maak. Gewoonlik moet hulle ná verkiesings koalisieregerings vorm wat neig om onstabiel en kortstondig te wees. Wetsontwerpe vereis dus onderhandelinge met ander partye.

Die groot aantal kleiner partye, wat in die Brasiliaanse parlement verteenwoordig is, lei net soos korrupsie tot 'n onstabiele politieke situasie en belemmer daarnaas die administrasie van die land. In die verkiesings van 2006 het altesaam twintig partye setels in die parlement verower, waarby die vyf grootste partye twee derdes van alle afgevaardigdes op hulle verenig.

Administratiewe verdeling

Hoofartikel: Deelstate van Brasilië.

Brasilië is 'n federasie wat bestaan uit 26 deelstate en 1 federale distrik, wat 'n totaal van 27 Federale Eenhede gee.

Kaart van Brasilië met verskillende streke aangedui
Noordelike Streek
  1. Roraima
  2. Amapá
  3. Amazonas
  4. Pará
  5. Tocantins
  6. Acre
  7. Rondônia
 Noordoostelike Streek
  1. Maranhão
  2. Piauí
  3. Ceará
  4. Rio Grande do Norte
  5. Paraíba
  6. Pernambuco
  7. Alagoas
  8. Sergipe
  9. Bahia
 Sentraalwestelike Streek
  1. Mato Grosso
  2. Goiás
  3. Distrito Federal
  4. Mato Grosso do Sul
Suidoostelike Streek
  1. Minas Gerais
  2. Espírito Santo
  3. Rio de Janeiro
  4. São Paulo
 Suidelike Streek
  1. Paraná
  2. Santa Catarina
  3. Rio Grande do Sul

Die Brasiliaanse deelstate geniet werklike onafhanklikheid ten opsigte van hul regering, wetgewing, openbare veiligheid en belasting. Die regering van 'n deelstaat word bestuur deur 'n goewerneur wat met 'n meerderheidstem verkies word en het ook sy eie wetgewende liggaam.

Elke deelstaat word verdeel in munisipaliteite wat op hul beurt hulle eie wetgewende rade het met 'n burgemeester, wat outonoom en hiërargies onafhanklik is van beide die federale- en deelstaatsregerings. 'n Munisipaliteit kan ander dorpe buiten die munisipale setels insluit wat nie 'n aparte regering het nie.

Die regsbank word bestuur vanaf die deelstaat- en federale vlakke binne distrikte wat comarcas genoem word. Een comarca kan verskeie munisipaliteite insluit.

Sien ook: Vlae van state van Brasilië

Geografie

Topografiese kaart van Brasilië
Die Amasone se rivierloop in die tropiese reënwoud
Rio de Janeiro, die tweede grootste stad in Brasilië

Brasilië word gekenmerk deur die uitgebreide laagliggende Amasone-reënwoud in die noorde en 'n meer oop terrein bestaande uit heuwels en lae berge na die suide — tuiste van die meeste mense in Brasilië en ook die plek waar die landbou hoofsaaklik plaasvind. Langs die Atlantiese kus is daar ook verskeie bergreekse wat hoogtes van soveel as 2 900 meter bo seevlak bereik. Die hoogste piek is die Pico da Neblina wat 3 014 meter bo seespieël in die Guyaneese hooglande uitstyg. Die langste riviere sluit die Amasone, die grootste rivier in die wêreld in terme van vloeiende watervolume en die tweede langste in die wêreld; die Paraná en sy hoofvertakking, die Iguaçu-rivier, waar die indrukwekkende Iguazú-waterval gevind kan word; die Rio Negro-, São Francisco-, Xingu-, Madeira- en die Tapajós-riviere.

Brasilië is hoofsaaklik in die trope geleë en daarom toon die klimaat baie min seisoenale veranderinge. In die suidelikste deel van Brasilië kry 'n mens 'n subtropiese gematigde klimaat, wat nou en dan selfs ryp en sneeu in die hoër dele kan ervaar. Neerslag is oorvloedig in die vogtige Amasonekom, maar daar word ook droër dele aangetref, veral in die noordooste van die land.

'n Aantal eilande in die Atlantiese Oseaan is ook deel van Brasilië:

  • Sint Peter
  • Rocas Atol
  • Fernando de Noronha
  • Trinidade en Martim Vaz

Die Brasiliaanse vasteland word oor die algemeen geografies in 5 kenmerkende streke verdeel: die Noordelike streek, die Noordoostelike streek, die Sentraalwestelike streek, die Suidoostelike streek en die Suidelike streek.

  • Die Noorde beslaan sowat 45,27% van die oppervlakte van Brasilië en is ook die streek met die kleinste bevolking. Daar is min nywerheidsontwikkelinge en die streek is redelik onderontwikkel (met die uitsondering van Manaus, wat 'n belastingvrye nywerheidsone bevat). Die streek bevat ook die grootste reënwoude in die wêreld, die Amasone waar baie inheemse stamme van Brasilië woon.
  • Die Noordoostelike streek bevat 'n derde van Brasilië se bevolking. Die mense daar het diverse kulture met sommiges wat sterk wortels het uit die Portugese koloniale tydperk en ander met 'n sterk Afro-Brasiliaanse kultuur en dan is daar ook diegene wie se kultuur deur hul inheemse Brasiliaanse Indiaanse afkoms beïnvloed word. Dit is ook die armste streek van Brasilië en beleef lang droë klimaatstoestande.
  • Die Sentraalwestelike streek is die tweede grootste streek in Brasilië maar het 'n lae bevolkingsdigtheid. Dit is hier waar die Brasiliaanse hoofstad Brasília geleë is. Die streek bevat die Pantanal, die wêreld se grootste moerasgebied, asook 'n klein deel van die Amasone-reënwoud in die noordwestelike deel daarvan. 'n Groot deel van die streek is begroei deur die Cerrado, die grootste grasvlakte in die wêreld, wat twee duidelik onderskeibare seisoene beleef: 'n reënseisoen (vanaf Oktober tot April) en 'n droë seisoen (vanaf Mei tot September). Dit is ook die belangrikste landbougebied in die land. Die belangrikste stede hier is: Brasília, Goiânia, Campo Grande en Cuiabá.
  • Die Suidoostelike streek is die rykste en digbevolkste streek. Dit het meer inwoners as enige ander Suid-Amerikaanse land en bevat een van die grootste metropolitaanse gebiede in die wêreld, waarvan die hoofstede die land se twee grootstes is; São Paulo en Rio de Janeiro. Die streek bevat 'n groot diversiteit insluitende die groot sakegebied van São Paulo, die geskiedkundige stede van Minas Gerais, die wêreldbekende strande van Rio de Janeiro en die hoogs aangeskrewe kus van Espírito Santo.
  • Die Suidelike streek is die welvarendste (in terme van die BBP per kop), met die hoogste lewenstandaard in die land. Dit is ook die koudste streek van Brasilië. Baie Europese immigrante het hulself hier gevestig, hoofsaaklik Duitsers, Italianers en mense van Slawiese afkoms. Die inwoners van hierdie streek se kultuur toon sterk invloede vanuit dié kulture.

Demografie

Karnaval in Rio de Janeiro

Brasilië word deur 'n uiters onegalige bevolkingsverspreiding gekenmerk, wat sy oorsake in die geografie en historiese ontwikkeling van dié land het. Die digbevolkte kusgebiede van Noordoos- en Suidoos-Brasilië kontrasteer met die binneland, waar die bevolkingsdigtheid skerp afneem. Groot dele van die Amasonebekken is onbewoon. Die geweste Middel-Weste en Noorde, wat naastenby twee derdes van die Brasiliaanse oppervlak verteenwoordig, het minder inwoners as die metropolitaanse gebied van Sāo Paulo.

Brasilië het 'n gemengde bevolking, wat sedert die vroeë 19de eeu onder meer danksy die immigrasie uit Europa en Asië sterk gegroei het. 'n Groot deel van die blanke inwoners, wat sowat die helfte van die Brasiliaanse bevolking verteenwoordig, is nasate van Portugese immigrante. Ander belangrike groepe wat hulle in die land gevestig het, is Italianers, Spanjaarde, Duitsers, Oos-Europeërs en Japanners.

Die aandeel van die swart bevolking, oorwegend nasate van slawe wat in die tydperk tussen die 16de en 19de eeu uit Afrika ingevoer is, is veral in die noordooste van Brasilië baie hoog. Meer as drie miljoen swartes uit Angola, Nigerië, Benin, Togo, Ghana, Ivoorkus en São Tomé en Príncipe is deur slawehandelaars na Brasilië gebring, voordat die slawehandel in 1850 verbied is. Baie swartes het met die Portugese setlaars vermeng, sodat daar nou ook 'n groot kleurlingbevolking is.

Die inheemse Indiane is in die loop van die geskiedenis byna uitgeroei. Omtrent 1500 was daar sowat agt miljoen Indiane in Brasilië. Baie van hulle het ook aan ingevoerde siektes beswyk of het met ander etniese groepe vermeng. Tans is daar na ramings sowat 300 000 Indiane.

Tale

'n Gebou in Ouro Preto, die stad is tot Unesco-wêrelderfenisgebied verklaar vanweë sy barokargitektuur

Brasilië is die enigste Portugeessprekende land in Suid-Amerika. Die plaaslike variant van die Portugese taal het sy eie karakter ontwikkel en verskil van Europese Portugees ten opsigte van sy uitspraak en – in 'n mindere mate – sy woordeskat, spelling en grammatika. Portugees is die enigste ampstaal en word deur sowat 97 persent van die bevolking as moedertaal gepraat.

Net 0,1 persent van die bevolking praat nog een van die sowat 180 tradisionele Indiaanse tale, waarvan Guaraní, Tupi en Gês die belangrikstes is. Die twee laasgenoemdes word veral in die Amazonasgebied gebesig, waar die Europese invloed beperk gebly het. In die kusgebiede het die Indiaanse tale byna heeltemal verdwyn, alhoewel Guaraní in die koloniale tydperk hier 'n groter rol gespeel het.

Belangrike minderheidstale sluit ook immigrantetale soos Duits, Italiaans, Spaans en Japannees in.

Religie

Candomblé-tempel in Recife

In 2000 was 73,6 persent van die bevolking Rooms-Katoliek, 15,4 persent Protestant en 7,4 persent ongebonde. Vanweë die sendingwerk van veral Amerikaanse evangeliese groeperings neem die aantal Protestante vinnig toe.[19] Die persentasie Rooms-Katolieke Brasiliane was in 1960 nog 93 persent en het tussen 1980 en 2007 van 89 tot 64 persent afgeneem. Die regering se betrekkinge met die Rooms-Katolieke bly veral weens die aborsie-vraagstuk gespanne nadat president Luiz Inácio Lula da Silva vir 'n liberalisering van Brasilië se aborsiewette gepleit het.

Daar is ook minderhede van Boeddhiste, Baha’i, Moslems en Jode. Inheemse Indiaanse en Afro-Brasiliaanse religies soos Candomblé en Umbanda speel 'n belangrike rol. Die omgewing van die hoofstad Brasilia is die sentrum van 'n aantal esoteriese bewegings.

Etniese samestelling

53,7 persent van die bevolking is nasate van Portugese, Italiaanse, Duitse en ander Europese immigrante; 38,5 persent is van gemengde afkoms; 6,2 persent is swartes en 1,2 persent van ander afkoms (onder wie 0,6 persent Asiate, hoofsaaklik nasate van Japannese immigrante). Volgens die sensus van 2000 was daar 734 131 Indiane van sowat 200 verskillende volke.

Ekonomie

São Paulo, die vierde grootste stad in die wêreld en die finansiële hoofstad van dié land
Die Bolsa de Valores de São Paulo (BOVESPA) – die grootse effektebeurs in Suid-Amerika
'n Embraer 170-straler van British Airways, ontwikkel en gebou deur Embraer, die derde grootste vervaardiger van siviele vliegtuie naas Airbus en Boeing[20], land op Glasgow se lughawe

Brasilië het met sy groot en goed ontwikkelde landbou-, mynbou-, vervaardiging- en diensverskaffingsektore en sy groot arbeidsmag die grootste BBP van al die Latyns-Amerikaanse lande en is die kernekonomie van Mercosur, die Suid-Amerikaanse Doeane-unie. Met 'n bruto binnelandse produk (BBP) van 1 400 miljard VSA-$ was Brasilië in 2007 die tiende grootste ekonomie ter wêreld.[21] Die BBP per capita het in dieselfde jaar 7 600 VSA-$ beloop. Die dienstesektor het met 64 persent die belangrikste bydrae tot die BBP gelewer, terwyl die nywerheidsektor sowat 30 en die landbousektor 6 persent bygedra het. Volgens die Internasionale Monetêre Fonds en die Wêreldbank, het Brasilië die negende grootste ekonomie in die wêreld ten opsigte van koopkragpariteit en die elfde grootste ten opsigte van handelsvolumes. Brasilië het sy middelklas ekonomie gediversifiseer met 'n wyd uiteenlopende ontwikkelingsvlakke. Die meeste groot industrieë is gevestig in die Suide en die Suidooste. Die Noordooste is die armste streek van Brasilië, maar nuwe beleggings begin daarheen vloei.

Dié land het die afgelope jare sy teenwoordigheid in wêreldmarkte verbreed. Hoofuitvoerprodukte sluit vliegtuie, koffie, voertuie, sojabone, ystererts, lemoensap, staal, tekstiele, skoene en elektriese toerusting in. Brasilië het daarnaas ook voordeel uit die prysverhogings vir natuurlike hulpbronne getrek en was danksy die stewige handelsoorskot in staat om sy buitelandse skuldlas te verminder. Die monetêre beleid, wat op stabiliteit gemik is, het inflasiesyfers aansienlik verlaag.

Die BBP het in 2007 met 5,4 persent gegroei en die regering het vroeg in 2007 'n program van stapel gestuur wat die ekonomiese groei verder sal aanwakker, die sogenaamde PAC – Programa de Aceleração do Crescimento. Tot in 2010 is beleggings ter waarde van meer as 500 miljard reais (naastenby 200 miljard €) in veral infrastruktuurprojekte beplan. Staatsbeheerde en privaatondernemings sal die grootste bedrae belê, terwyl die staatsektor 68 miljard reais sal bydra.

Brasilië het die gevorderdste nywerheidsektor in Latyns-Amerika. Die nywerheidsektor maak ongeveer 'n derde van die BBP uit en sluit 'n wye verskeidenheid nywerhede in wat wissel van motorvoertuie, staal en petrochemikalieë tot rekenaars, vliegtuie en verbruiksgoedere. Brasilië was in 2001 die sesde belangrikste produsent van koelkaste (3,4 miljoen eenhede), die sewende belangrikste produsent van televisietoestelle (5,5 miljoen eenhede) en die elfde belangrikste produsent van motors (1,5 miljoen eenhede) ter wêreld.

Met die verhoogde stabiliteit van die Plano Real, het Brasiliaanse en multinasionale ondernemings hul beleggings in nuwe toerusting en tegnologie drasties verhoog. 'n Groot hoeveelheid van hierdie beleggings is afkomstig vanaf Noord-Amerikaanse ondernemings. Brasilië het ook 'n diverse en gesofistikeerde diensteverskaffingssektor. Tydens die 1990's het die bankwese soveel as 16% tot die BBP bygedra. Ten spyte van die feit dat die finansiële dienstesektor 'n groot opknappingsproses ondergaan, verskaf dit 'n wye reeks dienste en lok dit verskeie nuwe spelers in die mark. Die effektebeurse van São Paulo en Rio de Janeiro is ook in die proses van konsolidasie.

Alhoewel Brasilië se ekonomie progressief is en baie belangrik vir die streek is, is die probleme wat met korrupsie, armoede en ongeletterdheid gepaard gaan, steeds groot struikelblokke vir verdere ontwikkeling.

Huidige verwikkelinge

Die eksklusiewe ekonomiese sone van Brasilië

Na vele dekades van hoë inflasie en verskeie pogings om dit te beheer, het Brasilië in Julie 1994 'n ekonomiese stabiliseringsprogram onderneem, die Real Plan, tydens die administrasie van Itamar Franco. Die inflasiekoers wat byna 5 000% bereik het aan die einde van 1993, het skerp gedaal en in 1998 'n laagtepunt van 2,5% bereik. Die bekragtiging van die Fiskale Verantwoordelikheidswet in 2000 het die fiskale dissipline van die plaaslike en federale regerings verbeter al was dit ten koste van broodnodige belegging in infrastruktuur en verbetering van maatskaplike dienste. Tydens die bewind van Fernando Henrique Cardoso (1995–2002), het die regering pogings aangewend om die staatsgedomineerde ekonomie om te skakel na 'n meer markgedrewe een. Die Kongres het verskeie wysigings tot wetgewing goedgekeur om die ekonomie meer toeganklik te maak vir verhoogde deelname deur die privaatsektor en die betrokkenheid van buitelandse beleggers aan te moedig. Teen die einde van 2003 het Brasilië se privatiseringsprogram, wat die verkoop van staal-, elektrisiteits- en telekommunikasiefirmas ingesluit het, meer as $90 miljard ingevorder.

In Januarie 1999 het die Brasiliaanse Sentrale Bank aangekondig dat die Real nie meer teen 'n vaste koers teen die Amerikaanse dollar sou verhandel nie; 'n stap wat 'n grootskaalse devaluasie van die Brasiliaanse geldeenheid meegebring het. Die ekonomie het in 2000 met 4,4% gegroei en 1,3% in 2001. In 2002 het gerugte dat die presidensiële kandidaat wat as die gunsteling beskou was om te wen, Luis Inácio Lula da Silva, nie Brasilië se skuld sou eerbiedig nie, gelei tot 'n vertouenskrisis wat veroorsaak het dat die ekonomie begin agteruitgaan het. Na hy egter verkies is, het Lula sy voorganger se ekonomiese beleid bly volg. In 2003 het President Lula streng maatreëls gevolg en inflasie beheer en surplusse op die lopende rekening nagestreef om sodoende Brasilië se skuldverpligtinge na te kom.

Na 'n toename van 0,5% in die BBP in 2003 het Brasilië 'n sterk groei van 4,9% in 2004 getoon wat ietwat afgeneem het tot 2,3% in 2005; internasionale ekonomiese groei en gevolglike verhogings van uitvoere het bygedra tot hierdie prestasie.

Kwelvrae

Die krotbuurt (favela) Vidigal lê digby welvarende woonbuurte van Rio de Janeiro

Die ekonomie staar steeds ernstige uitdagings in die gesig en belangrike hervormings moet nog geïmplementeer word. Ernstige probleme met betrekking tot swak infrastruktuur, inkomsteverdeling, lae kwaliteit openbare dienste, korrupsie, sosiale konflikte en regeringsburokrasie dreig om ekonomiese groei te kniehalter. Die interne openbare skuldlas het 'n hoogtepunt bereik en openbare uitgawes is ook verhoog. Belastings verteenwoordig reeds 'n noemenswaardige deel van die nasionale inkomste en is 'n swaar las vir alle sosiale klasse en verlaag die geleenthede vir belegging. Verder word entrepreneurskap in die wiele gery deur hoë lisensiekostes en komplekse goedkeuringsprosesse. Die huidige ekonomiese groei is laer as dié van vergelykbare Latyns-Amerikaanse lande, asook dié van Sjina en Indië. Brasilië het elf posisies op die Wêreldekonomiese Forum se ranglys vir Groei Mededingendheidsindeks gesak tussen 2003 tot 2005.

Brasilië se landbousektor trek voordeel uit die stygende wêreldmarkpryse vir onder meer vleis en soja en die land het tot een van die grootste uitvoerders van landbouprodukte ter wêreld ontwikkel. Die uitbreiding van veeteelt en sojaverbouing het egter rampsalige gevolge vir die Brasiliaanse reënwoud. Volgens amptelike statistieke is tussen Augustus 2003 en Augustus 2004 meer as 26 000 vierkante kilometer se tropiese woud afgekap om plek te maak vir sojavelde.

Die probleem van grootskaalse ontbossing, wat bydra tot die heersende koers van globale verhitting, het gedurende die presidentskap van Luis Inácio Lula da Silva nog vererger. Volgens natuurbewaringsorganisasies beloop die jaarlikse verlies aan bosgebiede as gevolg van kap-en-brand-praktyke, houtontginning, sojaverbouing, veeteelt en padbou nou jaarliks byna 30 000 vierkante kilometer.

Geldeenheid

'n Brasiliaanse 100 Reais-banknoot

Brasilië se huidige geldeenheid is die Brasiliaanse Real (meervoud: Reais, simbool: R$). Daar is banknote ter waarde van R$1 (wat geleidelik ten gunste van muntstukke uitgefaseer word), R$2, R$5, R$10, R$20, R$50 en R$100. Vanweë die hoë inflasiekoerse van die verlede word tans net beelde van Brasiliaanse diere op die banknote gebruik – die vroeëre hiperinflasie en gereelde vervanging van banknote het daartoe gelei dat afbeeldings van bekende persoonlikhede uit die Brasiliaanse geskiedenis as minder geskik geag is, aangesien die snel wisselende ontwerpe nie meer as 'n verering sou kon beskou word nie.

Real-muntstukke in verskillende groottes en kleure word ter waarde van 1, 5, 10, 25 en 50 Centavos en 1 Real geslaan.

As gevolg van die hoë inflasiekoerse gedurende die 1980's en vroeë 1990's was die land gedwing om sy geldeenheid verskeie kere te verander. Tot in 1986 was die Brasiliaanse Cruzeiro in gebruik; in hierdie jaar is drie nulle volgens 'n ekonomiese hervormingsplan geskrap en 'n nuwe geldeenheid, die Cruzado, ingevoer. Enkele jare later is nog eens drie nulle geskrap by die invoering van nog 'n nuwe geldeenheid, die Cruzado Novo ("Nuwe Cruzado"). In 1990 is die Cruzado Novo met die herinvoer van die Cruzeiro uitgefaseer, maar as gevolg van die heersende hiperinflasie is ook by hierdie geldeenheid in 1993 weereens drie nulle geskrap om die Cruzeiro Real in te voer.

Met 'n nuwe monetêre beleid is die huidige geldeenheid Real in 1994 ingevoer. Die jaarlikse inflasiekoerse het sedertdien duidelik afwaarts gebeur, en Brasiliane het nou aan 'n stabiele geldeenheid gewoond geraak. Op 10 April 2018 was 1 Brasiliaanse Real se waarde gelyk aan ZAR3,53.[22]

Handel met Suid-Afrika

Die aansienlike uitbreiding van die volume van die sogenaamde Suid-Suid-handel was een van die merkwaardigste verskynsels in vroeë 21ste eeuse wêreldekonomie. So is ook handels- en beleggingsbande tussen Suid-Afrika en Brasilië - die leidende ekonomiese moondhede op hulle vastelande - aanmerklik verstewig. Ondanks enkele terugslae soos die wêreldwye finansiële krisis in 2008/2009 en 'n geskil oor Brasiliaanse vleisuitvoere na Suid-Afrika het die twee lande verskillende komparatiewe voordele in die internasionale handel (dit wil sê elkeen kan bepaalde goedere en dienste goedkoper en doeltreffender vir die wêreldmark verskaf) wat baie geleenthede vir tweerigtinghandel en beleggings bied. Brasilië is vir Suid-Afrika reeds die belangrikste handelsvennoot in Latyn-Amerika - al het dit in 2009 nog slegs een persent van die RSA se totale buitelandse handel verteenwoordig. Suid-Afrika voer hoofsaaklik masjiene en uitrusting, minerale en chemiese produkte na Brasilië uit en voer dierprodukte, voedsel en tabakprodukte van daar in.[23]

Sosiale vraagstukke

Rocinha, 'n favela in Rio de Janeiro

Ten spyte daarvan dat Brasilië 'n groot land is wat ryk is aan natuurlike hulpbronne en 'n baie groot ekonomie, leef meer as 22 miljoen Brasiliane in klaaglike armoede. Die syfer is baie hoër as diegene wat in betreklike armoede leef ook by die syfer ingesluit word. Dit is 'n kritiese kwessie en word deels toegeskryf aan dié land se ekonomiese wanverdeling, een van die hoogste ter wêreld volgens die Gini-koëffisiëntindeks. Armoede in Brasilië is die sigbaarste in die talle favelas, 'n groot aantal krotbuurte in die land se metropolitaanse gebiede en ook op die afgeleë platteland waar daar bitter min ekonomiese en maatskaplike vooruitgang plaasvind. Die Noordoostelike streek het kroniese probleme vanweë die semi-woestynklimaat in die binneland en die periodieke droogtes beïnvloed miljoene mense.[24]

Die mees onlangse pogings om hierdie probleme aan te pak is uitgevoer deur president Luiz Inácio Lula da Silva, wat 'n program genaamd Fome Zero voorgestel het om hongersnood uit te wis en het 'n begroting saamgestel vir handjievol programme vir die verspreiding van welvaart, daar is egter baie bespreking en kritiek oor die doeltreffendheid van die stappe.

In die afgelope 12 jaar is Brasilië se belastingkoerse geleidelik opgestoot van rondom 28% van die land se BBP tot meer as 37%.[25] Ten spyte hiervan was daar onvoldoende (en in sommige gevalle geen) verbetering in openbare dienste wat deur federale of die meeste deelstaats- en munisipale regerings verskaf word nie.[26]

Ongeveer 16 miljoen mense in Brasilië word amptelik as ongeletterd beskou.[27]

Misdaad

Motors van São Paulo se polisie

In die afgelope paar dekades het misdaad dwarsoor Brasilië handuit geruk. Brasiliaanse moordsyfers is vier keer hoër as dié in die VSA en die meeste misdaad bly onopgelos. Misdaad op straat verteenwoordig 'n groot kopseer vir plaaslike inwoners, veral in die aande waar rooftogte op die plattelandse paaie algemeen is. In Rio de Janeiro word die misdaadsituasie as krities beskou. Skietgevegte in die krotbuurte tussen die polisiemagte en kriminele of tussen kriminele bendes gebeur dikwels en neem dikwels die afmetings van guerilla-oorloë aan. Die munisipale regering het geen beheer in die krotbuurte nie, wat dikwels deur dwelmhandelaars regeer word. Ontvoerings kom ook algemeen in Brasiliaanse stede voor en die land het een van die hoogste ontvoeringsyfers wêreldwyd.

Op 20 Augustus 2007 het die destydse president Luiz Inácio Lula da Silva 'n nuwe regeringsprogram aangekondig wat op doeltreffende misdaadbestryding gemik was. Oor 'n tydperk van vyf jaar het die Brasiliaanse regering sowat 6,7 miljard R$ (24,8 miljard ZAR) bestee vir die oprigting van 160 nuwe gevangenisse, die verbetering van polisiemanne en -vroue se werksomstandighede en sosiale maatreëls. Die program het die indiensneming van meer polisiepersoneel en 'n verbeterde opleiding behels, maar ook die bestryding van armoede in die krotbuurte van Brasiliaanse metropole wat die ergste onder misdaad ly. Dit was die eerste keer dat Brasilië 'n poging aangewend het om misdaad ook met sosiale maatreëls onder beheer te kry.[28]

Bekende Brasiliane

Oscar Niemeyer in 2008

Verwysings

Hierdie artikel, of dele daarvan, is vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel, "Brazil"
  1. ↑ (pt) Exército Brasileiro. "Hino à Bandeira Nacional". Besoek op 15 Maart 2015.
  2. ↑ (en) "Demographics". Brazilian Government. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 November 2011. Besoek op 8 Oktober 2011.
  3. ↑ (pt) "População do Brasil". IBGE. Besoek op 1 Oktober 2016.
  4. ↑ (pt) Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 (en) "Brazil". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 1 Oktober 2016.
  6. ↑ (en) "2015 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Besoek op 14 Desember 2015.
  7. ↑ (pt) Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 — Rendimento
  8. ↑ (en) José María Bello (1966). A History of Modern Brazil: 1889–1964. Stanford University Press. p. 56. ISBN 978-0-8047-0238-6.
  9. ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
  10. ↑ (en) Clare Ribando Seelke (2010). Brazil-U. S. Relations. Congressional Research Service. p. 1. ISBN 978-1-4379-2786-3.
  11. ↑ (pt) Brasiliaanse Federale Grondwet, artikel 13 "Constituição Federal", Brasiliaanse Regering (amptelike teks). Besoek op 17 Mei 2007.
  12. ↑ (en) John J. Crocitti; Monique Vallance (2011). Brazil Today: An Encyclopedia of Life in the Republic. South Dakota State University. p. 23. ISBN 978-0-313-34673-6.
  13. ↑ (en) BBC News Factfile: Roman Catholics around the world, besoek op 20 Junie 2007
  14. ↑ (en) CAI Factbook Brazil, besoek op 20 Junie 2007
  15. ↑ (en) Britannica, Pedro Álvares Cabral, besoek op 20 Junie 2007
  16. ↑ (en) Unesco Slavery in Brazil, besoek op 20 Junie 2007
  17. ↑ (en) Benjamin Schmidt, Innocence Abroad: The Dutch Imagination and the New World, 1570–1670, besoek op 20 Junie 2007
  18. ↑ (en) Neill Macaulay Dom Pedro: the Struggle for Liberty in Brazil and Portugal: 1798–1834, besoek op 21 Junie 2007
  19. ↑ (de) Kirchlicher Entwicklungsdienst Bayern – Länderpapier Brasilien
  20. ↑ (pt) "Embraer vê clientes mais dispostos à compra de aviões". Exame Magazine. Besoek op 15 Maart 2015.
  21. ↑ (de) Duitse Departement van Buitelandse Sake – Brasilië: Ekonomie
  22. ↑ www.xe.com: XE Currency Converter: BRL to ZAR. Besoek op 10 April 2018
  23. ↑ South Africa and Brazil: Furthering South-South trade. In: International Trade Forum Magazine - the Quarterly Magazine of the International Trade Centre, issue 2/2010. Besoek op 10 April 2018
  24. ↑ (pt) Ministério da Educação – Fundação Joaquim Nabuco: Seca no Nordeste Brasileiro
  25. ↑ (pt) Portal Economia – Os Impostos no Brasil
  26. ↑ (pt) www.fzort.org – Por que o Brasil não cresce?
  27. ↑ (pt) www.terra.com.br: Brasil tem 16 milhões de analfabetos
  28. ↑ (de) dpa, Financial Times Deutschland, 22 Augustus 2007

Bronnelys

  • (de) Fischer Weltalmanach 2006. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2005

Eksterne skakels

Vlag van Colombia Colombia Vlag van Venezuela Venezuela • Vlag van Guyana Guyana • Vlag van Suriname Suriname • Vlag van Frans-Guyana Frans-Guyana Atlantiese Oseaan
Vlag van Peru Peru Atlantiese Oseaan • Vlag van Sint Helena Sint Helena
   Vlag van Brasilië Brasilië    
Vlag van Bolivië Bolivië Vlag van Paraguay Paraguay • Vlag van Argentinië Argentinië • Vlag van Uruguay Uruguay Atlantiese Oseaan • Vlag van Tristan da Cunha Tristan da Cunha
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Brasilië&oldid=1661325"