Bybelse Hetiete
- Hierdie artikel handel oor 'n groep wat in die Bybel genoem word. Vir die Anatoliese kultuur, sien Hetiete.
Die Hetiete was 'n volk wat in die Hebreeuse Bybel genoem word, onder die name בני-חת (bny-ḥt, "kinders van Het") en חתי (ḥty, inboorlinge van Het"). Die Bybel noem verskeie kere dat hulle in of naby Kanaän gewoon het in die tyd van Abraham (tussen omstreeks 2000 en 1500 v.C.) en die tyd van Esra ná die terugkeer van die Jode uit Babiloniese ballingskap (omstreeks 450 v.C.). Hulle was afstammelinge van Het (חֵת), die seun van Kanaän.
In die laat 19de eeu is die Bybelse Hetiete verbind met 'n nuut ontdekte Indo-Europessprekende ryk van Anatolië, 'n groot streekmag deur die grootste deel van die 2de millennium v.C., wat daarom as die Hetiete bekend geraak het. Vandag word die naam steeds gebruik, hoewel daar onsekerheid is oor die moontlike verband tussen die twee groepe.
Hipotese oor identifikasie
[wysig | wysig bron]Volgens Genesis 49 het die Hetiet Efron 'n stuk grond in Hebron met die Makpelagrot aan Abraham verkoop om as familiebegraafplek te gebruik. Later trou Esau met vroue van die Hetiete.[1] In Josua vertel God aan Josua: Ek gee aan julle "elke plek waar julle kom: van die woestyn af en van die Libanon af tot aan die groot rivier, die Eufraat, die hele gebied van die Hetiete tot aan die Groot See in die weste, alles sal julle woongebied wees."[2] Dié "gebied van die Hetiete" aan Kanaän se grens lê blykbaar tussen Libanon en die Eufraat, en van daar na die weste.
Volgens Rigters het die Israeliete, toe hulle die stad Bet-El verower, een man toegelaat om te ontsnap. Hy is na die Hetiete, waar hy die stad Lus gebou het.[3]
Sedert omstreeks 1900 was argeoloë bewus van 'n land in Anatolië wat onder die Assiriërs as "Hatti" bekend was. Omdat aanvanklik aangeneem is die mense van Hatti is dieselfde mense as die "Hetti" van die Bybel,[4] word die term Hetitiese Ryk vandag steeds gebruik om dié Anatoliese staat te beskryf.
"Dieselfde volk"
[wysig | wysig bron]Sommige geleerdes glo die twee volke is identies.[5] Benewens die ooreenkoms in naam, was die Anatoliese Hetiete 'n magtige politieke staat in die streek voor die val van die ryk in die 14de tot 12de eeu v.C. 'n Mens kan dus verwag dat hulle in die Bybel genoem sal word. Verder word daar in die verhaal van die verowering van Kanaän gesê die Hetiete woon "in die berge" en "noord" van Kanaän, 'n beskrywing wat ooreenstem met die algemene rigting en geografie van die oorspronklike Hetitiese Ryk, wat invloedryk in die streek was voor die Slag van Kadesj.
Volgens sommige akademici is daar bewyse dat Anatoliese bevolkings suid in Kanaän inbeweeg het as deel van die golwe Seevolke wat teen die Middellandse See se kuslyn af migreer het teen die tyd van die val van die Hetitiese Ryk. Daar was baie konings van plaaslike stadstate wat in die oorgangstyd van die Bronstydperk na die Ystertydperk Hetitiese en Loewiese name gehad het.[5]
"Aparte volke"
[wysig | wysig bron]As gevolg van die verskille tussen die prentjie van die Hetiete soos dit in die Bybel ontvou en die argeologiese vondste, verwerp ander Bybelse geleerdes die Britse Assirioloog Archibald Sayce se identifikasie van die twee volke en glo hulle die ooreenkomste is bloot toevallig.[6]
Tweeledige hipotese
[wysig | wysig bron]Die Oostenrykse Hetitoloog Trevor Bryce meen die Bybelse verwysings na die Hetiete kan in twee verskillende groepe verdeel word.[7] Die meeste val in die eerste groep: Dit verwys na 'n Kanaänitiese stam wat Abraham en sy familie teengekom het. Hulle name is meestal Semities, soos Efron (Genesis 23:8-17, ens.), Jehudit (Genesis 26:34) en Sogar (Genesis 23:8). Hulle was op ander plekke in konflik met die Israeliete.[8]. 'n Klein groep het in die heuwels gewoon, en was duidelik onderskeibaar van die Anatoliese koninkryk.
Daar is egter ander Bybelse verysings wat nie verenigbaar is met die idee van 'n klein Kanaänitiese heuwelstam nie. Die merkwaardigste hiervan is in 2 Konings 7:6: "Die Here het die Arameërs in die kamp die geluid laat hoor van strydwaens, perde en 'n groot leër. Hulle het vir mekaar gesê: “Die koning van Israel het die konings van die Hetiete en van Egipte gehuur om ons aan te val.”
Dit wek die indruk die koning van die Hetiete is op dieselfde voet as die Egiptiese farao's beskou wat mag en belangrikheid betref. As dit twee verskillende stamme was, is die ooreenkoms in naam blote toeval.
Kittiërs
[wysig | wysig bron]Nog 'n groep geleerdes meen die Hetiete van die Bronstydperk word in die Hebreeuse Bybel en die Apokriewe boeke die "Kittiërs" genoem, volgens die Afrikaanse Bybel 'n volk uit Griekeland en afstammelinge van Jafet.[9][10]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Genesis 26:34, 1983-vertaling van die Afrikaanse Bybel
- ↑ Josua 1:4
- ↑ Rigters 1:26
- ↑ Ardzinba, Vladislav. (1974): Some Notes on the Typological Affinity Between Hattian and Northwest Caucasian (Abkhazo-Adygian) Languages. In: "Internationale Tagung der Keilschriftforscher der sozialistischen Länder", Budapest, 23–25. April 1974. Zusammenfassung der Vorträge (Assyriologica 1), pp. 10–15.
- ↑ 5,0 5,1 Mendenhall, George (1973). The Tenth Generation: The Origins of the Biblical Tradition. The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-1654-8.
- ↑ Speiser, E. A. (1964). Genesis: Introduction, Translation and Notes. The Anchor Bible. Vol. 1. Doubleday & Co. pp. 172. ISBN 0-385-00854-6.
- ↑ Bryce, Trevor (1998). The Kingdom of the Hittites. Oxford: Clarendon Press. pp. 389–391. ISBN 0-19-814095-9.
- ↑ Deuteronomium 20:17, Rigters 3:5
- ↑ Genesis 10:4
- ↑ "Full text of "Hittites, Mittanis & Aryans Indo Aryan Superstrate in Mitanni Internet"". archive.org (in Engels). Besoek op 14 Augustus 2018.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
