Clarke se drie wette
Die Britse wetenskapfiksieskrywer Arthur C. Clarke het drie speekwoorde geformuleer wat bekend staan as Clarke se drie wette, waarvan die derde wet die bekendste en mees aangehaalde is. Hulle is deel van sy idees in sy uitgebreide geskrifte oor die toekoms.[1]
Die wette
[wysig | wysig bron]Die wette is:
- Wanneer 'n vooraanstaande maar bejaarde wetenskaplike beweer dat iets moontlik is, is hy amper verseker reg. Wanneer hy beweer dat iets onmoontlik is, is hy heel waarskynlik verkeerd.
- Die enigste manier om die grense van die moontlike te ontdek, is om 'n entjie verby hulle in die onmoontlike te waag.
- Enige voldoende gevorderde tegnologie is ononderskeibaar van towerkuns.
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Een weergawe het verklaar dat Clarke se wette ontwikkel is nadat die redakteur van sy werke in Frans die outeur se bewerings begin nommer het.[2] Al drie wette verskyn in Clarke se essay "Hazards of Prophecy: The Failure of Imagination", wat die eerste keer in Profiles of the Future (1962) gepubliseer is;[3] hulle is egter nie almal gelyktydig gepubliseer nie. Clarke se eerste wet is in die 1962-uitgawe van die essay voorgestel, as "Clarke se Wet" in Profiles of the Future.
Die tweede wet word as 'n eenvoudige waarneming in dieselfde essay aangebied, maar die status daarvan as Clarke se tweede wet is deur ander verleen. Dit was aanvanklik 'n afgeleide van die eerste wet en het formeel Clarke se tweede wet geword waar die outeur die derde wet in die 1973-hersiening van Profiles of the Future voorgestel het, wat 'n erkenning ingesluit het.[4] Dit was ook hier dat Clarke oor die derde wet geskryf het in hierdie woorde: "Aangesien drie wette goed genoeg was vir Newton, het ek beskeie besluit om daar te stop".
Die derde wet is die bekendste en mees aangehaalde. Dit is in 1968 in 'n brief aan Science-tydskrif gepubliseer[5] en uiteindelik by die 1973-hersiening van die "Hazards of Prophecy"-essay gevoeg.[6]
Variante van die derde wet
[wysig | wysig bron]Die derde wet het baie sneeuklone en ander variasies geïnspireer:
- Enige voldoende gevorderde buiteaardse intelligensie is ononderskeibaar van God.[7][8] (Shermer se laaste wet)
- Enige voldoende gevorderde daad van welwillendheid is ononderskeibaar van kwaadwilligheid[9] (verwysend na kunsmatige intelligensie)
- Enige voldoende gevorderde onbevoegdheid is ononderskeibaar van kwaadwilligheid.[7] (Grey se wet)
- Enige voldoende gevorderde afval is ononderskeibaar van towerkuns.[10] (Sterling se gevolgtrekking van Clarke se wet) Hierdie idee lê ook onder die agtergrond van die roman Roadside Picnic deur Arkady en Boris Strugatsky, waarin menslike agtervolgers probeer om die ligging van 'n vreemdeling se "besoek" te navigeer en probeer om sin te maak van tegnies gevorderde items wat deur die vreemdelinge weggegooi word.
- Enige voldoende gevorderde vullis is ononderskeibaar van 'n gemanipuleerde demonstrasie.[11]
Gevolgtrekkings
[wysig | wysig bron]Isaac Asimov se gevolgtrekking van Clarke se Eerste Wet:
"Wanneer die lekepubliek egter saamstaan rondom 'n idee wat deur vooraanstaande maar bejaarde wetenskaplikes veroordeel word en daardie idee met groot ywer en emosie ondersteun – dan is die vooraanstaande maar bejaarde wetenskaplikes immers waarskynlik reg."[12]
“'n Teenoorgestelde van die derde wet is "Enige tegnologie wat van towerkuns onderskei kan word, is onvoldoende gevorderd." (Gehm se gevolgtrekking)” [13]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Beech, Martin (2012). The Physics of Invisibility: A Story of Light and Deception. New York: Springer Science + Business Media. p. 190. ISBN 978-1-46140615-0.
- ↑ Keyes, Ralph (2006). The Quote Verifier: Who Said What, Where, and When. New York: St. Martin's Press. p. 217. ISBN 978-0-31234004-9.
- ↑ "Hazards of Prophecy: The Failure of Imagination" in the collection Profiles of the Future: An Enquiry into the Limits of the Possible (1962, rev. 1973), bl. 14, 21, 36.
- ↑ Shermer, Michael (2011). The Believing Brain: From Ghosts and Gods to Politics and Conspiracies — How We Construct Beliefs and Reinforce Them as Truths. New York: Henry Holt & Co. p. 358. ISBN 978-0-80509125-0.
- ↑ Clarke, Arthur C. (19 Januarie 1968). "Clarke's Third Law on UFO's". Science (in Engels). 159 (3812): 255. Bibcode:1968Sci...159..255C. doi:10.1126/science.159.3812.255-b. ISSN 0036-8075. S2CID 159455247.
- ↑ Clarke, Arthur C. (1973). Profiles of the Future: An Inquiry into the Limits of the Possible. Popular Library. ISBN 978-0-33023619-5.
- ↑ 7,0 7,1 Gooden, Philip (2015). Skyscrapers, Hemlines and the Eddie Murphy Rule: Life's Hidden Laws, Rules and Theories. Bloomsbury Publishing. p. 83. ISBN 978-1-47291503-0.
- ↑ Shermer, Michael (Januarie 2002). "Shermer's Last Law". Scientific American. Vol. 286, no. 1.
- ↑ Rubin, Charles T. (5 November 2008). "What is the Good of Transhumanism?". In Chadwick, Ruth; Gordijn, Bert (reds.). Medical Enhancement and Posthumanity (PDF). Springer. p. 149. ISBN 978-904818005-9. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 16 Oktober 2014. Besoek op 17 Oktober 2014. Rubin verwys na 'n vroeëre werk van hom:
Rubin, Charles T. (1996). "First contact: Copernican moment or nine day's wonder?". In Kingsley, Stuart A.; Lemarchand, Guillermo A. (reds.). The Search for Extraterrestrial Intelligence (SETI) in the Optical Spectrum II: 31 Januarie – 1 Februarie 1996, San Jose, California, Band 2704. Proceedings of SPIE – the International Society for Optical Engineering. Bellingham, WA: SPIE—The International Society for Optical Engineering. pp. 161–84. ISBN 978-0-8194-2078-7. - ↑ John Brockman. "2004 : WHAT'S YOUR LAW?".
- ↑ Abdel-Salam, Sami; Brewster, Mary; Bratina, Michele B.; Bradley, Katie; Perone, Julie (3 September 2020). "Generation Rx: A Preliminary Study of College Students and Prescription Drug Abuse". Abuse: An International Impact Journal. 1 (2): 26. doi:10.37576/abuse.2020.011. ISSN 2633-8742.
- ↑ Asimov, Isaac (1977). "Asimov's Corollary". The Magazine of Fantasy and Science Fiction (Februarie 1977): 104.
- ↑ Leeper, Evelyn; Leeper, Mark (5 November 2004). "Correction". The MT Void. Vol. 23, no. 19. Mt. Holz Science Fiction Society. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Desember 2004. Besoek op 29 November 2015.