Cornelia van Oversteeg

Cor van Oversteeg.

Cor van Oversteeg se grafsteen in die hoofbegraafplaas op Potchefstroom.

Cornelia van Oversteeg (noemnaam Cor, Amsterdam, 25 Julie 1885 – Potchefstroom [aldaar begrawe], 30 Junie 1939) was ’n Gereformeerde onderwyseres in Suid-Afrika en 'n kundige op die gebied van die opvoeding van leergestremde kinders, of soos hulle in haar leeftyd genoem is, "swaksinnige" kinders. Op hierdie gebied het sy uitstekende resultate gekry en was sy 'n baanbreker in Suid-Afrika.

Tydens die Tweede Vryheidsoorlog het simpatieke Nederlanders ook in Amsterdam 'n "Boeren-Comitee" opgerig. Hiervan was die heer van Oversteeg 'n lid en het die gesin met vlugtelinge in die Afrikaanse Tehuis bekendgeraak. Die 13-jarige Cor, 'n vrolike blonde en vrome kind, was een van die agt blommeisies met die ontvangs van pres. Paul Kruger in Amsterdam nadat hy uit Transvaal na Europa uitgewyk het. Nadat die president haar gegroet het, wou sy haar hand twee dae lank nie was nie.

Sy het haar Hoofakte in die Fröbelonderwys behaal. Daarna het sy onderwys eers aan 'n Christelike skool en later aan 'n Fröbelskool gegee. Dit het gou geblyk dat sy 'n ywerige en geestige onderwyseres was. In 1914 het sy 'n benoeming as lektrise in kindertuinonderwys aan die Victoria-kollege op Stellenbosch aanvaar. Sy het die gevaarlike reis na Suid-Afrika gedurende die Eerste Wêreldoorlog (1914-'18) aangedurf. Met haar deurreis het sy skole vir swaksinniges en kleuterskole in Engeland besoek. Hierdie ondervinding wat sy opgedoen het, het sy in praktyk gebring. In Suid-Afrika was sy ook aan die Opleidingskollege te Wellington verbonde waar sy met die opleiding van kindertuin-studente belas was.

Vanaf 1921 was sy aan verskillende inrigtings vir swaksinnige kinders werksaam, onder meer Witrand, Potchefstroom, waar sy uitstekende werk verrig het. Aan die nywerheidskool te Standerton het sy moeilike kinders onderrig. Tydens 'n vakansiereis in Amerika het sy inrigtings vir agterlike kinders (soos hulle destyds genoem is), met wie sy altyd 'n innige medelye gehad het, besoek. In geselskap van mej. Jo Stoker het sy in Rome twee keer 'n onderhoud met dr. Maria Montessori gehad.

Om gesondheidsredes het sy later 'n privaat skool in Mowbray, Kaapstad, begin. As Calvinis het sy haar ook hier laat geld en im die eerste bestuur van die Calvinistiese bond in Kaapstad gedien. In die Gereformeerde kerk Kaapstad, vanaf sy stigting in 1923 die eerste Gereformeerde gemeente in die Skiereiland, het sy in 1937 saam met mevv. Jantina Böeseken en Frederik Rompel in die kommissie wat Afrikaanse Psalmboeke aan kinders uitdeel, gedien.

Sketse van haar het in die Paedogogisch Tijdschrift voor Christelijke Onderwijs verskyn. Haar boek My eie outjies (1939), wat aanvanklik as afsonderlike sketse in Die Huisgenoot verskyn het, is eers ná haar dood uitgegee. Dit bevat baie sketse van leerlinge soos sy hulle met die jare geken het. In eenvoudige taal en met gesonde humor geskryf, word dit aldus Ida Bosman in Gedenkboek: Die Gereformeerde Vrou (1959), "as ’n ware literêre genot beskou.

Vir iemand met so ’n lewendige natuur was die lyding, meegebring deur die kanker wat haar liggaam algaande verteer het, ’n swaar beproewing. So is hierdie vrou, wat ware Afrikaner geword het, aan die vooraand van die Tweede Wêreldoorlog oorlede. In Die Kerkblad, die orgaan van die Gereformeerde Kerke, waarin ’n waardering van haar lewe en werk verskyn het, het die redaktrise met die volgende woorde afgesluit: "Mag haar moeitevolle maar dankbare lewenswerk ons aanmoedig om ook tyd en aandag aan minderbevoorregtes onder ons te skenk."

Bronne

• (af) Die Gereformeerde Vroueblad. 1959. Die Gereformeerde vrou 1859-1959. Potchefstroom: Potchefstroom Herald.
• (af) Nienaber, P.J. 1949. Hier Is Ons Skrywers! Biografiese Sketse van Afrikaanse Skrywers. Johannesburg: Afrikaanse Pers-Boekhandel.