Derde Rome
Moskou, die derde Rome (Russies: Москва, третий Рим, Moskwa, treti Rim) is 'n teologiese en politieke begrip wat Moskou uitbeeld as die opvolger van antieke Rome, met die Russiese wêreld wat die nalatenskap van die Romeinse Ryk voortsit. Die term "Derde Rome" verwys na 'n historiese onderwerp van debat in die Europese kultuur: die kwessie van die opvolgerstad van die "eerste Rome" (Rome in die Wes-Romeinse Ryk) en die "tweede Rome" (Konstantinopel in die Oos-Romeinse Ryk).
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
"Moskou, die derde Rome" is 'n teologiese en politieke begrip wat in die 15de tot 16de eeu in die Tsaredom Rusland geformuleer is.[1]
Die val van Konstantinopel[wysig | wysig bron]
Binne dekades ná die verowering van Konstantinopel deur Mehmet II van die Ottomaanse Ryk op 29 Mei 1453, het sommige Oosters-Ortodokse mense Moskou benoem as die "Derde Rome", of die "Nuwe Rome".[2]
Die Fort van Mangoep, die laaste bastion van Konstantinopel, het in 1475 voor die Ottomane geval. Dit het groot vrese laat ontstaan, en baie mense het geglo die eindtyd het aangebreek. Ander het gedink die keiser van die Heilige Romeinse Ryk (hoewel hy Rooms-Katoliek was) het die plek van die keisers van Konstantinopel ingeneem. Daar was ook die hoop dat Konstantinopel gou bevry sou word. Daarbenewens was die Oosters-Ortodokse Kerk sonder sy Oosters-Ortodokse basileus (koning of keiser). Die vraag het ontstaan wie die volgende basileus sou word.
Die grootvors van Moskou was die sterkste van die Oosters-Ortodokse heersers; Iwan III was getroud met Sophia Palaiologina, die broerskind van Konstantyn XI, die laaste Bisantynse keiser, en hy het sy formele onderhorigheid aan die Goue Horde verbreek (wat reeds in verskeie Tartaarse koninkryke verdeel was). Hy het 'n onafhanklike heerser geword. Dit alles het Moskou se aanspraak op heerskappy van die Oosters-Ortodokse wêreld vergroot. Die bevryding van Konstantinopel was egter ver weg – Moskou het geen geleentheid gehad om teen die Ottomaanse Ryk te veg nie.[3]
Einde van die 15de eeu[wysig | wysig bron]
Aan die einde van die 15de eeu het die idee van Moskou as die derde Rome gewilder geraak;[3] en Iwan III is die "nuwe tsaar Konstantyn" genoem van die "nuwe stad van Konstantyn" – Moskou."[3][4]
Die Moskouse heersers het begin om hulle as werklike tsare te beskou en hulle het gevoel hulle is die middelpunt van die Oosters-Ortodokse Kerk, wat in Moskou behoort te wees. Daarom sou die biskop van Moskou die hoof van die Ortodoksie moes word.[3] Die teks van die biskop se eed in Moskowië, wat in 1505-'11 geredigeer is, het die inhuldiging van metropolitane in Konstantinopel veroordeel en dit genoem "die inhuldiging in die gebied van die goddelose Turke deur die heidense tsaar".[5]
Volgens die reëls en wette van erfporsie wat destyds deur die meeste Europse monargieë gevolg is, kon Iwan daarop aanspraak maak dat hy en sy nakomelinge die erfgename van die gevalle Bisantynse ryk was, hoewel die Romeinse tradisies van die ryk nooit outomatiese erfenis van die keiserskap erken het nie.[6]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Mashkov, A.D. "МОСКВА - ТРЕТІЙ РИМ" [MOSCOW - THIRD ROME]. leksika.com.ua (in Oekraïens). Ukrainian Soviet Encyclopedia. Besoek op 18 November 2019.
- ↑ Parry, Ken; Melling, David, reds. (1999). The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Malden, MA: Blackwell Publishing. p. 490. ISBN 978-0-631-23203-2.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Strémooukhoff, Dimitri (1953). "Moscow the Third Rome: Sources of the Doctrine". Speculum. 28 (1): 84–101. doi:10.2307/2847182. JSTOR 2847182. S2CID 161446879.
- ↑ "ЗОСИМА". www.pravenc.ru. Besoek op 1 November 2019.
В «Изложении пасхалии» митрополит провозглашает Москву новым К-полем, Московского вел. князя именует «государем и самодержцем всея Руси, новым царем Константином новому граду Константинову Москве, и всей Русской земле, и иным многим землям государем».
- ↑ Kryvtsov 2001, p. 51.
- ↑ Nicol, Donald MacGillivray (1992). The last centuries of Byzantium, 1261-1453 (in Engels) (2nd uitg.). Hart-Davis. p. 72.
Ekstra bron[wysig | wysig bron]
- (ru) Кривцов, Дмитрий (2001). "Посольство константинопольского вселенского патриарха Феолипта I в Москву в 1518 — 1519 гг. (Эпизод из истории борьбы за признание автокефалии русской Церкви)". Материалы докладов научных конференций, проводившихся в Нижегородском государственном университете им. Н.И. Лобачевского 22 мая 1998 г., 21 мая 1999 г. и 21 мая 2000 г. Нижний Новгород: Издательство ННГУ. pp. 45–67. ISBN 5-85746-624-5.
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
