Gaan na inhoud

Dimorfos

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Dimorfos   

'n Hoëresolusiefoto van Dimorfos. Sy noordpool is naby die bokant van die foto, wat geneem is sekondes voor die impak op 26 September 2022.
Wentelbaaneienskappe[1](pp28)[2]
Epog 26 September 2022
(Juliaanse dag 2 459 849,4683355; impaktyd)[3](pp5)[1](pp28)
Halwe lengteas 1,206±0,035 km (voor die impak)[1](pp28)
1,144±0,070 km (ná die impak)[4](p5)
Wentelperiode 11,921473±0,000044 uur
(11h 55m 17.3s ± 0.2s; voor die impak[1](pp28)
11,3676±0,0014 uur
(11h 22m 03.4s ± 5.0s; ná die impak)[5]
Baanhelling 169,3±1,0 ° met betrekking tot die sonnebaan[1](pp28)
Satelliet van 65803 Didumos
Fisiese eienskappe
Oppervlakte 7,58×104 m2[6]
Volume 1,81±0,18×106 m3
Massa 1,33±0,30×109 kg[7]
Rotasieperiode 11,9 uur (sinchronies; voor die impak)[8]
(chaoties; ná die impak)[9]
0,15±0,02[3](p6)
Spektraaltipe: S-tipe asteroïed[10]
Absolute magnitude 21,4±0,2[11]

Dimorfos (Engels: Dimorphos; amptelike naam: (65803) Didumos I; voorlopige naam: S/2003 (65803) 1) is 'n natuurlike satelliet, of maan, van die nabyaarde-asteroïed 65803 Didumos. Saam vorm hulle 'n dubbelstelsel.

Die maan is op 20 November 2003 deur Petr Pravec ontdek in samewerking met ander sterrekundiges wêreldwyd. Dimorfos het 'n deursnee van 177 m op sy breedste en dit was die teiken van die Double Asteroid Redirection Test (DART), 'n ruimtesending van Nasa wat op 26 September 2022 met opset teen die maan gebots het om sy wentelbaan om Didumos te verander. Voor die botsing deur DART het Dimorfos 'n effense ovaal vorm gehad met 'n oppervlak wat met rotse bedek was, maar feitlik geen kraters nie.[12] Die maan is vermoedelik gevorm toe Didumos van sy massa ontslae geraak het vanweë sy vinnige rotasie, wat 'n wentelende rommelskyf om die asteroïed gevorm het. Dit het saamgekoek as 'n rommelhoop met 'n lae digtheid wat eindelik Dimorfos geword het.[13][14][15]

Die DART-impak het Dimorfos se wentelperiode om Didumos met 33 minute verkort en het meer as 'n miljoen kilogram puin die lug in geskiet. Dit het 'n stofpluim tot gevolg gehad wat die Didumos-stelsel tydelik verhelder het en 'n komeetstert van 10 000 km lank geskep het wat maande lank sigbaar was.[16][17][18] Die DART-impak het vermoedelik die hele maan se oppervlak herskep en sy vorm verander. Dit het ook 'n impakkrater van verskeie tiene meters breed geskep.[19][10][20]

Waarnemings van helderheidswisselings in die Didumos-stelsel ná die impak dui aan dat die impak Dimorfos óf aansienlik vervorm het in 'n ovaal vorm óf in 'n chaotiese rotasie gestuur het.[5][21] As Dimorfos in 'n tollende rotasietoestand is, sal die maan onderwerp word aan onreëlmatige getykragte deur Didumos voordat dit eindelik binne 'n paar dekades sal terugkeer na 'n sinchroniese toestand.[9][22][23] Die ESA-sending Hera sal volgens plan in 2026 by die Didumos-stelsel aankom om die uitwerking van die DART-impak op Dimorfos te ondersoek.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die werkgroep vir naamgewing van die Internasionale Sterrekundige Vereniging (IAU) het op 23 Junie 2020 aan die satelliet sy amptelik naam gegee.[24] Die naam "Dimorfos" is afgelei van die Griekse woord Δίμορφος, wat beteken "om twee vorms te hê".[25][26]

Die regverdiging vir die nuwe naam is dat dit, as teiken van die DART- en die Hera-ruimtesendings, die eerste hemelliggaam in die kosmiese geskiedenis geword het waarvan die vorm deur die mens verander is.[26] Die naam is voorgestel deur Kleomenis Tsiganis, 'n planetêre wetenskaplike en lid van beide die DART- en die Hera-span.[26] Voor die naamgewing deur die IAU is die bynaam "Didumaan" (Didymoon) in amptelike kommunikasie gebruik.[27]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Thomas, Cristina A.; Naidu, Shantanu P.; Scheirich, Peter; Moskovitz, Nicholas A.; Pravec, Petr; Chesley, Steven R.; et al. (Maart 2023). "Orbital Period Change of Dimorphos Due to the DART Kinetic Impact". Nature. 616 (7957): 448–451. arXiv:2303.02077. Bibcode:2023Natur.616..448T. doi:10.1038/s41586-023-05805-2. PMC 10115635. PMID 36858072.
  2. "Horizons Batch showing Dimorphos orbital elements on epochs 2022-Sep-26 23:15 (pre-impact) to 2022-Sep-26 23:16 (post-impact)". JPL Horizons. Jet Propulsion Laboratory. Besoek op 24 Maart 2023.
  3. 3,0 3,1 Daly, R. Terik; Ernst, Carolyn M.; Barnouin, Olivier S.; Chabot, Nancy L.; Rivkin, Andrew S.; Cheng, Andrew F.; et al. (Maart 2023). "Successful Kinetic Impact into an Asteroid for Planetary Defense". Nature. 616 (7957): 443–447. arXiv:2303.02248. Bibcode:2023Natur.616..443D. doi:10.1038/s41586-023-05810-5. PMC 10115643. PMID 36858073.
  4. Fodde, Iosto; Feng, Jinglang; Vasile, Massimiliano; Gil-Fernández, Jesús (October 2023). "Design and Analysis of Robust Ballistic Landings on the Secondary of a Binary Asteroid". [astro-ph.IM]. 
  5. 5,0 5,1 (June 2023) "Post-Impact Mutual Orbit of the Didymos Binary System Derived from Photometry" in Asteroids, Comets, Meteors Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. 
  6. "Ellipsoid semi-axis lengths 88.5 87.0 58.0". Wolfram Alpha. 5 Februarie 2023.
  7. (March 2023) "DART Impact: Setting Constraints Using the Tsiolkovsky Rocket Equation" in 54th Lunar and Planetary Science Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. Besoek op 4 February 2023. 
  8. Naidu, S. P.; Benner, L. A. M.; Brozovic, M.; Nolan, M. C.; Ostro, S. J.; Margot, J. L.; et al. (September 2020). "Radar observations and a physical model of binary near-Earth asteroid 65803 Didymos, target of the DART mission" (PDF). Icarus. 348: 19. Bibcode:2020Icar..34813777N. doi:10.1016/j.icarus.2020.113777. S2CID 219091858. 134777.
  9. 9,0 9,1 Agrusa, Harrison F.; Gkolias, Ioannis; Tsiganis, Kleomenis; Richardson, Derek C.; Meyer, Alex J.; Scheeres, Daniel J.; et al. (Desember 2021). "The excited spin state of Dimorphos resulting from the DART impact". Icarus. 370: 39. arXiv:2107.07996. Bibcode:2021Icar..37014624A. doi:10.1016/j.icarus.2021.114624. S2CID 236033921. 114624.
  10. 10,0 10,1 Nakano, Ryota; Hirabayashi, Masatoshi; Brozovic, M.; Nolan, M. C.; Ostro, S. J.; Margot, J. L.; et al. (Julie 2022). "NASA's Double Asteroid Redirection Test (DART): Mutual Orbital Period Change Due to Reshaping in the Near-Earth Binary Asteroid System (65803) Didymos". The Planetary Science Journal. 3 (7): 16. Bibcode:2022PSJ.....3..148N. doi:10.3847/PSJ/ac7566. hdl:11311/1223308. S2CID 250327233. 148.
  11. Johnston, Wm. Robert (9 Oktober 2021). "(65803) Didymos and Dimorphos". Asteroids with Satellites Database. Johnston's Archive. Besoek op 11 November 2021.
  12. (March 2023) "The Geology of the Didymos System" in 54th Lunar and Planetary Science Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. Besoek op 4 February 2023. 
  13. "Brian May helps show Hera's target asteroid may be 'dust bunny'". European Space Agency. 30 Maart 2021. Besoek op 4 Februarie 2023.
  14. Zhang, Yun; Michel, Patrick; Richardson, Derek C.; Barnouin, Olivier S.; Agrusa, Harrison F.; Tsiganis, Kleomenis; et al. (Julie 2021). "Creep stability of the DART/Hera mission target 65803 Didymos: II. The role of cohesion". Icarus. 362: 18. Bibcode:2021Icar..36214433Z. doi:10.1016/j.icarus.2021.114433. S2CID 233701042. 114433.
  15. Madeira, Gustavo; Charnoz, Sébastien; Hyodo, Ryuki (April 2023). "Dynamical origin of Dimorphos from fast spinning Didymos". Icarus. 394: 16. arXiv:2301.02121. Bibcode:2023Icar..39415428M. doi:10.1016/j.icarus.2023.115428. S2CID 255440287. 115428.
  16. Blue, Charles (3 Oktober 2022). "SOAR Telescope Catches Dimorphos's Expanding Comet-like Tail After DART Impact". NOIRLab. Besoek op 4 Februarie 2023.
  17. Merzdorf, Jessica (15 Desember 2022). "Early Results from NASA's DART Mission". NASA. Besoek op 4 Februarie 2023.
  18. Li, Jian-Yang; Hirabayashi, Masatoshi; Farnham, Tony; Knight, Matthew; Tancredi, Gonzalo; Moreno, Fernando; et al. (Maart 2023). "Ejecta from the DART-produced active asteroid Dimorphos" (PDF). Nature. 616 (7957): 452–456. arXiv:2303.01700. Bibcode:2023Natur.616..452L. doi:10.1038/s41586-023-05811-4. PMC 10115637. PMID 36858074. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 7 Maart 2023. Besoek op 4 Februarie 2023.
  19. Raducan, Sabina D.; Martin, Jutzi (Julie 2022). "Global-scale Reshaping and Resurfacing of Asteroids by Small-scale Impacts, with Applications to the DART and Hera Missions". The Planetary Science Journal. 3 (6): 15. Bibcode:2022PSJ.....3..128R. doi:10.3847/PSJ/ac67a7. S2CID 249268810. 128.
  20. (March 2023) "Low Strength of Asteroid Dimorphos As Demonstrated by the Dart Impact" in 54th Lunar and Planetary Science Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. Besoek op 4 February 2023. 
  21. (June 2023) "Dimorphos's Post-Impact Lightcurves and Constraints on Its Post-Impact Spin State and Shape" in Asteroids, Comets, Meteors Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. 
  22. Richardson, Derek C.; Agrusa, Harrison F.; Barbee, Brent; Bottke, William F.; Cheng, Andrew F.; Eggl, Siegfried; et al. (Julie 2022). "Predictions for the Dynamical States of the Didymos System before and after the Planned DART Impact". The Planetary Science Journal. 3 (7): 23. arXiv:2207.06998. Bibcode:2022PSJ.....3..157R. doi:10.3847/PSJ/ac76c9. S2CID 249268465. 157.
  23. (March 2023) "Tidal Dissipation in Didymos Following the DART Impact" in 54th Lunar and Planetary Science Conference 2023., Lunar and Planetary Institute. Besoek op 4 February 2023. 
  24. Temming, Maria (29 Junie 2020). "An asteroid's moon got a name so NASA can bump it off its course". Science News. Besoek op 1 Julie 2020.
  25. "MPEC 2020-M83". minorplanetcenter.net. Cambridge, MA: Minor Planet Center. Besoek op 1 Julie 2020.
  26. 26,0 26,1 26,2 International Astronomical Union (23 June 2020). "IAU approves name of target of first NASA and ESA planetary defence missions". Persberig. https://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau2007/. Besoek op 2020-07-01. 
  27. "Target: Didymoon". esa.int. European Space Agency. 31 Maart 2015. Besoek op 24 November 2021.

Skakels

[wysig | wysig bron]