Driemanskap van 1813
Die Driemanskap van 1813 oftewel die Voorlopige Bewind het kortstondig (vanaf 20 November 1813 tot 6 Desember 1813) die huidige Nederland regeer aan die einde van die Napoleontiese tydperk, voordat Willem I van die Nederlande die troon bestyg het. Hierdie driemanskap, wat die algemene bestuur gevorm het, het bestaan uit Gijsbert Karel van Hogendorp, Frans Adam van der Duyn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum.[1][2]
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die Driemanskap van 1813 is op 17 November 1813 gevorm nadat die Franse goewerneur Charles-François Lebrun en 'n belangrike deel van die Franse troepe inderhaas die gebied van die Nederlandse departemente, later Nederland, verlaat en regeringloos gelaat het.[3][4] Die ontrekking van die Franse troepe was die gevolg van Napoleon se rampspoedige veldtog na Rusland, sy nederlaag in die Slag by Leipzig (ook die Volkereslag genoem) en daaropvolgende terugdrywing van die Fransemagte na Frankryk deur die koalisiemagte. Op 20 November 1813 het hierdie Driemanskap die proklamasie in Den Haag uitgereik waarin hulle die algemene bestuur van die gebied oorgeneem het en verklaar het dat Nederland vry van Franse oorheersing was. [5][2] Die volgende dag het 'n proklamasie gevolg waarin 'n Soewereine Vorstedom van die Verenigde Nederlande uitgeroep is. In die proklamasie is aankondiging dat daar 'n Algemene Bestuur van de Verenigde Nederlande was, in die naam van die Prins van Oranje, en dat alle volksgenote van hul eed van getrouheid aan de Franse Keiser vrygestel was.[6][7][8]
_(titel_op_object),_RP-P-OB-87.050.jpg)
Op 21 November is Reinhard Falck as algemene sekretaris van die algemene bestuur aangestel. Voordat hy op 29 November uit Amsterdam aangekom het, het ook Elias Canneman en François Daniël Changuion as algemene sekretaris opgetree.[1][9]
Die Driemanskap het die Prins van Oranje, feitlik vergete in Nederland, wat later koning Willem I van Nederland geword het, per brief genooi om na Den Haag te kom en die regering as "soewereine vors" oor te neem om anargie, en die moontlike anneksasie van Nederland deur Pruise of Brittanje, te voorkom. Die internasionale erkenning van Willem I as vors het eers by die Kongres van Wene tot stand gekom.[1][10][8]
Willem het hul uitnodiging aanvaar en 'n Engelse fregat het hom na die kus van Scheveningen geneem waar hy op 30 November 1813 voet op Nederlandse bodem gesit het. Op 1 Desember is Willem tot soewereine vors uitgeroep, wat op 2 Desember deur hom aanvaar is. Vier dae later, op 6 Desember 1813, het hy die algemene bestuur onslaan en die bestuur van die land oorgeneem.[1][11]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Algemeen Bestuur der Verenigde Nederlanden. Onderzoekgids Bestuur en administrasie van die Bataafs Franse tijd 1795-1813, Huygens Instituut. Geraadpleeg 15 Oktober 2022.
- ↑ 2,0 2,1 Algemeen Bestuur 1813. Parlement.com. Montesquieu Instituut. Geraadpleeg 15 Oktober 2022.
- ↑ Ten Zeldam Ganswijk, D.J. (1847), Bijdragen tot de geschiedenis van het staatsbestuur in ons vaderland, en meer bijzonder in het gewest Zuid-Holland, gedurende de jaren 1813 tot en met 1845. Dordrecht, Nederland: Blussé en Van Braam. pp. 18, 25.
- ↑ Van Hogendorp, H. (red.) (1887), Brieven en gedenkschriften van Gijsbert Karel van Hogendorp. Deel 4. Den Haag, Nederland: Martinus Nijhoff. pp. 199-200.
- ↑ Ten Zeldam Ganswijk, D.J. (1847), Bijdragen tot de geschiedenis van het staatsbestuur in ons vaderland, en meer bijzonder in het gewest Zuid-Holland, gedurende de jaren 1813 tot en met 1845. Dordrecht, Nederland: Blussé en Van Braam. p. 26.
- ↑ Proklamasie van A.F. van der Duyn van Maasdam en Gysbert Karel van Hogendorp, 21 November 1813.
- ↑ Ten Zeldam Ganswijk, D.J. (1847), Bijdragen tot de geschiedenis van het staatsbestuur in ons vaderland, en meer bijzonder in het gewest Zuid-Holland, gedurende de jaren 1813 tot en met 1845. Dordrecht, Nederland: Blussé en Van Braam. pp. 27-29.
- ↑ 8,0 8,1 1813 Driemanschap. Tijdlijn. Haagse tijden. Geraadpleeg 15 Oktober 2022.
- ↑ Molhuysen, P.C. en P.J. Blok (reds.) (1918), Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4. Leiden, Nederland: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij. p. 411.
- ↑ Van Hogendorp, H. (red.), (1887), Brieven en gedenkschriften van Gijsbert Karel van Hogendorp. Deel 4 (Den Haag, Nederland: Martinus Nijhoff 1887), pp. 262-266.
- ↑ Proclamaties. De Nederlandse Grondwet. Monstesquieu Instituut. Geraadpleeg 15 Oktober 2022.