Elsie Ballot

Elsie Josina Ballot (Ladysmith, Natal, 11 Junie 1849 – Durban, 15 Mei 1930) was ’n Suid-Afrikaanse weldoener.

Sy was die dogter van Paul M. en Rachel Jacomina Bester. In 1866 trou sy met Alexander March Robertson, stigter van die eerste sterrewag in die ZAR by Rolfontein naby Amersfoort. Twee seuns is uit hierdie huwelik gebore, van wie die oudste, Alfred George Robertson, voorsitter word van die eerste Transvaalse Provinsiale Raad ná die stigting van die Unie en ook van 1917 tot 1924 administrateur van Transvaal is.

In 1903 kom Robertson te sterwe en vier jaar later trou sy met John Ballot, ’n mineraloog. Hy slaag daarin om 'n fortuin te maak deur die ontwikkeling van die nuwe metodes van mineraalwinning, en van 1907 tot 1922 is hulle meesal oorsee. Hy het sakebelange in Londen en in New York, waar hy in 1922 oorlede is. Die geld wat hy uit sy ontdekkings gemaak het, stel haar in staat om studiebeurse in te stel en 'n nasionale weldoener te word.

In 1922 keer sy permanent na Suid-Afrika terug en van daardie jaar af tot haar dood agt jaar later verleen sy gedelike steun vir die bou van 'n hospitaal en 'n niesektariese kerk op Amersfoort. Haar testament maak voorsiening vir die instelling van die Elsie Ballot-studiebeurse ten einde belowende jong manne in staat te stel om 'n twee- of driejarige studiekursus aan die Universiteit van Cambridge te volg. Kandidate word gekeur op grond van hul akademiese prestasies en goeie karaktereienskappe. In 1934 word die eerste toekennings gedoen.

Sy was, volgens C.M.A. Bennett in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, 'n patriotiese Suid-Afrikaner, 'n sterk ondersteuner van die politieke sienswyse van genl. Louis Botha en genl. Jan Smuts, en iemand wat daarna gestreef het om die vriendskapsverhouding tussen Engels- en Afrikaanssprekende Suid-Afrikaners te bevorder. Sy was 'n beskaafde dame wat baie rondgereis het en lief was vir klassieke musiek en mooi juwele. Hoewel ietwat eksentriek in haar optrede en baie uitgesproke, was sy nietemin dinamies, vrygewig en idealisties. Sy is begrawe in die Stellawood-begraafplaas, Durban.

Bronne

• (af) Krüger, prof. D.W. (hoofred. tot 1972) en Beyers, C.J. (hoofred. sedert 1973). 1977. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers, namens die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.