Fort Murray

Fort Murray was een van 'n reeks forte wat deur die Britse owerheid tydens die Kaapse grensoorloë van 1779 tot 1877 in die Oos-Kaap gebou is.

Ná die Sesde Grensoorlog (1834–1835) het sir Benjamin D'Urban die Provinsie van Koningin Adelaide gestig. Om die gesag te handhaaf bou hy Fort Murray, Fort Hill (King William’s Town), Fort Hardinge en Fort Beresford langs die Buffelsrivier.

Fort Murray was ongeveer 18 km suid van die huidige King William's Town en naby die Mount Coke-sendingstasie. Die Britse beheer oor die gebied tussen die Groot-Keirivier en Keiskammarivier was egter van korte duur en daarom is die fort ontruim.

Ná die Oorlog van die Byl (die Sewende Grensoorlog, 1846–1847) het sir Harry Smith weer die gebied geannekseer onder die naam Brits-Kaffrarië. 'n Nuwe Fort Murray is 10 km suid van King William’s Town en wes van die Buffelsrivier gebou. Dit het bestaan uit ruim klipgeboue met ruimte vir soldate en hul perde. Die polisie sowel as die kommissaris vir die gebied, kapt. John Maclean, was ook daar gevestig.

Tydens die Agtste Grensoorlog (1850–1853) het Jan Tshatsu (Tzatzoe) en sy amaNtinde, 'n klein Xhosa-stam, bekendheid verwerf vir hul bewaking van die kommunikasielyn tussen Fort Murray en King William’s Town. In 1858 het Maclean vir die profetesse Nonquase en Noxosi hier vir ondervraging aangehou na die vernietiging deur die Xhosa van hul veekuddes en oeste en gevolglike hongersnood.

Tot 1862 is die fort gebruik deur die troepe en die polisie. Daarna is dit as standplaas gebruik vir siek muile. In 1867 was die fort verlate, maar in die Negende (en laaste) Grensoorlog (1877–1878) het die Frontier Armed Mounted Police (die Currie-polisie) soldate hier opgelei. In die 1880's was die fort in beheer van die Kaapkolonie se polisie. Tien jaar later is vrugteloos probeer om 'n hospitaal vir melaatses hier te vestig. Pogings om tydens die Tweede Vryheidsoorlog 'n konsentrasiekamp hier te vestig, het eweneens misluk. Daarna is die fort selfs as veekraal benut.

In 1938 is die oorblyfsels van die fort tot nasionale gedenkwaardigheid verklaar. In die Africana Museum in Johannesburg is 'n waterverfskildery uit 1865 deur mev. A.H. Murray wat die fort uitbeeld.

Bibliografie

• Oberholster, J.J.: Die historiese monumente van Suid-Afrika. Kaapstad: Kultuurstigting Rembrandt van Rijn vir die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede, 1972. ISBN 0-620-00191-7

Sien ook

• Lys van forte in die Oos-Kaap
• Kaapse grensoorloë