André Cluytens

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
André Cluytens, 1965

André Cluytens (Franse uitspraak: ɑ̃ːdʁe klɥitɑ̃s, Nederlandse uitspraak: ɑn'dreː 'klœ.ytəns; gebore Augustin Zulma Alphonse Cluytens; 26 Maart 1905 – 3 Junie 1967)[1] was 'n Belgies-gebore Franse dirigent wat aktief was in konsertsale, operahuise en opname-ateljees. Sy repertorium het uit die Weense klassieke werke, die werk van Franse komponiste, en werke uit die 20ste eeu bestaan. Alhoewel hy 'n groot deel van sy loopbaan in Frankryk spandeer het, het hy in 1955 die eerste Franse dirigent geword om in Bayreuth te dirigeer. Hy het ook die Ring-siklus en Parsifal by La Scala, Milaan gedirigeer.[2]

Lewe en loopbaan[wysig | wysig bron]

België[wysig | wysig bron]

Cluytens was in Antwerpen in 'n musikale gesin gebore: sy oupa aan vaderskant, vader en ooms was almal professionele musici. Sy moeder was 'n sopraan by die opera, en nadat sy in 1906 oorlede is het sy vader weereens met 'n sanger getrou.[1] Hy het op 9-jarige leeftyd by die Koninklike Konservatorium van Antwerpen ingeskryf, en op 16 jaar gegradueer met eerste pryse in harmonie, kontrapunt en klavier.[3] Sy vader Alphonse, te wete die dirigent van die Bourlaschouwburg, het sy seun by sy aktiwiteite betrek as koormeester en afrigter. Hy het by sy vader aangesluit en produksies aldaar gedirigeer, en sy buiging op 14 Desember 1926 gemaak met Les pêcheurs de perles.[1]

In Januarie 1927 het hy met Germaine Gilson, 'n sopraansolis in die geselskap van die Théâtre Royal Français, in die huwelik getree. Hulle het 'n seun genaamd Michel (1943–69) gehad.[1] Hy is tot huisdirigent bevorder vir die 1927–28 seisoen, en oor die volgende vyf jaar het Cluytens 'n breë en formidabele opera (en ballet) repertorium in Antwerpen opgebou: Mireille, Madama Butterfly, La traviata, La fille du régiment, La Basoche, Ma mère l'oye, Manon, La poupée de Nuremberg, Resurrection, Lucia di Lammermoor, Werther, Jeux, Le domino noir, Le voyage en Chine, Les Huguenots, Schwanda the Bagpiper, Salome en Angélique.[1]

Frankryk[wysig | wysig bron]

In 1932 het hy die hoofdirigent by die Théâtre du Capitole van Toulouse geword, en daar verdere uitbreidings tot sy repertorium bygevoeg, met die dirigeer van operas soos Boris Godoenof (opera), Lohengrin, Ernani, Tannhäuser, Otello, Die Walküre en Die huwelik van Figaro sowel as verskeie operettas.[1] In 1935 het hy aanbeweeg na die Opéra National de Lyon waar hy as hoofdirigent aangestel is, en meer Wagner werke tot sy repertorium bygevoeg het. (Das Rheingold en Siegfried). In 1942 het hy die musiekdirekteur van laasgenoemde operahuis geword.

Cluytens het in September 1939 ingewillig om in die Franse Leër te dien, en na 'n mediese ondersoek was hy ontplooi as 'n Franse vegter, alhoewel hy nooit by enige konfrontasies betrokke was nie. Hy het op 14 Mei 1940 'n Franse burger geword.[1] Na die bevryding van Frankryk het bewerings vanuit Bordeaux dat hy saam met die Nazi owerhede gewerk het daartoe gelei dat hy gevonnis is as deel van die épuration; na 'n appèl was sy vonnis egter op 24 Mei 1946 ter syde gestel.[1]

In 1947 was hy aangestel as musiekdirekteur by die Opéra-Comique waar hy sou voortgaan om tussen 1947 en 1953 veertig werke te dirigeer, insluitende eerste uitvoerings van La carosse du Saint Sacrement, Marion en Le Oui des jeunes filles. Sy hoogaangeskrewe werk by die Opéra-Comique het 'n suksesvolle hernuwing van Die Verhale van Hoffmann ingesluit in 'n vars produksie in April 1948;[4] Francis Poulenc was verheug met sy bydrae aan die hoof van die Opéra-Comique in verband met die opname van Poulenc se Les mamelles de Tirésias. Ook van noemenswaardige belang was die hernuwing na 180 jaar se verwaarlosing van Blaise le savetier (as 'n inleidende vertoning vir La boheme, Werther en La traviata), en die Franse buiging van The Rake's Progress in Junie 1953. Sy hernuwing van Manon was hoog aangeprys – en ook tekenend van wat Paryse kritici beskou het as 'n uiters suksesvolle tyd by die Opéra-Comique; hy het ook aan die hoof gestaan van verskeie vertonings wat slegs uit die werke van Ravel bestaan het. Cluytens het in Desember 1953 uit die Opéra-Comique bedank en sy laaste uitvoering (Manon) daar gedirigeer op 30 September 1954. In 1953 is hy vereer (Chevalier gemaak) met Franse Légion d'honneur.[1]

Nadat hy op 20 Desember 1942 sy buiging met die Paryse Konservatoria-orkes gemaak het, het hy in 1949 vir Charles Munch as hoofdirigent opgevolg, welke pos hy tot 1960 sou hou. Sy kontrak het van hom vereis om die helfte van die orkes se konserte te dirigeer, en hy het ook die orkes op buitelandse toere gelei. Cluytens was, na die skande van sy Vichy aktiwiteite, van voorneme om die eerste konsert deur Alfred Cortot in 1947 in Parys te dirigeer; in die omstandighede was die konsert egter gekanselleer; en Cluytens het geweier om Cortot erkenning te gee terwyl hy en die orkes die verhoog verlaat het sodat Cortot 'n solo-optrede kon gee.[5] Cluytens het die Paryse Konservatoria-orkes gedirigeer tydens 'n Beethoven-simfoniesiklus en ook tydens die orkes se toer van Japan in 1964.[6] Hy het op sy eie voortgegaan om die Sydney Simfonieorkes, Suid-Australiese Simfonieorkes, Wes-Australiese Simfonieorkes, Melbourne Simfonieorkes en Queensland Simfonieorkes te dirigeer tot en met Julie van daardie jaar.

Internasionale loopbaan[wysig | wysig bron]

Cluytens het 'n bekroonde uitvoering van Wagner se opera Tannhäuser by die Bayreuth-fees op 23 Julie 1955 gelewer, synde die eerste dirigent van Franse nasionaliteit (en slegs die derde nie-Duitser om daar te dirigeer, na Toscanini en de Sabata) wat daar opgetree het. Sy ander werk by Bayreuth tot en met 1965 het bestaan uit Die Meistersinger von Nürnberg (1956, 1957, 1958), Parsifal (1957, 1965) en Lohengrin (1958), met 'n terugkeer na die fees vir 'n opvoering van Tannhäuser in 1965. Volgens Wolfgang Wagner was Cluytens "onthou vir sy vriendelikheid en oop gemoed"; Hans Knappertsbusch was verheug gewees toe Cluytens versoek het dat die ouer dirigent hom bekendstel aan Parsifal.[7]

Hy het Régine Crespin aan Wieland Wagner bekendgestel, wat daarna talle betrekkings by Bayreuth vanaf 1958 gehad het.[8] Nadat Cluytens 'n ringsiklus in Lyon in 1959 gedirigeer het, het hy voortgegaan om drie siklusse by La Scala, Milaan in 1963 te dirigeer. (met Birgit Nilsson en Hans Hotter).

Cluytens het in 1948 sy buiging met die Weense Filharmoniese Orkes gemaak, en later in 1956 saam met die orkes deur die Verenigde Koninkryk, VSA en Kanada getoer.[9] Hy het ook saam met die Berlynse Filharmoniese Orkes as gasdirigent gewerk. Cluytens was behendig en bedrewe in die Duitse repertorium, en was veral bekend om sy gesaghebbende interpretasies van Ravel en ander moderne Franse komponiste.

Hy het vanaf 1964 'n naby verhouding met Anja Silja gehad wat hy in Bayreuth ontmoet het,[10] en vir die eerste keer gelei het in die opera Salome by die Paryse Opera. Sy afsterwe op die ouderdom van twee-en-sestig jaar het saamgeval met sy groeiende reputasie nie slegs as dirigent van die Franse klassieke werke nie, maar as 'n interpreteerder van die standaard Duitse/Oostenrykse repertorium.

Cluytens het in 1967 by Neuilly-sur-Seine, Frankryk beswyk. Anja Silja het sy voormalige tuiste gekoop en woon sedertdien daar.[11]

Opnames[wysig | wysig bron]

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: André Cluytens diskografie.

Cluytens was 'n bedrywige opnamekunstenaar en het 'n kontrak met die Franse tak van EMI, Pathé-Marconi, in 1946 geteken. Hy het 'n uitgebreide reeks volledige Franse operas saam met die Opéra-Comique en die Opéra National de Paris opgeneem. Hy het ook 'n wye reeks orkeswerke deur die Franse meesters, twee deurkruisings van die orkeswerke van Ravel, en 'n volledige siklus van Beethoven se nege simfonieë met die Berlynse Filharmoniese Orkes vanaf 1957 tot 1960 opgeneem. Baie van sy plate, en sommige lewendige uitvoerings, is sedertdien op CD heruitgereik,[3][12] terwyl 'n rolprent van hom waar hy besig is om Ravel en Tsjaikofski te dirigeer (met Emil Gilels) ook sedertdien op DVD beskikbaar gemaak is.[13] Hy kan ook gesien word tydens die ouverture van die rolprent Le Barbier de Séville.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Baeck E. André Cluytens: Itinéraire d’un chef d’orchestre. Editions Mardaga, Wavre, 2009.
  2. ↑ André Cluytens. In: The New Grove Dictionary of Music. Macmillan, London and New York, 2001.
  3. ↑ 3,0 3,1 Sanders A. Liner notes to Andre Cluytens – A French Collection CDs. Londen, Testament, 2002.
  4. ↑ Wolff, Stéphane. Un demi-siècle d'Opéra-Comique (1900–1950). André Bonne, Paris, 1953.
  5. ↑ Spotts F. The Shameful Peace. Yale University Press, New Haven and London, 2008, ISBN 0300132905.
  6. ↑ Holoman DK. Société des concerts du Conservatoire website Geargiveer op Wayback Machine
  7. ↑ Wagner, Wolfgang. Acts (autobiography). Orion, London, 1994.
  8. ↑ Tommasini, Anthony Régine Crespin, French Soprano, Dies at 80 . New York Times, 6 Julie 2007.
  9. ↑ Obituary – André Cluytens. Gramophone, August 1967.
  10. ↑ André Cluytens par Anja Silja, onderhoud met Cécile Remy, Abeille Musique, 22 Maart 2002. Geargiveer 10 Maart 2016 op Wayback Machine Besoek op 16 Februarie 2011.
  11. ↑ Michael White (27 September 2001). "A femme fatale faces the music". Telegraph (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2019. Besoek op 18 Februarie 2007.
  12. ↑ Cowan R. Replay – Rob Cowan rediscovers the art of conductor Andre Cluytens. Gramophone, Mei 2002, 104–5.
  13. ↑ EMI IMG Classic Archive DVA4 90124-9, 2003.

Bronne[wysig | wysig bron]

  • Holomon, D. Kern. The Société des Concerts Du Conservatoire, 1828–1967. bladsy 476-7.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=André_Cluytens&oldid=2510130"