Geert Lampen

Die Afrikaanse skrywer, Geert Lampen

Geert Lampen (*28 Januarie 1893, Rustenburg – † onbekend) was ’n Afrikaanse skrywer en dramaturg. Hy skryf hoofsaaklik spanningsverhale, maar publiseer onder meer ook liefdesromans en godsdienstige literatuur. Hy skryf ook verskeie gepubliseerde sowel as ongepubliseerde dramas gedurende sy loopbaan.

Lewe en werk

Vroeë lewe en herkoms

Geert Lampen is op 28 Januarie 1893 op Rustenburg gebore. Hy is die oudste van nege kinders. Op sesjarige ouderdom begin hy sy skoolopleiding, maar dit word tydelik onderbreek deur die uitbreek van die Anglo-Boereoorlog. Sy vader veg enduit saam met generaal De la Rey. Saam met sy moeder, drie broers en suster word hy in die konsentrasiekamp by Rietfontein (tussen Pretoria en Rustenburg) geplaas, waar hulle vir sestien weke lank bly. Hierna word hulle na Pretoria gestuur, waar twee van sy broers en sy enigste suster oorlede is weens siekte opgedoen in die haglike omstandighede van die konsentrasiekamp. Hy gaan vir ’n paar maande skool by die Oost-Eind Skool. Wanneer die militêre owerhede sy moeder, broer en hom wil oorplaas na ’n ander konsentrasiekamp, bearbei sy vader se familie in Nederland en die Nederlandse konsul hulle vir hulle vrylating en vertrek na Nederland, wat in Januarie 1902 plaasvind. Hier gaan hy weer skool totdat hulle in Desember 1902 terugkeer na Suid-Afrika.

Die familie vestig hulle nou in Pretoria, waar hy agtereenvolgens die Oost-Eind Skool, die Eendracht Hogere School en die Pretoria College besoek. In hierdie tydperk na die oorlog word daar vir sy ouers nog vier kinders gebore, drie dogters en ’n seun.

Opleiding en loopbaan as onderwyser

In die jare 1911 en 1912 bestudeer hy onderwys aan die Normaalkollege op Heidelberg in die Transvaal. Hierna gee hy vanaf 1913 agtereenvolgens skool op buiteskole in die distrikte Heidelberg, die Standerton en die Bethal. In 1918 word hy aangestel by die dorpskool op Rustenburg, waar hy tydens die groot griepepidemie dubbele longontsteking opdoen, maar herstel. Van 1919 tot 1920 studeer hy verder aan die Normaalkollege te Pretoria en keer hierna weer terug na die onderwys op Rustenburg. Benewens gewone onderwys neem hy ook ’n aantal jare die hande-arbeidsentrum waar. Gedurende die jare 1926 tot 1929 studeer hy privaat en behaal so sy B.A.-graad in 1929. Hy woon daarna buitemuurse lesings by aan die Potchefstroomse Universiteitskollege en behaal sy M.A.-graad in 1931. Vanaf 1941 is hy verbonde aan die Hoërskool Rustenburg.

Persoonlike lewe

In Junie 1922 trou hy met Aletta Susanna Kock van Waterval by Rustenburg. Vier kinders (drie seuns en ’n dogter) word uit die huwelik gebore, maar slegs drie oorleef. Die oudste seun is een van ’n tweeling, maar sy maat is na slegs een maand oorlede.

Skryfwerk

Prosa

As onderwyser merk hy dat daar weinig spanningslektuur in Afrikaans is, terwyl mense dit in Engels in groot getalle by biblioteke uitneem en lees. Hy besluit om ’n beskeie poging aan te wend om aan hierdie behoefte in Afrikaans te voorsien, wat lei tot die skryf van Kring van dertien, waarmee hy in 1936 reeds begin. Hierna volg die speurromans Waar die skaduwees dans, Die aanslag, Ontluiking, Wonderlike wêreld, Liefde uitgetart, 'n Sonderlinge leidraad en Uitoorlê-spel.

Hy skryf ook onder andere Die tweestryd (’n liefdesroman), 'n Kinkel in die kabel (’n speurverhaal), Soos 'n verborge skat (’n godsdienstige roman), Ek was afgunstig (’n Christelike roman) en Ironie van die lewe (’n humoristiese verhaal).

Drama

Hy waag ook sy hand aan die skryf van dramas, met slegs Kerrievleis en Kerrierys wat aanvanklik gepubliseer word, waarna die C.S.V. Die dure eed publiseer.

Ongepubliseerde dramas sluit in Verbode liefde.

Vir die rondreisende toneelgeselskappe vertaal en verwerk hy dramas. Elsa Fouché se toneelgeselskap voer sy vertaling van Alexandre Dumas se La Dame aux Camelias op as Camille of Die verlore dogter en Anton Ackerman voer Les Neufages van Leon Delrieux op as Skipbreukelinge van die lewe.

Publikasies

Jaar	Publikasie
1940	Die kring van dertien
	Kerrievleis en Kerrierys
1942	Waar die skaduwees dans
	Die aanslag
1943	Ontluiking
	Wonderlike wêreld
1945	Liefde uitgetart
1946	’n Sonderlinge leidraad
	’n Uitoorlê-spel
1947	Die dure eed
	Kronkelgang en kruispad
	Die tweestryd
1948	Ironie van die lewe
1950	Eerste kortverhale
	’n Ongerymde nalatenskap
1952	’n Kinkel in die kabel
	Gelouterde liefde
1955	Die raaisel

Bronne

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949
• Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963

Tydskrifte en Koerante

• Burgers, M.P. Olivier. Die Afrikaanse drama 1940-1941. Jaarboek van die Afrikaanse Skrywerskring. Johannesburg 1941