Gert Sarrisam

Gert Sarrisam is die skuilnaam van Gert Engelbrecht (*20 September 1944 -), ’n Afrikaanse skrywer van streekverhale oor die Namakwaland.

Lewe en werk

Gert Cornelis Engelbrecht is op 20 September 1944 op die familieplaas Sarrisam aan die Weskus gebore as die vierde van tien kinders. Die plaas is geleë naby Wallekraal in die Sandveld, in die distrik Garies in Namakwaland. Ná standerd agt aan die Hoërskool Namakwaland op Springbok moet hy reeds die skool verlaat om op die plaas te kom help boer en onder sy pa se toesig leer hy hier van die ongenaakbare lewe van ’n Namakwalandse boer. Tot met 1978 bou hy ’n groot karakoelskaaptrop op, maar toe stort die mark vir karakoelwol in duie en moet hy van voor af begin met Dorperskape. Tydens die jaarlikse slaglamkompetisie in 2000 in Springbok verower sy lammers die eerste, tweede en derde plek. Hy is op 19 Desember 1970 getroud met Hestelle Barnard, oorspronklik van Piketberg. Hulle ontmoet mekaar toe sy as onderwyseres op Garies kom skoolhou het. Hulle het vier dogters (waaronder ’n tweeling) en ’n seun, Nelis, wat nou as ’n vierde geslag saam met sy pa op die familieplaas boer. In die blomseisoen bedryf hy saam met sy vrou ’n gastehuis op die plaas.

Skryfwerk

Hy skryf onder die naam Gert Sarrisam (na aanleiding van die naam van sy plaas) omdat dit is soos die mense van die streek hom noem en ken. Die woord Sarrisam kom van die Namas af en beteken sover vasgestel kan word “fluistering van die wind deur die riete”. Sy skryfwerk begin wanneer sy kerk met nagmaal die blaadjie Die Skakel begin uitgee en versoeke rig vir stories. Wanneer die tydskrif Weg ’n skryfkompetisie loods, wen een van sy verhale (Die koms van die Massey Harris 744) die Desember 2005 kompetisie en word daarna in Februarie 2006 as die algehele wenner aangewys. Hierna benader hy sy skryfwerk meer ernstig. Die wenverhaal word opgeneem in Riana Scheepers en Nicci Thabo se versamelbundel Die melkweg het ’n ster laat val. Hy publiseer self sy boeke oor die Namakwaland en debuteer met Vonke uit die koeroeklip, waarin hy die Namakwaland en sy kontrei benader uit die ongewone invalshoek van die verhouding tussen ’n pa en sy seun, die eeue oue stryd om gesag en vernuwing wat die vonke laat spat, maar terselfdertyd vol deernis en wedersydse respek is. Hierin vertel hy ’n verhaal van herinneringe uit ’n jeugwêreld en beskryf ook die mense van die streek en die toestande waaronder hulle gelewe het. Die boek word dan ’n optekening van die omgewing se geskiedenis en is beide ’n vermaaklike boek, vlot geskryf in die streektaal, en ’n belangrike kultuurhistoriese dokument. As murasies kon praat is ’n verskeidenheid ware verhale uit die streek, insluitende die tweejarige dogtertjie wat verkluim het in die Kamiesberge, die Nazi-gesinde Robey Leibbrandt se spioenasietog aan die Weskus tydens die Tweede Wêreldoorlog (waar hy op Sarrisam voet aan wal gesit het) en die kubuskoors wat Suid-Afrika in die tagtigerjare vanuit Garies getref het. Met hierdie versameling stories doen hy bewaarwerk, sodat dit wat verby is nogtans nie verlore sal gaan nie.

Vlugtig deur die hel het die subtitel ’n Eie verhaal van Hendrik Jaars. Die lewensverhaal van Hendrik Jaars (of Klonkies) word van sy geboorte tot sy uiteindelike redding episodies weergegee. Hendrik is een van agt kinders van plaasarbeiders wat groot word op ’n plaas in Citrusdal, waar die euwels van drank en dwelms opeenvolgende geslagte kniehalter. Hendrik se verhaal word uitgesonder omdat hy die moeilikste geboorte van al Maria se kinders gehad het. Sy maak ’n belofte om hom aan God op te dra indien hulle albei die geboorte oorleef en so begin Hendrik se tweestryd tussen die weg van God en die veelvuldige versoekinge van Satan. Tot op standerd ses vorder Hendrik mooi, maar dan kom hy meisies, rook en drank agter en op hoërskool raak hy betrokke by ’n bende en dwelms. Hendrik kom verskeie kere tot bekering, maar verlang elke keer terug na sy ou vriende en so ry sy lewe wipplank tussen langdurige periodes van afdwaling en skuldgevoelens, net om weer sy weg na God te vind wanneer sy selfvernietiging tot ’n breekpunt gedryf is. Die boek lewer wrang kommentaar op die werklikheid van die barre lewens van ’n vergete groep mense.

Van Gert Sarrisam se verhale word ook in versamelbundels opgeneem, waaronder Die melkweg het ’n ster laat val onder redaksie van Riana Scheepers en Nicci Thabo en Alles goed en wel van Abraham H. de Vries.

Publikasies

Jaar	Titel van publikasie
2006	Vonke uit die koeroeklip
2008	As murasies kon praat
2013	Vlugtig deur die hel

Eksterne skakels

• http://www.gertsarrisam.co.za/

Verwysings

Tydskrifte en koerante

• Sarrisam, Gert “Twee selfpubliseerders praat” “Rapport” 4 Julie 2010
• Weideman, George “Boer en skrywer: om vorentoe te beur” “By” 20 Januarie 2007

Internet

• Cloete, Isaac Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2009/02/27/KV/4/kyboekk.html
• Sarrisam, Gert Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2010/07/06/R2/13/boek13self.html^{[dooie skakel]}
• Weideman, George Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/2007/01/19/BY/12/Sarrisam.html^{[dooie skakel]}

Ongepubliseerde dokumente

• Sarrisam, Gert “Biografiese skets” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein 5 Junie 2007