Gaan na inhoud

Gjirokastër

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Uitsig oor Gjirokaster.

Gjirokastër (Albanees: [ɟiɾoˈkast:əɾ, -ra], Albanese definitiewe vorm: Gjirokastra) is 'n stad in die suide van Albanië en die setel van Gjirokastër County en Gjirokastër Munisipaliteit. Dit is geleë in 'n vallei tussen die Gjerë-berge en die Drino, op 300 meter bo seespieël. Die ou stad is 'n UNESCO-wêrelderfenisgebied. Die Gjirokastër-vesting kyk uit oor die stad, waar die Gjirokastër Nasionale Volksfees elke vyf jaar gehou word. Dit is die geboorteplek van die voormalige Albanese kommunistiese leier Enver Hoxha, en skrywer Ismail Kadare.

Die stad verskyn in die historiese rekord wat in 1336 dateer met sy Middeleeuse Griekse naam, Αργυρόκαστρο, Argyrókastro,[1] as deel van die Bisantynse Ryk.[2] Dit het eers ontwikkel in die heuwel waar die Gjirokastër-vesting geleë is. In hierdie tydperk was Gjirokastër betwis tussen die Despotaat van Epirus en die Albanese stam van Zenebishi onder Gjon Zenebishi wat dit sy hoofstad gemaak het in 1417. Dit is in 1418 deur die Ottomane ingeneem, 'n jaar na Gjon se dood en dit het die setel van die Sanjak van Albanië geword. Dwarsdeur die Ottomaanse era was Gjirokastër amptelik in Ottomaanse Turks bekend as Ergiri en ook Ergiri Kasrı.[3] Gedurende die Ottomaanse tydperk het bekerings tot Islam en 'n toestroming van Moslem-bekeerlinge vanaf die omliggende platteland daartoe gelei dat Gjirokastër in die 16de eeu van 'n oorweldigende Christelike stad verander het in een met 'n groot Moslem-bevolking teen die vroeë 19de eeu.[4][5] Gjirokastër het ook 'n belangrike godsdienssentrum vir Bektashi Soefisme geword. [6]

Geneem deur die Helleense Leër tydens die Balkanoorloë van 1912–1913, is Gjirokastër uiteindelik in 1913 by die nuwe onafhanklike staat Albanië ingelyf. Die plaaslike Griekse bevolking het in opstand gekom en die kortstondige Outonome Republiek van Noord-Epirus in 1914 gestig met Gjirokastër as sy hoofstad.[7][8] Dit is egter aan Albanië toegeken ingevolge die bepalings van die Verdrag van Londen van 1913 en die Outonome Republiek van Noordelike Epirus, Verdrag van Londen en Protokol van Florence van 17 Desember 1913 .[9] Gedurende die kommunistiese tydperk is Gjirokastër as 'n "museumstad" aangewys as gevolg van sy argitektoniese erfenis.[10][11] In meer onlangse jare het die stad teen-regeringsbetogings gesien wat gelei het tot die 1997 Albanese burgerlike onrus.[12] Saam met godsdienstige diverse Albaniërs, is die stad ook die tuiste van 'n aansienlike Griekse minderheid,[13][14] en sommige Aromane,[15] Romani en Balkan Egiptenare.[16] Die stad is 'n sentrum vir die Griekse minderheid in Albanië.[17]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Kiel, Machiel (1990). Ottoman Architecture in Albania, 1385–1912. Beşiktaş, Istanbul: Research Centre for Islamic History, Art and Culture. p. 138. ISBN 978-92-9063-330-3. Besoek op 2 Oktober 2010.
  2. ↑ Ward 1983, p. 70.
  3. ↑ Ali, Çaksu (2006). Proceedings of the Second International Symposium on Islamic Civilisation in the Balkans, Tirana, Albania, 4–7 Desember 2003. Research Center for Islamic History, Art and Culture. bl. 115. " Ten minste sedert die middel van die negentiende eeu; gesinne of individue van Gjirokastër (die Ottomaanse Ergiri of Ergiri Kasrı) in Suid-Albanië, en van Libohova, 'n klein dorpie wat twintig kilometer van Gjirokastër geleë is, het 'n groot aantal Kadıs gegee, wat in beheer was in die hele Ottomaanse Ryk, wat van hierdie twee plekke belangrike sentrums van Islamitiese kultuur gemaak het."
  4. ↑ Giakoumis, Konstantinos (2010). "The Orthodox Church in Albania Under the Ottoman Rule 15th–19th Century". In Schmitt, Oliver Jens & Andreas Rathberger (eds). Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa [Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe]]. Peter Lang. pp. 86–87.
  5. ↑ Kokolakis, Mihalis (2003). Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι: χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820–1913) [The late Pashalik of Ioannina: Space, administration and population in Ottoman ruled Epirus (1820–1913) "Archived copy" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2015. Besoek op 10 Augustus 2016.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: bot: original URL status unknown (link). EIE-ΚΝΕ. p.52. "β. Ο διεσπαρμένος ελληνόφωνος πληθυσμός περιλάμβανε... και μικρό αριθμό οικογενειών στα αστικά κέντρα του Αργυροκάστρου και της Αυλώνας. [b. The scattered Greek-speaking population included ... and a small number of families in the cities of Gjirokastra and Vlora.]"; p. 54. "Η μουσουλμανική κοινότητα της Ηπείρου, με εξαίρεση τους μικρούς αστικούς πληθυσμούς των νότιων ελληνόφωνων περιοχών, τους οποίους προαναφέραμε, και τις δύο με τρεις χιλιάδες διεσπαρμένους "Τουρκόγυφτους", απαρτιζόταν ολοκληρωτικά από αλβανόφωνους, και στα τέλη της Τουρκοκρατίας κάλυπτε τα 3/4 περίπου του πληθυσμού των αλβανόφωνων περιοχών και περισσότερο από το 40% του συνόλου. [The Muslim community in Epirus, with the exception of small urban populations of the southern Greek-speaking areas, which we mentioned, and 2-3000 dispersed "Muslim Romani", consisted entirely of Albanian speakers, and in the late Ottoman period covered approximately 3/4 of population ethnic Albanian speaking areas and more than 40% of the total area."; pp.55–56. "Σ' αυτά τα μέρη οι μουσουλμανικές κοινότητες, όταν υπήρχαν, περιορίζονταν στο συμπαγή πληθυσμό ορισμένων πόλεων και κωμοπόλεων (Αργυρόκαστρο, Λιμπόχοβο, Λεσκοβίκι, Δέλβινο, Παραμυθιά). [In these parts of the Muslim communities, where present, were limited to compact population of certain towns and cities (Gjirokastra, Libohovë, Leskovik, Delvino, Paramythia)." p. 91. Στο Αργυρόκαστρο οι Αλβανιστές διασπάστηκαν ανάμεσα στους φιλελεύθερους της πόλης, που ζητούσαν τη συνεργασία με τους Έλληνες, και στα ακραία εθνικιστικά στοιχεία, που σχημάτισαν στην ύπαιθρο ανταρτικές ομάδες. [The Albanians of Gjirokastër were split between the liberals of the city, calling for cooperation with the Greeks, and the extreme nationalist elements, which formed in the countryside as guerrilla groups.]"; pp. 370, 374.
  6. ↑ Norris, Harry Thirlwall (1993). Islam in the Balkans: religion and society between Europe and the Arab world. University of South Carolina Press. bl. 134. " Die suidelike Albanese dorp Gjirokastër was ook vir eeue en 'n belangrike sentrum vir Baktāshī bevordering en literêre aktiwiteite."
  7. ↑ Veremis, Thanos (2017). A Modern History of the Balkans: Nationalism and Identity in Southeast Europe. Bloomsbury Publishing. pp. 44–45. ISBN 9781786731050.
  8. ↑ James Pettifer. "The Greek Minority in Albania in the Aftermath of Communism" (PDF). Camberley, Surrey: Conflict Studies Research Centre, Royal Military Academy Sandhurst. p. 4. Besoek op 17 September 2023.
  9. ↑ Pentzopoulos, Dimitri (2002). The Balkan Exchange of Minorities and Its Impact on Greece. London: C. Hurst & Co. p. 28. ISBN 1-85065-674-6.
  10. ↑ Jaeger–Klein, Caroline; Kryeziu, Arnisa; Mamani, Elena; Thaçi, Kaltrina (2018). "Traditional Residential Architecture in Albania and Kosovo – Mason–Carpenter Structures and Their Future Restoration". In Aguilar, Rafael; Torrealva, Daniel; Moreira, Susana; Pando, Miguel A.; Ramos, Luis F. (reds.). Structural Analysis of Historical Constructions: An Interdisciplinary Approach. Springer. p. 2049. ISBN 9783319994413.
  11. ↑ Merxhani, Kreshnik; Bozgo, Valmira (2019). "Shortsighted Solutions Versus Long Term Planning". In Amoruso, Giuseppe; Salerno, Rossella (reds.). Cultural Landscape in Practice: Conservation vs. Emergencies. Springer. p. 260. ISBN 9783030114220.
  12. ↑ Jeffries, Ian (2002). Eastern Europe at the turn of the twenty-first century: a guide to the economies in transition. Routledge. p. 87. ISBN 978-0-415-23671-3.
  13. ↑ Kallivretakis, Leonidas (1995). "Η ελληνική κοινότητα της Αλβανίας υπό το πρίσμα της ιστορικής γεωγραφίας και δημογραφίας [The Greek Community of Albania in terms of historical geography and demography Βερέμης, Θάνος (1995). Η ελληνική κοινότητα της Αλβανίας υπό το πρίσμα της ιστορικής γεωγραφίας και δημογραφίας. I. Siderēs. p. 25. ISBN 9789600800548. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2015. Besoek op 10 Augustus 2016.{{cite book}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)." In Nikolakopoulos, Ilias, Kouloubis Theodoros A. & Thanos M. Veremis (eds). Ο Ελληνισμός της Αλβανίας [The Greeks of Albania]. University of Athens. p. 34. "Στα πλαίσια της επιτόπιας έρευνας που πραγματοποιήσαμε στην Αλβανία (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1992), μελετήσαμε το ζήτημα των εθνοπολιτισμικών ομάδων, όπως αυτές συνειδητοποιούνται σήμερα επί τόπου. [As part of the fieldwork we held in Albania (November–December 1992), we studied the issue of ethnocultural groups, as they are realized today on the spot.]"; p. 42. "Στο Νομό του Αργυροκάστρου: Έλληνες 40%, Βλάχοι 12%, Αλβανοί Χριστιανοί 21%, Αλβανοί Μουσουλμάνοι 28%, επί συνόλου 66.000 κατοίκων, 63% Χριστιανοί, 49% Αλβανοί." p. 43. "4) Ακόμη και εκεί που η ύπαιθρος είναι ελληνική ή ελληνίζουσα, οι πόλεις διαθέτουν αλβανική πλειοψηφία. Αυτό φαίνεται καθαρά στις περιπτώσεις Αργυροκάστρου και Δελβίνου, όπου οι Νομαρχίες πέρασαν στα χέρια της μειονότητας, όχι όμως και οι Δήμοι των αντιστοίχων πόλεων." " Even where the countryside is Greek or Greekish, cities have an Albanian majority. This is clear where the prefectures of Gjirokastër and Delvinë were passed into the hands of the minority, but not the municipalities of the respective cities.]"; p. 51. "Ε Έλληνες, ΑΧ Αλβανοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί, AM Αλβανοί Μουσουλμάνοι, Μ Μικτός πληθυσμός...." bl.55. "GJIROKASTRA ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ 24216 Μ (ΑΜ + ΑΧ + Ε)."; bl.57.
  14. ↑ Albania: from anarchy to a Balkan identity, Miranda Vickers, James Pettifer Edition, 2. illustrated reprint, Publisher C. Hurst & Co. Publishers, 1997 ISBN 1-85065-290-2, ISBN 978-1-85065-290-8 p. 187
  15. ↑ de Rapper, Gilles (2003). "La Lunxhëri: émigration et frontière ethnique en Albanie du Sud" [Lunxhëri: Emigration and the ethnic border in Southern Albania]. Γεωγραφίες [Geographies] (in Frans). 5: 8.
  16. ↑ De Soto, Hermine; Beddies, Sabine; Gedeshi, Ilir (2005). Roma and Egyptians in Albania: From Social Exclusion to Social Inclusion. World Bank Publications. p. 66. ISBN 9780821361719.
  17. ↑ James Pettifer. "The Greek Minority in Albania in the Aftermath of Communism" (PDF). Camberley, Surrey: Conflict Studies Research Centre, Royal Military Academy Sandhurst. pp. 11–12. Besoek op 20 Desember 2010. The concentration of ethnic Greeks in and around centres of Hellenism such as Saranda and Gjirokastra...
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Gjirokastër&oldid=2763886"