Groot Brand van 1869

Die Groot Brand van 1869 in die Kaapkolonie was ‘n veldbrand wat tot ‘n nasionale ramp ontwikkel het.^[1]

Die jaar 1868 was ‘n goeie reënjaar. Dus was die plantegroei daarna besonder ruig. Helaas is dit gevolg deur die baie warm en droë somer van 1868-1869. Soos die gebruik was, het die boere die veld met beheerde brande skoongemaak. Op 9 Februarie kom ‘n onverwagte sterk bergwind wat veroorsaak dat die kleiner brande buite beheer raak. Skielik versprei ‘n reuse brand van Swellendam tot by Groenbossies, aan die buitekant van die huidige stad Gqeberha (Port Elizabeth). ‘n Kusstrook van 500 km tot in die omgewing van Oudtshoorn, De Rust, Langkloof, Gamtoosriviervallei en deur die Outeniquaberge en die Tsitsikammaberge staan in vlamme. Digte rookwolke hang selfs oor die see.

Die dorpe George, Mosselbaai, Knysna en Oudtshoorn het wonderbaarlik geen skade gely nie.^[1] Op die plase was die skade egter baie groot: 31 mense sterf, honderde opstalle en werkershuise is in puin gelê, derduisende beeste, skape, varke, bokke, wildsbokke en ander wilde diere het gevrek, wingerde, tabaklande en ander oeste het in vlamme opgegaan. Telegraafverbindings is onderbreek. Ryk boere was oornag brandarm. Houtkappers was skielik werkloos. Oorlewende skape se wol was dikwels tot op die vel geskroei. As het op sekere plekke sentimeters diep gelê.

Van die eens wydverspreide inheemse woude het slegs dele in klowe oorgebly. Maar van hierdie tydstip af is natuurbewaring ernstig opgeneem en is kapt. Christopher Harison (*Seaford, Sussex, Engeland, ±1825 - †Knysna, 8 November 1897) as eerste boswagter aangestel.