Helm Jooste

Helm Jooste
Naam	Frans Helm Jooste
Geboorte	23 Oktober 1909 Bethal, Transvaal
Sterfte	28 Oktober 1997 Strand, Wes-Kaap
Beroep	Skrywer
Alma Mater	Heidelbergse Onderwyskollege
Bekendste werke	Dinge daar doer
Eggenoot/eggenote	Johanna Pyper (1935–1968) Catharina Burger (1969–2018)

Helm Jooste (23 Oktober 1909, Bethal – 28 Oktober 1997, Strand) was ’n Afrikaanse skrywer wie se werk meestal oor lewe in die ou Suidwes-Afrika gehandel het. Jooste, wat self ’n bekende in Suidwes-Afrika was, het sy eerste boek eers na sy aftrede op die ouderdom van 80 gepubliseer.

Lewe en werk

Frans Helm Jooste is op 23 Oktober 1909 op Bethal in die Oos-Transvaal gebore, as seun van Johannes Christoffel Jooste en Elsa Swart. Sy vader neem as Kaapse rebel deel aan die Tweede Vryheidsoorlog, terwyl sy moeder na die oorlog die enigste oorlewende van haar gesin is. Saam met familielede keer sy uit die konsentrasiekampe terug na die afgebrande familieplaas Bosmanskraal, in die Bethal-distrik. Vier jaar later word sy vader by die buurplaas as onderwyser van die Klipkraal plaasskool aangestel. Sy ouers is toe in 1907 met mekaar getroud. Helm se eerste twee skooljare is in die Klipkraal plaasskool, waarna hy die dorpskool op Bethal bywoon. Hier matrikuleer hy in 1927 aan die Hoërskool Hoogenhout. Hy studeer verder aan die Heidelbergse Onderwyskollege, waar hy in 1930 sy Onderwysdiploma in die eerste graad verwerf. Onderwysposte in die Transvaal is in hierdie depressiejare moeilik bekombaar en hy word dan onderwyser in Westfalen in Suidwes-Afrika, ’n plaasskool sowat tagtig myl noordoos van Mariental. Eindelik gee hy onderwys aan twaalf skole in die sowat vyftig jaar wat hy in Suidwes-Afrika bly, en hy is hoof van verskeie van hulle. Hy vestig hom later op Otjiwarongo, waar hy besturende direkteur is van die firma Jooste Scott, en burgemeester word van die dorp terwyl hy hom wy aan sy groot liefde vir beesboerdery. In 1935 trou hy met Johanna Maria Pyper en op 2 Januarie 1969 trou hy met die weduwee Catharina Christina Burger, gebore Van der Westhuizen. Na sy aftrede in 1980 neem sy seun sy boerderybelange oor en vestig hy hom in die Strand. In 1990 verloor hy die gebruik van sy regteroog in ’n fratsongeluk toe hy teen die spieëltafel in ’n hotel in Okiep val.

Skryfwerk

Na aftrede begin hy om sy komiese outobiografiese sketse te skryf. In sy prosa spits hy hom toe op humoristiese vertellings van die kinderjare, ambisie en mislukkings en daaglikse doen en late, insluitende jag- en hengelstories, in die ou Suidwes-Afrika. Die verhale munt uit deur hulle onopgesmuktheid, waardeur die gebeure en mense in eenvoudige Afrikaans aan die leser voorgestel word. Dit het eerder die aard van vertellings as verhale, wat op eerlike en intieme wyse tot die leser spreek, met ’n onfeilbare aanvoeling vir die komieklike in die gewone gang van daaglikse sake. Hierdie eiesoortige verhale word gebundel in “Daar doer in Duitswes”, “Dinge daar doer” en “Verdriet se moses”. 

Publikasies

• 1989  Daar doer in Duitswes
• 1992  Dinge daar doer
• 1996  Verdriet se moses
• 2014 Herdruk van al 3 boeke

Bronnelys

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Eerste uitgawe, 2005. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria