Hubert du Plessis

Hubert du Plessis
Hubert du Plessis, in die sestigerjare.
Agtergrondinligting
Geboortenaam	Hubert Lawrence du Plessis
Gebore	7 Junie 1922 Groenrivier, Malmesbury
Sterf	12 Maart 2011 (op 88) Stellenbosch
Beroep(e)	komponis, pianis
Instrumente	klavier

Hubert du Plessis (*Malmesbury, 7 Junie 1922 – †Stellenbosch, 12 Maart 2011) was ’n Suid-Afrikaanse komponis, pianis, klavesinis en musiekpedagoog.

Lewe

Du Plessis is op 7 Junie 1922 op die plaas Groenrivier in die distrik Malmesbury gebore. Op sewejarige ouderdom het sy klavieronderwys begin terwyl hy op skool op Porterville was, waar hy al probeer het om sy eie musiek te skryf. In 1940 het hy aan die Universiteit Stellenbosch ingeskryf vir ’n BA-graad en van 1941 af was Engels en Musiek sy hoofvakke. Daardeur het hy ’n student aan die Stellenbosse Konservatorium geword waar prof. M. Fismer en Alan Graham ’n groot invloed op hom gehad het. ’n Jaar later begin hy met privaatonderrig en komposisielesse onder prof. W.H. Bell, destydse dekaan van die Musiekkollege in Kaapstad en studeer hy onder prof. F.H. Hartmann van Grahamstad. In 1942 word hy die eerste persoon wat die graad B.Mus aan die Universiteit Stellenbosch ontvang (en dit met lof).

Du Plessis het vir ’n kort rukkie in 1943 in die diskoteek van die SAUK in Kaapstad gewerk, maar in 1944 word hy aangestel in die Musiekdepartement van die Rhodes-universiteitskollege. Hy was aanvanklik Senior Demonstrateur in die departement, maar nadat hy in 1946 met welslae sy studie vir die graad B.Mus. voltooi het, is hy bevorder tot lektor. Met ’n Performing Rights-komposisiebeurs studeer hy van 1951 tot 1954 onder Alan Bush en Howard Ferguson aan die Royal Academy of Music in Londen. Nadat hy in 1955 Arnold van Wyk se klasse aan die Musiekkollege in Kaapstad waargeneem het, was hy in 1956-1957 lektor sowel in Kaapstad as in Stellenbosch, maar sedert 1958 was hy eers lektor, daarna senior lektor in die Musiekdepartement van die Universiteit van Stellenbosch. In 1963 ontvang hy die Erepenning vir Musiek van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Hy is op 12 Maart 2011 oorlede op 88-jarige ouderdom in sy huis op Stellenbosch.

Werk

Du Plessis is een van die belangrikste komponiste wat Suid-Afrika opgelewer het. Sy komposisies sluit in klavierwerke (onder andere Sewe preludes), meer as 50 kunsliedere (soos die siklusse Vreemde liefde en Die vrou), kamermusiek, orkesmusiek (simfonie), werke vir orkes en koor (bv. Slamse beelde en Die dans van die reën). Sy styl is twintigste-eeus maar bevestig eerder ’n verband met, as ’n wegbreking van, die tradisie. In sommige van sy latere werke (bv. Klaviertrio) inkorporeer hy Suid-Afrikaanse volkswysies.

Musikale werke

Instrumentaal

Klavier

• Vier klavierstukke, op. 1, 1944-1945 (1. Prelude, 2. Studie, 3. Elegie, 4. Dans)
• Ses minature, op. 3, 1945-1949
• Sonate no.1, op. 8, 1952
• Sonate vir klavierduet, op. 10, 1954 "Composed for H. Ferguson and D. Matthews"
• Cunctipotens genitor Deus, fantasie oor ’n 11de-eeuse organum, vir twee klaviere, 1956
• Prelude, fuga en postludium, op. 17, 1958
• Sewe preludes, op. 18, 1964
• Inspiré par mes chats, suite, op. 27. (1. Déplotarion sur la mort de Dodo, 2. L’allégresse et la sagesse de Josquin, 3. Les petits pas amoureux de Tristan, 4. La tendresse d’Isolde, 5. Gaspard et sa souris, pas de deux, 6. Tombeau de Joséphine)
• Vier klavierstukke, op. 28 in opdrag van UNISA, 1964 (1. Hommage à Fauré, 2. Hommage à Ravel, 3. Hommage à Chopin, 4. Hommage à François Couperin)
• When I was a child-Toe ek ’n kind was, suite, op. 33, 1972 (1. Speeldoos, 2. Die tjellis, 3. Vleivolk, 4. Klawerliefde, 5. Rivierdroom, 6. Die skool sluit, 7. Kaleidoskoop, 8. Naggeluide)
• Sonate no. 2, op. 40, in opdrag van SAMRO, 1974-1975.
• Tien klavierwerke vir kinders en jongmense, op. 41, 1975 (Afd. I (vir kinders): 1. Heimwee van ’n Amerikaanse teddiebeer, 2. Angus en oom Koos maak maats, 3. Wispelturige Wilhelmina, 4. Ouboet en Kleinboet voel olik, 5. In die pretpark Afd. II (vir jongmense): 6. Hartseerwals, 7. Kwêla, 8. Mars, 9. Studie, 10. Scherzo)

Ander solo instrumente

• Variasies op ’n volkswysie, vir harpsolo, op. 31, 1967-1968

Kamermusiek

• Strykkwartet, op. 13, ter nagedagtenis aan Henry Bell, 1957
• Trio vir klavier, viool en tjello, op. 20, in opdrag van die SAUK, 1957-1960
• Drie stukke vir fluit en klavier, op. 25, 1962-1963 (1. Sarabande, 2. Wals, 3. Wiegelied)
• Vier antieke danse vir fluit en klavesimbel, op. 35 (1. Siciliano, 2. Tambourin, 3. Sarabande, 4. Gigue)
• Sonate vir altviool en klavier, op. 43, 1977

Orkes

• Simfonie in a, op. 14, 2953-1954
• Musiek by drie skilderye van Henri Rousseau, op. 24, in opdrag van die SAUK, 1962 (1. Un soir de carnaval, 2. Pour fêter le bébé, 3. Le rêve)

Orkestrasie

• Die Stem van Suid-Afrika, in opdrag van die SAUK, 1960
• Vallée d’Obermann (Liszt) 1961
• Drie outas het in die haai Karoo, kamerorkesverwerking van eie a capella-koorwerk, in opdrag van die SAUK, 1973

Bykomstige musiek

• Huberta the hippo (hoorbeeld deur Cecil Jubber), vir kamerensemble, 1960
• Periandos van Korinte (Opperman), vir kamerensemble, 1972

Vokaal

Liedere met klavierbegeleiding

• Vijf liedekens, vir bariton of mezzosopraan, op. 2, 1946 (1. Berceuse, 2. Berceuse pre nègre, 3. Berceuse voor volwassenen, 4. Zeer kleine speeldoos, 5. Mélopée)
• Herbst, vir bariton of mezzosopraan, op. 4, 1946
• In den ronde, siklus vir bariton, op. 5, 1945-1948 (1. Wacht, 2. Vrouw, Invocatio, 4. De blanke tuin, 5. Vlam, 6. Afscheid, 7. De gescheidenen)
• Twee Middelnederlandse liedere, vir bariton, op. 6, 1949-1952 (Ghequetst ben ic van binnen, 2. Egidius waer bestu bleven?)
• Vreemde liefde, siklus vir bariton, op. 7, in opdrag van die Van Riebeeck-fees, 1951 (1. As ek my vreemde liefde bloot moes lê, 2. Ek het my aan jou oorgegee, 3. Die hart van die daeraad, 4. Swakkeling met vrou en kind, 5. Ek weet dat in die kalme samesyn, 6. Nee, liewer die dood, 7. Met skemering toe die vinke, 8. O vreemde liefde)
• Sechs Galgenlieder, vir bariton, op. 9, 1952 (1. Das Knie, 2. Monden-dinge, 3. Der Walfafisch oder das Überwasser, 4. Der Hecht, 5. Der Schaukelstuhl auf der verlassen Terrasse, 6. Der Nachtschelm und das Siebenschwein)
• Five invocations, vir tenoor, op. 12, 1954 (1. Hark, now everything is still, 2. The river-god’s song, 3. God Lyaeus, 4. Care-charming sleep, 5. Dirge)
• Three sonnets from the Portuguese, vir mezzosopraan, op. 15, 1954 (1. Go from me, 2. Unlike are we, 3. Let the world’s sharpness)
• Vier slampamperliedjies, vir sopraan, op. 23, 1961, (1. Krulkopklonkie, 2. Sekretarisvoël, 3. Op my ou ramkietjie, 4. Boggom en Voertsek)
• Three diatonic settings for Twelfth night. vir liriese bariton of tenoor met klavesimbel, op. 26, (1. Come away death, 2. O, mistress mine, 3. When that I was ...)
• Die vrou, sangsiklus vir sopraan en klavier, op. 30, in opdrag van US, opgedra aan Hanlie van Niekerk, 1969, (1. Die meisie, 2. Chant d’amour, 3. De bruid, 4. Wiegenlied, 5. Die moeder)
• Drie nokturnes, vir dramatiese sopraan, op. 36, in opdrag van Oude Libertas, 1974 (1. Die rus is elders, 2. Suidoos, 3. Winternag)
• Drie liefdesliedere vir bariton, op. 37, opgedra aan Bernhard de Clerk, 1974 (1. Amoreus-lied, 2. Klaaglied van Dawid oor Saul en Jônatan, 3. Wiegeliedjie voor de geliefde)
• Tien Boerneef-liedere, vir tenoor, op. 38, opgedra aan Helmut Holzapfel, 1974 (1. Doer bo teen die rant, 2. Lappiedy lappida, 3. Die berggans, 4. Die koperkapel, 5. By pramberg, 6. Vannie eenkant, 7. Die vuur brand laag, 8. Veer op my hoed, 9. Duisendpoot en Hotnosgod, 10. Varkleerbaadjie en klinknaelbroek
• Herfsliedere, (sonder opusnommer) 1943-1944
• Two Elizabethan lyrics, vir bariton, (sonder opusnommer) 1948 (1. Lady, when I behold the roses sprouting, 2. My love in her attire)
• Wysies en deuntjies vir meisies en seuntjies, melodieë deur Dolly Heiberg, ’n sangsiklus vir skole (1. Oggendgeluide, 2. Skooltyd, 3. Volksdansies, 4. Etenstyd, 5. Tweetalig, 6. Babbelbekkie, 7. Kabouterdiefies, 8. Stoutigheid, 9. Hoekom, 10. Slaapliedjie)

Koor a capella

• Two Christmas carols, vir SATB, op. 11, 1953 (1. A carol of the fleur de lys, 2. A shepherd’s carol)
• Two madrigals, vir SATB, op. 16 1954-1959(1. Description of Spring, 2. How lovely is the heaven of this night)
• Bold Robin Hood, vir TBB (sonder opusnommer), 1955
• En Boplaas sing koortaal, vir SATB, op. 32, in opdrag vir die Vrystaatse Jeugkoor, 1970 (1. Hoe stil kan dit word as sedoos gaan lê, 2. Jankemalanke Langklaasfranke)

Koor met klavier, ensemble of orkes

• Slamse beelde, vir SATB, klarinet, harp en strykorkes, op. 21, 1959 (1. In die Slamse buurt, 2. Albassi en Fatima, 3. Ramadan)
• Die dans van die reën, vir sopraan en orkes, op. 22, in opdrag van die Uniefees, 1959-1960
• Suid-Afrika - nag en daeraad, vir sopraan, koor en orkes, op. 29, in opdrag vir die Republiekfees, 1966 (1. Nag, 2. Daeraad)
• Drie outas het in die haai Karoo, kersliedjie vir S. M-s en klavier, (sonder opusnommer), 1968
• Ag wat, dis maar ’n hond, vir koor en klavier, op. 34, opgedra aan Sara Goldblatt, 1972
• Requiem aeternam, vir koor en orkes, op. 39, 1974