Humphreys-versameling

Die Humphreys-versameling bestaan uit besondere Africana wat tans in die Universiteit van die Witwatersrand se besit is.

Die versamelaar

James Charles Napoleon Humphreys (1902 – 1969) was ‘n seun en ‘n kleinseun van persone wat in die mynwese in Transvaal betrokke was. Hy het in armoede groot geword en was op 14-jarige ouderdom self reeds ‘n mynwerker. Deur privaatstudie het hy homself so ontwikkel dat hy later redakteur van myntydskrifte geword het. ‘n Ernstige beroerte het sy loopbaan gekniehalter. Jare lank het hy aan sy versameling Africana opgebou totdat dit uiteindelik uit 30 000 items bestaan het. Dit is later aan die universiteit verkoop.

Onderwerpe

Hierdie groot algemene versameling van Africana bestaan uit boeke, biografieë, outobiografieë, tydskrifte, koerante, manuskripte, dokumente, foto’s, prente, tegniese publikasies, films, munte, medaljes en wapens. Materiaal oor die goud- en diamantbedryf sowel as Rhodesië is opvallend baie. Ander volop onderwerpe in die versameling is volksgebruike van die swart bevolkingsgroepe, Khoikhoi, San en die Kaapse Maleiers. Daar is materiaal oor die bankwese, geologie, argeologie, kuns en kunsgeskiedenis, plant- en dierkunde, Tweede Vryheidsoorlog, vroeë Johannesburg, antieke goudmyne, 1820-Setlaars, Oos-Kaap en reisverslae deur vroeë reisigers.

Besondere artikels

Opvallende en unieke items in die versameling is

• vyf wiegdrukke. Die incunabule bekend as die Kroniek van Neurenberg dateer uit 1493. In die boek is 1 809 houtsnee-afdrukke deur Michael Wolgemut en sy seun en deur Wilhelm Pleydenwurff.
• Strabo (±63 v.C.-24 n.C.) se boek Geographia, gepubliseer in Venesië in 1494
• ’n landkaart deur Abraham Ortelius (1527-1598) uit 1570 (wat die Zimbabwe-bouvalle aantoon)
• Richard Hakluyt (±1552-1616) se Principal Navigations, Voyages, Traffics and Discoveries of the English Nation, eerste uitgawe van 1589
• ’n landkaart deur Gerardus Mercator (1512-1594) uit 1595
• potloodsketse van die Eersteling-goudmyn deur Thomas Baines uit 1871
• Thomas Baines (1820-1875) se The Gold Regions of South Eastern Africa, gepubliseer in Durban in 1877
• ’n fotoversameling uit 1890 wat tonele in Rhodesië uitbeeld en wat deur ‘n professionele fotograaf geneem is in opdrag van Cecil John Rhodes
• lord Randolph Churchill (1849-1894) se Men, Mines and Animals in South Africa, gepubliseer 1891 en handel oor die myne in Rhodesië
• sir Percy Fitzpatrick (1862-1931) se Through Mashonaland with Pick and Pen, gepubliseer in 1892
• die joernalis en digter Charles Cowen (oorlede 1828) se The Witwatersrand, Johannesburg and other Goldfields, gepubliseer in 1887
• die sendeling kapt. Allen Gardiner (1794-1851) se Narrative of a Journey to the Zoolu Country of South Africa, gepubliseeer in 1836
• The Cape Monthly Magazine (volledige stel)
• Transactions of the Geological Society of South Africa (volledig vanaf Maart 1896)
• Proceedings of the Chemical, Metallurgical and Mining Society of South Africa (volledig vanaf Mei 1894)
• The Witwatersrand Mining and Metallurgical Review (volledig vanaf 1890)
• uitgawes van die koerant Ikwezi
• koerante uit die pioniersjare in Rhodesië

Bibliografie

• Schumann, Annie: J.C.N. Humphreys – Africana collector of distinction. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 18, nr. 1, September 1968