Imker Hoogenhout

Imker Hoogenhout.

Imker Hoogenhout (*2 Februarie 1884, Wellington – † 19 November 1970, Wellington) was 'n skoolhoof, inspekteur van onderwys, sekretaris van die Departement Binnelandse Sake, administrateur van Suidwes-Afrika (tans Namibië) en Afrikaanse skrywer. Die taalstryder C.P. Hoogenhout is sy pa.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Petrus Imker Hoogenhout is op 2 Februarie 1884 op Groenberg naby Wellington gebore as een van ses kinders (vier seuns en twee dogters) van die bekende taalstryder Casparus Petrus Hoogenhout en Catharina Maria Marais. Hy ontvang sy laerskoolopleiding by sy vader in die Groenbergskool en sy hoërskoolopleiding by die Hoër Jongenskool Wellington, waar Robert MacCrone die hoof is. Hier slaag hy matriek met lof. Aan die Victoria Kollege op Stellenbosch verwerf hy hierna in 1904 die B.A.-graad en word as atleet die Kollege se Victor Ludorum.

Loopbaan

Hierna gee hy vanaf 1905 vir twee jaar onderwys aan die Groenbergskool, wanneer hy sy pa aflos wat deur siekte nie sy pligte kan nakom nie. In hierdie tyd is hy ook kaptein van die Wellington Rugbyklub. Terwyl hy hier diens doen, skryf hy Afrikaanse woorde vir etlike Engelse liedere, die gewildste waarvan is Kom ons gaan blomme pluk in die vlei en Die brug op ons plaas. Laasgenoemde vertel van die brug op die plaas Optenhorst waar sy halfbroer, Pieter le Roux, die boer was en waar sy ouers na hul aftrede gaan woon het.

Hy behaal in hierdie tyd sy Onderwysdiploma in Kaapstad in die eerste klas. In Mei 1908 word hy vir ongeveer twee jaar aangestel as hoof van die Jeppe Hoërskool in Johannesburg, waarna hy vir sowat elf jaar hoof word van die Bethal Skool vir Christelike Nasionale Onderwys. In hierdie tyd skei die laerskool van die hoërskool en die hoërskool word na hom vernoem as die Hoërskool Hoogenhout. Dit is die eerste skool in Suid-Afrika wat na ’n private persoon vernoem word. ’n Borsbeeld van hom, geskep deur sy oudleerling Coert Steynberg, word mettertyd voor die skool opgerig.

Van 1920 tot 1927 is hy Inspekteur van Onderwys wat op Wolmaransstad gestasioneer is en die Wes-Transvaal bedien. In 1927 trek hy na Pretoria, waar hy die pos van hoofeksaminator van die Transvaalse Onderwysdepartement beklee tot aan die einde van 1929. Daarna word hy aangestel as Sekretaris van Binnelandse Sake en tree hy ook op as Voorsitter van die Staatsdienskommissie en van die Immigrasiekomitee. In 1937 word hy aangestel as eerste voorsitter van die Nasionale Padraad en later as Erekolonel van die Geniekorps van die Suid-Afrikaanse Weermag. As voorsitter van die Padraad is hy instrumenteel om die strategie van die nasionale paaie vas te stel en word daar besluit om alle nasionale paaie te teer. Gedurende die oorlogsjare is die Dutoitskloofpas gebou deur Italiaanse krygsgevangenes terwyl hy nog hoof van die Geniekorps is. Op 1 April 1943 word hy aangestel as Administrateur van Suidwes-Afrika en hy beklee hierdie posisie tot 6 Desember 1951, waarna hy aangestel word as Ambassadeur van Suid-Afrika in Den Haag in Nederland.

Imker Hoogenhout

Persoonlike lewe en sterfte

Hy trou met Sebastina Susanna Hendrina (Stienie) Goosen en ’n seun, Imker, word uit die huwelik gebore. Terwyl hy in Bethal is ontval sy eggenote hom in 1913 terwyl sy slegs 22 jaar oud is en hy trou later met Elizabeth Emma Muller, by wie hy twee seuns het, naamlik Hilgard, wat as loods tydens die Tweede Wêreldoorlog sneuwel, en Casper.

Na sy aftrede in 1957 vestig hy hom op Vereeniging, waar sy vrou hom in 1962 ontval. Op 19 November 1970 is hy in Wellington oorlede, terwyl hy by sy seun Imker kuier. Hy word op Vereeniging langs sy tweede vrou begrawe.

Skryfwerk

Prosa

Hy gee ’n beeld van die armoedige bestaan van die delwers in Op die delwerye, wat gebaseer is op sy ervarings as skoolinspekteur. In vyf sketse (Annie Losper, Hendrik Blits, Oom Piet Legransie, Intelligensie-toetse en Getrep) beeld hy die lief en leed van delwers uit. Van die karakters in die bundel is Annie Losper, die talentvolle dogter van ’n delwer wat die slagoffer word van armoede en onhigiëniese toestande; Hendrik Blits is ’n dronkaard maar het nog nie al sy fyner gevoelens verloor nie, soveel so dat hy nog sal baklei om ’n dier van mishandeling te red; en die gewese ouderling Piet Legransie vind uit dat hy eintlik nog altyd ’n mooiweer Christen was. Getrep beskryf die misdadiger-elemente van die delwerye. Die sketse bevat ’n paar goedgetekende tipes, maar munt nie uit deur indringende menslikheid nie, terwyl die ellendige toestande nie werklik tot lewe kom nie.

Sketse, gedigte en lirieke

Van sy sketse en gedigte verskyn in Ons Land Kersmisnommer, De Goede Hoop en Die Huisgenoot. Die lirieke van die bekende volksliedjie Die brug op ons plaas word opgeneem in die versamelbundel My Afrikaanse verseboek, wat deur D.J. Opperman, M.A. Basson en E. Stumpf saamgestel is vir skoolgebruik.

Skoolboeke

Vir skoolleerlinge stel hy in die twintigerjare saam met ander ook die Lees met lus leesboekies saam. Om te voorsien in die groot behoefte aan handleidings vir onderwysers skryf hy saam met J.J.A. Schoeman nege boekies Afrikaanse Taaloefeninge, asook Afrikaanse idiome, spreekwoorde en segswyses.

Eerbewyse

Die Hoërskool Hoogenhout op Bethal word na hom vernoem. ’n Borsbeeld van hom, geskep deur sy oudleerling Coert Steynberg, word mettertyd voor die skool opgerig.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
1926	Op die delwerye
	Skoolboeke
	Schetsen uit de geschiedenis (saam met P.H. van der Velde)
	Afrikaanse idiome, spreekwoorde en segswyse (saam met J.J.A. Schoeman)
	Afrikaanse taaloefeninge (saam met J.J.A. Schoeman)
	Lees met lus (samesteller, saam met J.P. Botha en P.M. van der Lingen)

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Nasou Beperk. Derde hersiene uitgawe. Tweede druk, 1964
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad. Tweede druk, 1984
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1949
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969
• Schoonees, P.C. Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging. J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad, 1939 (derde druk)
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998

Internet

• Kannemeyer, J.C. Die Burger^{[dooie skakel]}

Ongepubliseerde dokumente

• Wellington Museum aantekeninge