Indiese kontrakarbeidstelsel
Die Indiese kontrakarbeidstelsel (Indian indenture system) was 'n langdurige stelsel van kontrakarbeid, 'n vorm van skuldslawerny, waardeur 3.5 miljoen Indiërs na die verskillende kolonies van Europese moondhede vervoer is om arbeid te verskaf vir hoofsaaklik suikerplantasies. Dit het begin met die afskaffing van slawerny in 1833 en geduur tot 1920. Dit het gelei tot die ontstaan van 'n groot Indiese diaspora, wat vanaf die Indiese Oseaan (Suid-Afrika, Kenia, Tanzanië, Mosambiek, Malawi, Zambië, Zanzibar, Uganda, Malawi, Lesotho, die Seychelle, Reunion en Mauritius) versprei het tot die Stille Oseaan (Fidji) tot die Atlantiese Oseaan (die Karibiese Eilande, Trinidad en Tobago, Guyana, Suriname, St Kitts en Nevis, St Lucia, Belize, Guadeloupe, Martinique, Grenada, Saint Vincent en die Grenadines en Jamaika) en bygedra het tot die groei van die bevolking van Indo-Karibië, Indo-Fidji en Indo-Afrika.
Eerste kontrakarbeiders[wysig | wysig bron]
Die Britte wou Indiërs hê om in Natal as arbeiders te werk. Maar die Indiërs het geweier en gevolglik het die Britte die kontrakarbeidstelsel begin. Op 18 Januarie 1826 het die regering van die Franse eiland in die Indiese Oseaan, Reunion, voorwaardes neergelê vir die bring van Indiese arbeiders na die kolonie. Van elke man is vereis dat hy voor 'n landdros verskyn en verklaar dat hy vrywillig gaan. Die kontrak was vir vyf jaar met 'n betaling van 12c (VSA) per maand en rantsoene. Die arbeiders is van Pondicherry en Karaikal vervoer. Die eerste poging in 1829 om Indiese arbeid na Mauritius in te voer, was 'n mislukking, maar teen 1834, met die afskaffing van slawerny in die meeste kolonies van die Britse Ryk, het die vervoer van Indiese arbeiders na die eiland toegeneem. Teen 1838 is 25,000 Indiese arbeiders al na Mauritius geneem.
Die regulasies van die koloniale Brits-Indiese regering[wysig | wysig bron]
Die koloniale Brits-Indiese regering se regulasies van 1837 het spesifieke voorwaardes bepaal vir die versending van Indiese arbeid van Kalkutta af. Van die toekomstige emigrant en sy emigrasie-agent is vereis om te verskyn voor 'n beampte wat deur die koloniale Britse regering van Indië aangewys is met 'n geskrewe afskrif van die voorwaardes van die kontrak. Die duur van die kontrak sou vyf jaar wees, hernubaar vir 'n verdere termyn van vyf jaar. Die emigrant moes teen die einde van sy dienstyd na die hawe van waar hy vertrek het teruggebring word. Elke emigrantevaartuig moes voldoen aan sekere standaarde wat ruimte, dieet, ens. betref, met 'n mediese beampte aan boord. In 1837 is die skema na Madras uitgebrei.
Verbod op die uitvoer van Indiese arbeid[wysig | wysig bron]
Toe die nuwe stelsel van die emigrasie van arbeid rugbaar word, het 'n veldtog soortgelyk aan die anti-slawernyveldtog in Brittanje en Indië ontstaan. Op 1 Augustus 1838 is 'n komitee aangewys om ondersoek in te stel na die uitvoer van Indiese arbeid. Die komitee het verslae aangehoor van die misbruik van die nuwe stelsel. Op 29 Mei 1839 is oorsese handearbeid verbied en enigiemand wat sodanige emigrasie teweeg bring kon 'n boete van 200 roepee's en drie maande tronkstraf opgelê word.
Die hervatting van die Indiese arbeidstelsel[wysig | wysig bron]
Die plantasie-eienaars in Mauritius en die Karibiese Eilande het hard gewerk om die verbod om te keer, terwyl die anti-slawernykomitee net so hard gewerk het om die verbod te handhaaf. Die regering van die Oos-Indiese kolonie het uiteindelik onder hewige druk van die plantasie-eienaars en hul ondersteuners ingegee: Op 2 Desember 1842 het die Indiese regering emigrasie van Kalkutta, Bombaai en Madras na Mauritius toegelaat. Emigrasiebeamptes is by elke hawe van vertrek aangestel. 'n Terugkeervaart moes ná vyf jaar verskaf word in enige stadium wanneer dit opgeëis word. Nadat die verbod opgehef is, het die eerste skip van Kalkutta na Mauritius op 23 Januarie 1843 vertrek. In 1843 het 30,218 manlike en 4,307 vroulike kontrakarbeiders in Mauritius aangekom. Die eerste skip van Madras af het op 21 April 1843 aangekom.
Pogings om 'n einde te maak aan die misbruik van die stelsel[wysig | wysig bron]
Die bestaande bepalings het nie daarin geslaag om 'n einde te maak aan die misbruik van die stelsel nie, insluitend werwing onder valse voorwendsels. Gevolglik is die regering van Bengale in 1843 gedwing om emigrasie tot Kalkutta te beperk, en arbeiders se vertrek is net toegelaat nadat die agent 'n onderneming onderteken het, wat daarna deur die Protektor onderteken is. Die verwoede tempo van die migrasie na Mauritius om aan sy arbeidtekorte te voldoen het tot in vroeg 1844 voortgeduur. Die immigrante van 1944, 9,709 mans en 1,840 vroue, was grootliks Dhangars en die vroue was vroue en dogters van die manlike arbeiders. Die repatriasie van die Indiërs wat hul arbeidkontrak afgehandel het, het 'n probleem gebly met 'n hoë sterftesyfer en ondersoeke het onthul dat die bepalings vir die terugvaarte nie nagekom word nie. Aangesien daar nie genoeg rekrute van Kalkutta was om aan die vraag van Mauritius se plantasie-eienaars te voldoen nie, is toestemming in 1847 verleen dat emigrasie van Madras ook weer kan plaasvind en die eerste skip van Madras na Mauritius het in 1850 vertrek.
Pogings om arbeiders te oortuig om hul kontrakte te verleng[wysig | wysig bron]
Die opgee van aanspraak op 'n gratis terugvaart[wysig | wysig bron]
Die plantasie-eienaars het aanhoudend druk toegepas vir langer kontrakte. In 'n poging om arbeiders te oortuig om aan te bly, het die regering van Mauritius in 1847 'n toelaag van 2 pond aan elke arbeider aangebied wat besluit het om in Mauritius te bly en sy aanspraak op 'n gratis terugvaart op te gee. Die regering van Mauritius wou ook die terugvaarte beëindig en op 3 Augustus 1952 het die Indiese regering uiteindelik ingestem om die bepalings te verander dat as 'n terugvaart nie binne ses maande nadat 'n arbeider daarvoor in aanmerking kom, opgeëis word nie, verbeur hy dit, met die uitsondering van siekes en armes. 'n Verdere bepaling van 1852 het bepaal dat arbeiders na vyf jaar kan terugkeer, maar moet dan $35 tot die terugvaart bydra. Hulle kwalifiseer vir 'n gratis terugvaart na tien jaar. Dit het 'n negatiewe uitwerking op werwing gehad want min wou vir tien jaar aansluit en die bedrag van $35 het hulle afgeskrik, gevolglik is die bepaling in 1858 geskrap.
Toename in die verhouding van vroue[wysig | wysig bron]
Daar is ook gedink as die arbeiders 'n gesinslewe in die kolonies het, hulle gretiger sal wees om aan te bly. Die verhouding van vroue was aanvanklik klein en die eerste poging om die wanverhouding reg te stel was toe die Sekretaris van die Kolonies op 18 Maart 1856 'n opdrag aan die goewerneur van Demerara gestuur het wat bepaal het dat in die 1856-57-seisoen vroue 25% van die totaal moet uitmaak. Dit was moeiliker om vroue van Noord-Indië as die van Suid-Indië sover te kry om oorsee te gaan, nogtans is op 30 Julie 1868 opdrag gegee dat die verhouding van 40 vroue teenoor 100 mans nagekom moet word. Dit het die res van die kontrakarbeidtydperk gegeld.
Toekenning van grond[wysig | wysig bron]
Trinidad het anders te werk gegaan waar die regering die arbeiders 'n aandeel in die kolonie gegee het deur aan hulle oorredingsmiddels te gee om aan te bly nadat hul kontrakte verstryk het. Van 1851 is 10 pond betaal aan almal wat hul gratis terugvaart opgegee het. Dit is later vervang met 'n toekenning van grond en in 1873 is verdere aansporings verskaf in die vorm van 5 akker (20 000 m2) grond plus 5 pond kontant. Trinidad het in 1870 'n wet aanvaar dat nuwe immigrante nie aan plantasies toegewys mag word waar die sterftesyfer meer as 7% was nie.
Vervoer na ander kolonies[wysig | wysig bron]
Nadat wette in werking getree het wat aanvaarbaar was vir die regering van Indië, is die vervoer van arbeiders na die kleiner Britse Karibiese eilande hervat: Grenada in 1856, St Lucia in 1858 en St Kitts en St Vincent in 1860. Emigrasie na Natal is op 7 Augustus 1860 goedgekeur en die eerste skip van Madras af het op 16 November 1860 in Durban aangekom, wat die grondslag gevorm het vir die Suid-Afrikaanse Indiese gemeenskap. Die rekrute is met driejaarkontrakte in diens geneem. In 1862 het die Britse regering ingestem dat arbeiders ook na Deense kolonies mag gaan. Daar was 'n hoë sterfsyfer op die een skip wat na St Croix gevaar het en na ongunstige verslae van die Britse konsul oor hoe die arbeiders behandel is, is verdere emigrasie gestaak. Die oorlewendes het in 1868 na Indië teruggekeer en sowat 80 Indiërs het agtergebly.
Aantal Indiese kontrakarbeiders tot 1870[wysig | wysig bron]
Tussen 1842 en 1870 het altesame 525,482 Indiërs na die Britse en Franse kolonies geïmmigreer. Hiervan het 351,401 na Mauritius, 76,691 na Demerara, 42,519 na Trinidad, 15,169 na Jamaika, 6,448 na Natal, 15,005 na Reunion en 16,341 na die ander Franse kolonies gegaan. Dié syfers sluit nie die 30,000 in wat vroeër na Mauritius gegaan het nie, of die arbeiders wat na Ceylon of Maleia gegaan het of die onwettige werwing in die Franse kolonies nie.
Die kontrakarbeider-ooreenkoms[wysig | wysig bron]
Die volgende is die kontrakarbeider-ooreenkoms van 1912:
1. Dienstydperk: Vyf jaar na die datum van aankoms in die kolonie.
2. Aard van werk: Werk wat verband hou met die bewerking van die grond of die werk met die produk van enige plantasie.
3. Aantal dae waarop die emigrant per week moet werk: Elke dag, behalwe Sondae en openbare vakansiedae.
4. Aantal ure per dag waarop hy moet werk sonder ekstra vergoeding: Nege ure vir elk van vyf opeenvolgende dae in elke week wat op Maandae begin, en vyf ure op die Saterdag van elke week.
5. Maandelikse of daaglikse lone: As hulle voltyds in diens geneem is, sal elke volwasse manlike emigrant ouer as 15 nie minder nie as 1 sjieling ontvang, en elke volwasse vroulike emigrant nie minder nie as 9 pennies, vir elke werksdag van nege ure; kinders jonger as daardie ouderdom sal lone ontvang ooreenkomstig die werk wat gedoen is.
6. As hulle in diens geneem word vir opdragwerk sal elke manlike emigrant ouer as 15 nie minder nie as 1 sjieling betaal word, en elke volwasse vroulike emigrant ouer as 15 nie minder nie as 9 pennies vir elke taak wat verrig word.
7. Die wet bepaal dat 'n man se opdragwerk soveel is as wat 'n gewone gesonde volwasse manlike emigrant in ses ure se konstante werk kan doen, en 'n vrou se opdragwerk sal driekwart van 'n man s'n wees. 'n Werkgewer is nie verplig om meer as een opdragwerk per dag uit te deel nie, en net so is 'n emigrant nie verplig om meer as een taak per dag te doen nie, maar volgens 'n onderlinge ooreenkoms kan sulke werk uitgedeel, gedoen en voor betaal word.
8. Lone word weekliks op die Saterdag van elke week betaal.
9. Bepalings oor die terugvaart: Emigrante kan op hul eie koste na Indië terugkeer nadat hulle vyf jaar se industriële verblyf in die kolonie afgehandel het.
10. Na tien jaar se ononderbroke verblyf sal elke emigrant wat ouer as 12 was met sy aankoms in die kolonie en wat in daardie tydperk industriële verblyf van vyf jaar afgehandel het, geregtig wees op 'n gratis terugvaart as hy dit binne twee jaar na sy tien jaar van ononderbroke verblyf opeis. As 'n emigrant jonger as 12 was, sal hy geregtig was op 'n gratis terugvaart as hy dit opeis voordat hy 24 is en aan die ander vereistes van verblyf voldoen. 'n Kind van 'n emigrant wat in die kolonie gebore is, sal geregtig wees op 'n gratis terugvaart totdat hy 12 is, en moet deur sy ouers of 'n voog vergesel word.
11. Ander voorwaardes: Emigrante sal rantsoene van hul werknemers ontvang vir die eerste ses maande nadat hulle by die plantasie aangekom het.
12. Elke kind tussen vyf en 12 sal 'n halwe rantsoen gratis ontvang, en elke kind jonger as vyf 'n gratis hoeveelheid melk vir die eerste jaar na hul aankoms.
13. Gepaste verblyf sal gratis aan emigrante deur hul werkgewer toegeken word. Wanneer 'n kontrakarbeider siek is, sal hy gratis mediese sorg kry.
14. 'n Emigrant wat 'n vrou het wat nog lewe, sal nie toegelaat word om met 'n ander vrou in die kolonie te trou nie. As hy met meer as een vrou in sy land van herkoms getroud is, mag hy hulle almal na die kolonie neem.
Indiese kontrakarbeiders volgens kolonies[wysig | wysig bron]
| Naam van kolonie | Aantal arbeiders |
|---|---|
| Mauritius | 453,063 |
| Brits-Guiana | 238,909 |
| Trinidad | 143,939 |
| Jamaika | 36,412 |
| Grenada | 3,200 |
| St Lucia | 4,350 |
| Natal | 152,184 |
| St Kitts | 337 |
| St Vincent | 2,472 |
| Reunion | 26,507 |
| Suriname | 34,304 |
| Fidji | 60,965 |
| Oos-Afrika | 32,000 |
| Seychelle | 6,315 |
| Totaal | 1,194,957 |
Bronne[wysig | wysig bron]
- H. Tinker, A New System of Slavery: The Export of Indian Labour Overseas 1820-1920, Oxford University Press, London, 1974
- B.V. Lal, Girmitiyas: The Origins of the Fiji Indians, Fiji Institute of Applied Studies, Lautoka, Fiji, 2004
- Khal Torabully (with Marina Carter), Coolitude : An Anthology of the Indian Labour Diaspora, Anthem Press (2002) ISBN 1-84331-003-1
- Khal Torabully, Voices from the Aapravasi ghat : indentured imaginaries, Aapravasi Ghat Trust Fund, Mauritius, 2013, 9788990388220
- Gaiutra Bahadur, Coolie Woman: The Odyssey of Indenture. The University of Chicago (2014) ISBN 978-0-226-21138-1
- de Verteuil, Anthony. 1989. Eight East Indian Immigrants: Gokool, Soodeen, Sookoo, Capildeo, Beccani, Ruknaddeen, Valiama, Bunsee ISBN 976-8054-25-5