Isivivane

'n Isivivane in die steengroef op Robbeneiland.

'n Isivivane is 'n klipstapel wat in die Zoeloe-kultuur 'n belangrike rol speel.

Dit is 'n algemene gebruik onder veral die plattelandse Zoeloe-mense om 'n klip op 'n klipstapel te plaas voordat op 'n reis vertrek word om sodoende die plaaslike geeste gunstig te stem. Hierdie bakens, of isivivane, word dwarsoor Suider-Afrika aangetref, veral langs ou bekende en baie gebruikte voetpaaie.

Tien kilometer suidwes van Weenen langs die R74-pad in die rigting van Greytown is die grootste en bekendste isivivane, en is tot gedenkwaardigheid verklaar. Ander sulke bakens staan byvoorbeeld langs voetpaaie wat na Dukuza, koning Tsjaka se huis, lei en langs voetpaaie tussen Gingindlovu en die fontein waar koning Dingaan se drinkwater verkry is.

Tradisie vereis dat elke reisiger 'n klip plaas op die plek waarvandaan hy of sy vertrek. 'n Militêre leier doen dit voor hy op 'n veldtog gaan. Om 'n isivivane te begin, tel 'n persoon enige klip van sy keuse met die tone van die linkervoet op, vat dit dan met sy regterhand, spoeg op die klip en plaas dit dan waar hy of sy dit wil hê. Die gewoonte is dat elke persoon wat daarna daar verbygaan 'n klip optel, daarop spoeg en dit by die ander klippe pak en ontstaan daar dus mettertyd 'n hoë baken. So sal volgens die Zoeloe-bygeloof 'n suksesvolle reis verseker word.

Hierdie kulturele gebruik word teenswoordig soms vir kommersiële doeleindes misbruik.

Bibliografie

• Derwent, Sue: KwaZulu-Natal Heritage Sites – a guide to some great places. Claremont: David Philip Publishers, 2006. ISBN 0-86486-653-4
• www.heritagezn.co.za
• www.zulu-culture.co.za