Italiaanse letterkunde
Italiaanse letterkunde is letterkunde wat in die Italiaanse taal geskryf is, veral binne die huidige Italië. Dit kan ook verwys na letterkunde wat deur Italianers geskryf is in ander tale wat in Italië gepraat word, dikwels tale wat nou verwant is aan moderne Italiaans. In vergelyking met ander Romaanse tale het die volkslektuur in Italië 'n laat begin gemaak en die Latynse letterkunde het langer oorheersend gebly. Eers in die dertiende eeu het die literêre tradisie in die Italiaanse taal begin, dit wil sê in die Toskaanse dialek van Florence, Pisa en Siena.
Oorsprong en grootste blom
[wysig | wysig bron]Die oorgang van Latyn na volkstaal het in die 12de eeu begin toe Italiaans in verskeie dele van die skiereiland in literêre gebruik gekom het. Ritmo laurenziano (laat 12de eeu) is die eerste bestaande literêre dokument uit hierdie vroeë tydperk. Die werklike ontwikkeling van 'n letterkunde in die Italiaanse taal, beide geskrewe en gesproke, het egter eers in die 13de eeu begin, 'n tydperk van herlewing in kuns en kultuur ná die moeilike eeue van buitelandse heerskappy. In hierdie eeu het die godsdienstige poësie van Jacopone da Todi in Umbrië gefloreer, wat sterk geïnspireer is deur die leerstellings van Franciskus van Assisi. Poësie is hoofsaaklik deur die Franse jongleurs gewild gemaak. Die komies-satiriese poësie van Cecco Angiolieri, die ridderletterkunde (die chansons de gestes, ontleen aan Frans), die didaktiese en moralistiese prosa waarin Brunetto Latini uitgeblink het, en 'n wydverspreide liefdespoësie loop voor.
Die eerste literêre Italiaanse poësie is deur die Provençaalse liefdesliriek geïnspireer en het omstreeks 1220 by die Siciliaanse hof van keiser Frederik II ontstaan en gefloreer. Die digters van die Siciliaanse skool (Guido delle Colonne, Pier della Vigna, Cielo Dalcamo) het die tema van liefde volgens die hoflike model behandel. Dit het aanleiding gegee tot 'n poëtiese tradisie waarin die volkstaal Italiaans toenemend gesuiwer is van dialektiese oordaad. Later het hierdie tendens na sentraal-Italië versprei, veral na Toskane. Daar het digters soos Chiaro Davanzati en Compiuta Donzella (die vroegste volkstaal vroulike digter) Siciliaanse liriek verryk deur morele en politieke temas te konfronteer wat die ideale van die gemeenskaplike lewe weerspieël.
Die hoogtepunte van die Italiaanse letterkunde is geskryf tussen die veertiende en sestiende eeue, gedurende die Goue en Silwer tydperke. Die beste werke van hierdie tydperk het 'n enorme invloed op die wêreldletterkunde gehad, en dit is te betwyfel of dit ooit geëwenaar kan word.
Goue eeu
[wysig | wysig bron]Die era van Dante Alighieri, Francesco Petrarca en Giovanni Boccaccio word dikwels die 'Goue Era' van Italiaanse letterkunde genoem. Die belangrikste literêre beweging van die tweede helfte van die 13de eeu was wat Dante die "dolce stil novo" (soet nuwe styl) genoem het. Die oorheersende temas van digters soos Guido Guinizelli en Guido Cavalcanti was gewete en die lewe van die siel. Nuut in hierdie styl was nie net 'n meer geestelike, verhewe siening van die vrou nie, maar ook 'n dieper intellektuele en filosofiese ondersoek van liefde as 'n bron van morele deug.
Die Trecento is nie net die begin van die Italiaanse Renaissance nie, maar is ook bekend as 'n tyd van verhoogde literêre aktiwiteit, met skrywers wat in die volkstaal eerder as Latyn werk. Dante, Petrarca en Boccaccio is die belangrikste skrywers van hierdie tydperk. Dante het sy bekende La Divina Commedia (Die Goddelike Komedie), 'n voorstelling van die Middeleeuse wêreldbeskouing, geskryf en Petrarca, beïnvloed deur die Provensaalse troebadoere, het pragtige verse in liriese styl geskryf. Boccaccio is veral bekend vir sy Decamerone, ’n raamverhaal met honderd verhale, ’n werk wat deurslaggewend was vir die Italiaanse prosaletterkunde en wat vandag as een van die belangrikste werke in wêreldletterkunde beskou word.
Dante
[wysig | wysig bron]Die poësiesentrums het na die noorde verskuif (Bologna, Florence). Guido Guinizelli het die dolce stil novo (soet nuwe styl) ontwikkel wat die lof besing van 'n getransfigureerde ideaal van liefde. Die naam van hierdie styl is vir die eerste keer deur een van sy verteenwoordigers, Dante Alighieri (1265-1321) in 'n dialoog uit die Purgatorio (xxiv. 57) gebruik. Dante word dikwels die vader van die Italiaanse taal genoem omdat hy dit gewaag het om in Italiaans te skryf, terwyl die meeste ander verkies het om Latyn vir hul werke te gebruik. Hy is in Florence gebore, maar het ná sy ballingskap nooit na sy geboortestad teruggekeer nie. Met sy Goddelike Komedie is Dante een van die bekendste Italiaanstalige digters in die wêreldletterkunde.
Petrarca
[wysig | wysig bron]Francesco Petrarca (1304-1374), wat dikwels die vader van humanisme genoem word, is bekend vir sy herontdekking van Cicero se briewe. As skrywer was Petrarca veral gewild vir sy poësie. In die 16de eeu is Petrarca se oeuvre gebruik om 'n model vir die Italiaanse taal te skep. Werke van ander is ook gebruik (Dante net effens – wat verbasend is), maar Petrarca se werke was nogal belangrik vir hierdie model. Francesco Petrarca was die ware stigter van humanisme. As sodanig het hy talle Latynse werke geskryf. Sy Italiaanse gedigsiklus Canzoniere word ná die oudheid as die belangrikste digbundel in die Europese letterkunde beskou. Die siklus bestaan uit 317 sonnette, 29 kansonas, 9 sestines, 7 ballades en 4 madrigale.
Boccaccio
[wysig | wysig bron]Giovanni Boccaccio (1313-1375) het die Decameron geskryf, 'n versameling van 100 novelle, saamgestel as 'n raamverhaal. Die verhale word vertel deur 'n groep mans en vroue wat in 1348 na 'n villa naby Florence teruggetrek het om die plaag te ontsnap. Boccaccio se styl neig na die nabootsing van Latyn, maar saam met hom het Italiaanse prosa vir die eerste keer die vorm van uitgebreide, verfynde storievertelling aangeneem. In hom maak die ruwheid van die ouer fabliaux plek vir die noukeurige en pligsgetroue werk van 'n verstand wat gevoel het vir alles wat mooi is, een wat die klassieke skrywers bestudeer het en wat daarna streef om hulle soveel as moontlik na te boots. Boonop is Boccaccio in die Decameron 'n skerp waarnemer van menslike karakters en passies. Daarin lê sy grootste innovasie.
Vyftiende eeu: Renaissance-humanisme
[wysig | wysig bron]Die tydperk van ongeveer 1460 tot 1560 of '70 word soms die 'silwertydperk' van Italiaanse letterkunde genoem. Ons vind daarin geen individuele skrywer - met die uitsondering van Machiavelli en Ariosto - van die statuur van die "Groot Drie" nie, ook nie enige werk met die voorkoms van Dante se Commedia, Petrarch se Canzoniere of Boccaccio se Decamerone nie.
Die meeste van die literêre aktiwiteit van die vyftiende eeu het bestaan uit die samestelling en vertaling van Griekse en Latynse tekste deur die skrywers van die oudheid. Hierdie kulturele passie vir die oudheid het die uitbreiding van die Italiaanse taal aansienlik vertraag. Die skrywers en intellektuele van daardie tyd het hoofsaaklik probeer om die klassieke modelle na te boots. Dus het Latyn tot omstreeks 1470 'n hegemoniese posisie in die letterkunde behou en blykbaar weereens die enigste taal vir intellektuele kommunikasie geword. Met die uitsondering van Toskane, waar die nalatenskap van die "drie krone" (Dante, Petrarch en Boccaccio) steeds geëer is, het oral in Italië die volkstaal op die agtergrond vervaag. Dit sou eers in die tweede helfte van die 15de eeu wees dat Italiaans teruggekeer het na Renaissance-humanisme.
In die 1450's het die Este-familiehof in Ferrara 'n kulturele sentrum geword. Hier het Matteo Maria Boiardo (1441-1494) die digbundel "Canzoniere" en die epos "Orlando innamorato" (Roland verlief) geskryf. ’n Opvolg hiervan is geskryf deur Ludovico Ariosto (1474-1533) en was getiteld "Orlando Furioso" (Razing Roeland), en dit het internasionale sukses behaal.
Jacopo Sannazaro (1458-1530) het sy Arcadia geskryf in 'n kombinasie van prosa en verse wat baie vroeg vertaal is en die verwysingspunt vir latere pastorale poësie in die nasionale letterkunde van Europa geword het.
Die humanis Pietro Bembo (1470-1547) het vasberade gereageer op die uitdaging van korrekte taalgebruik (Questione della lingua). Hy het die standpunt ingeneem dat die taal van Petrarca en Boccaccio die beste literêre taal was, Castiglione het 'n oorkoepelende spreektaal verkies en Machiavelli het Florentyns (Toskaans) verkies.
Die Florentyn Niccolò Machiavelli (1469-1527) is veral bekend vir sy 1532 verhandeling "Il principe" (Die Prins), waarin hy die ideaal van 'n absolutistiese heerser aanbied. Hy het ook historiese ('n geskiedenis van Florence) en literêre werke geskep, soos die komedie "La Mandragola" (Die Aluinwortel) vanaf ongeveer 1518.
Die idealistiese Renaissance-mens is beskryf deur Baldassare Castiglione (1478-1529) in Il libro del cortegiano (Die boek van die hofdienaar, 1528). Hiervoor het hy gebruik gemaak van die populêre genre van literêre dialoog.
Pietro Aretino (1492-1556) was berug vir sy erotiese letterkunde (Sonetti Lussuriosi) en satires.
Matteo Bandello (1485-1561) het 'n uitgebreide versameling romans gepubliseer. Anders as Boccaccio is daar nie meer ’n raamverhaal nie. Bandello se novelle was internasionaal baie suksesvol. Shakespeare het hulle byvoorbeeld as ’n literêre skatkis gebruik wat hy vir sy dramas geraadpleeg het.
Die skilder en argitek Giorgio Vasari (1511-1574) het 'n belangrike versameling kunstenaarsbiografieë geskryf.
Torquato Tasso (1544-1595) het die ridderlike epos "Rinaldo" geskryf. Sy belangrikste werk is "La Gerusalemme liberata" (Jerusalem afgelewer, 1580). Die epos is sonder Tasso se toestemming gepubliseer en hy het dit verder geredigeer in "Gerusalemme Conquistata", Jerusalem verower (1593).
Die intellektuele van daardie tyd het ook hul weg gevind in die letterkundegeskiedenis. Giordano Bruno (1548-1600), gewoonlik bekend as 'n filosoof en wetenskaplike, het die komedie "Candelaio" (Die Kersmaker) in 1582 gepubliseer. Galileo Galilei (1564–1642) het baie van sy wetenskaplike werk nie in Latyn gepubliseer, soos destyds algemeen was nie, maar in gepoleerde Italiaans.
17de eeu
[wysig | wysig bron]Kenmerkend van die literêre strewe in hierdie tydperk is "Argutia" (vernuf/skerpte). Daar word gepoog om tekste in barokprag te versier, met metafore as die belangrikste literêre middel. Instruksies kan gevind word in Emanuele Tesauros (1592-1675) Cannocchiale Aristotelico ("Aristoteliaanse Teleskoop"), wat een van die mees gelese poësie op daardie tydstip is. Oudheid is nie meer die absolute standaard nie, maar 'n model wat uitgebrei en verbeter kan word. Alessandro Tassoni (1565-1635) het die heroïes-komiese epos uitgevind met La secchia rapita (Die gesteelde emmer, 1615/1622), 'n parodie op die konvensionele epos.
Die belangrikste figuur van die era is Giambattista Marino (1569-1625), wat beide groot bewondering en harde kritiek ontvang het. Hy het talle nabootsers in Italië aangeskaf, die sogenaamde "mariniste" (byvoorbeeld Giovanni Francesco Loredano), en het ook sy naam aan die marinistiese beweging gegee. Op sy beurt het Marinisme 'n groot invloed op die Duitse Barokletterkunde uitgeoefen (bv. Von Hoffmannswaldau en Von Lohenstein). Die gesprek oor of Marino ook 'n invloed in [[Spanje] gehad het, en of Spaanse skrywers hom beïnvloed het, is egter steeds aan die gang. Marino het hoofsaaklik in Parys gewerk, waar hy gedigte en die groot epiese gedig "Adone" (Adonis) geskryf het.
Met Giovanni Battista Basile (Giambattista Basile) (ca. 1575-1632) en sy Pentamerone kan Italië spog met die eerste groot versamelaar en storieverteller van sprokies in Europa.
In 1690 is die "Akademie van Arcadia" gestig. Die stigters was Giovanni Maria Crescimbeni en Gian Vincenzo Gravina. Die Arcadia is so genoem omdat hulle bedoeling was om die eenvoud van die antieke herders wat na bewering in Arcadia in die goue eeu gewoon het, in die letterkunde te verheerlik. Die Arcadians het besluit om te sing oor die eenvoud van daardie pastorale verlede. Die gedigte van die "Arcadians" vul baie volumes, en bestaan uit sonnettetiene, madrigale en canzonettas. Die een wat hom die meeste onderskei het onder die sonnetskrywers was Felice Zappi. Paolo Rolli het baie roem onder die skrywers van die liedjies verwerf. Meer bekend as enige ander onder sy tydgenote was Innocenzo Frugoni, 'n man met 'n vrugbare verbeelding wat nou amper vergete is en deur niemand meer gelees word nie.
18de eeuse herlewing
[wysig | wysig bron]Ná die Spaanse bewind het Italië se politieke situasie begin verbeter.
Die twee hoofsentrums van Italiaanse Illuminisme was Milaan en Napels. In Milaan het die ekonoom Pietro Verri "Il Caffe" (1764-1766), die bekendste tydskrif van die tyd, gestig, en die prokureur Cesare Beccaria het die "Dei delitti e delle pene" (On Misdaad en straf), die eerste teks ter wêreld wat die doodstraf as onnodig en onbeskaaf beskou. In Napels het Francesco Mario Pagano (Del civile corso delle nazioni) en Giambattista Vico, skrywer van talle essays oor filosofie en historiese kritiek, uitgestaan. Die outobiografiese genre word ook aan die einde van die eeu verteenwoordig, met die Memoires van Giacomo Casanova.
Die Lombardiase digter Giuseppe Parini was die eerste wat akademiese formalisme definitief laat vaar het om die nuwe burgerlike en morele bewussyn van Illuminisme uit te brei. Parini was geïnteresseerd in die belangrikste huidige temas wat vandag nog relevant is. 'n Voorbeeld is die ode aan skoon lug of die pokke-entstof. Parini se twee meesterstukke, die Odes (1758-1795) en die gedig The Day ("Il Giorno") (1763-1780), 'n satire oor die adelstand, is die eerste Italiaanse werke wat die nuwe Illuministiese beweging weerspieël. Ander Illuministiese skrywers is Francesco Algarotti, Sallustio Bandini, Giuseppe Baretti, Melchiorre Cesarotti, Carlo Denina, Gaetano Filangieri, Antonio Genovesi, Pietro Giannone, Gaspare Gozzi en Alessandro Verri.
Teater is die genre wat meer suksesvol was, met die werke van Carlo Goldoni vir komedie en Vittorio Alfieri vir tragedie. Goldoni het in Venesië en Parys gewerk en bekende komedies geskryf soos "La locandiera" (Die herbergier) en "La trilogia della villeggiatura" (Die Vakansie-trilogie). Alfieri het die tradisie van die groot klassieke tragedie op 'n taamlik argaïese wyse voortgesit. Hy was egter die basis vir 'n nuwe visie van die kunstenaar as iemand wat ekonomies en literêr onafhanklik was. Die meeste van sy grootste tragedies is herbewerkings van die werke van Aeschylus, Euripides of Sophokles.
19de eeuse romanse
[wysig | wysig bron]Romanse in Italië kom later as in ander Europese lande. Die eerste jare van die eeu word steeds oorheers deur neoklassisistiese konvensies. 'n Voorbeeld is Vincenzo Monti, skrywer van verskeie klassieke gedigte en die eerste vertaling in Italiaans van die Iliad.
Die Italiaanse Romantiek is aansienlik ondersteun deur die konsep van nasionale letterkunde. Letterkunde word gesien as 'n instrument van nasionale bevryding, 'n voertuig vir idees en taalkundige eenwording: Italiaanse Romantiese digters is ook "digters van die vaderland". Giovanni Berchet, Giuseppe Giusti en Goffredo Mameli (skrywer van die Italiaanse volkslied "Fratelli d'Italia"), die Romein Giuseppe Gioacchino Belli (skrywer van meer as 2000 sonnette), en die Milanese Carlo Porta is die bekendste Romantiese digters.
Die prosa van die tydperk is hoofsaaklik histories en polities. Na Manzoni, wat romans en essays oor taal en geskiedenis geskryf het, sien ons Gino Capponi (Storia della repubblica di Firenze), Cesare Balbo (Sommario della storia d'Italia) en die meer wetenskaplike Vincenzo Cuoco en Carlo Cattaneo (Notizie naturali e civili sulla Lombardia). Francesco De Sanctis sou 'n groot invloed op latere literêre kritici hê met sy 'Geskiedenis van Italiaanse letterkunde', die eerste studieteks oor die onderwerp. Politieke besinning bereik sy hoogtepunt met die werk van die groot politici van die Risorgimento soos Giuseppe Mazzini (oor die pligte van die mens), Vincenzo Gioberti en Massimo d'Azeglio . Maar die roman kan ook 'n politieke inhoud hê, soos Ippolito Nievo se Belydenisse van 'n Italianer, 'n merkwaardige literêre getuienis van die evolusie van die hedendaagse Italiaanse samelewing. Die belangrikste outobiografiese werke uit hierdie tydperk is Silvio Pellico se My Prisons, D'Azeglio se Memoirs en Luigi Settembrini se Ricordanze della mia vita, verhale oor mense wat veg vir die onafhanklikheid van die vaderland.
Ugo Foscolo (1778-1827), 'n digter sonder 'n vaste vaderland wat nietemin deel gevorm het van die Italiaanse kultuur, is die voorbeeld van die rondtrekkende kunstenaar, 'n profeet van Italiaanse volksgevoelens. Hy was jonk tydens die revolusionêre tydperke en veldtogte van Napoleon, wat hy aanvanklik gesien het as die held wat in staat was om nasies van vernietiging en kulturele onkunde te red. Na die Verdrag van Campoformio en Bonaparte se oordrag van Venesië na Oostenryk en die stad se verlies van sy sekulêre onafhanklikheid, is Foscolo teleurgesteld in die Franse generaal en begin sy omswerwinge wat hom na Londen sal lei waar hy sal sterf. Foscolo se styl, 'n toenadering tussen klassieke strengheid en pre-Romantiese instinkte, het 'n groot invloed gehad op die skrywers wat na hom gekom het. Sy bekendste werke is die epistolêre roman "Ultime lettere di Jacopo Ortis" ('Die laaste briewe van Jacopo Ortis'), en sy gedigte, ryk aan outobiografiese verwysings soos die dood van sy broer en nostalgie na sy verre vaderland. Sy laaste en waarskynlik bekendste werk is die gedig "Dei Sepolcri" ('Oor die grafte'), opgedra aan die dood en kulturele erfenis. Groot manne, volgens Foscolo, sterf nooit nie, want die herinnering aan hul beeld en karakter leef steeds voort in die siele van hul geliefdes en vriende.
Giacomo Leopardi (1798 - 1837) word algemeen beskou as die grootste Italiaanse digter van die Romantiek. Hierdie Italiaanse skrywer, digter en filosoof word dikwels beskou as die tweede beroemdste en invloedrykste Italiaanse skrywer naas Dante Alighieri. Hy het meer as 35 gedigte (liedjies) en twee groot versamelings prosatekste geskryf: die "Operetta morali" en die "Zibaldone". Die liedjies is refleksies oor die dood (A Silvia, Aan Sylvia), die natuur (L'infinito, Die Oneindige), eensaamheid (Il Passero solitario, Die eensame mossie) en geluk (Il sabato del villaggio, Die Saterdag van die Dorp).
Romeine en poëzie na die eenmaking
[wysig | wysig bron]Na die Italiaanse onafhanklikheidsoorlog onder leiding van die Koninkryk Piemonte en Sardinië en die Frankryk van Napoleon III is Italië op 17 Maart 1861 amptelik verenig.
Giosuè Carducci (1835 - 1907) keer as reaksie op die romantiek terug na die klassiekers en hernam die soektog na 'n ware literêre Italiaanse taal. Het lewe en sy waarde van glorie, liefde, schoonheid en gehou was die grootste inspirasiebron vir die dichter, maar ook landskappe was baie belangrik vir hom; landschappen die noch schilderachtig zijn, noch verheven as 'n wonder van schoonheid, maar die machtige Aarde waarteen alle wezens stryden. Een ander opvallend tema is dat van die herinnering, die nostalgie van die mislukte hoop, van alles wat nie meer is nie. Carducci was die eerste Italiaanse die in 1906 deur die Nobelprys vir Literatuur gekry.
Giovanni Pascoli (1855-1912) was die eerste verteenwoordiger van die Italiaanse dekadentisme. Met sy eenvoudige en getroue styl probeer Pascoli die wêreld te sien deur die ene van 'n soort. Hy het dus 'n kinderagtige en rymende taal gebruik, maar is sterk beïnvloed deur Latijnse en Griekse auteurs. Pascoli was ook 'n groot Latinis en hoogleraar klassieke literatuur aan die Universiteit van Bologna. Een beroemd werk van Pascoli is die Canti di Castelvecchio (Liederen van Castelvecchio).
Gabriele D'Annunzio (1863 - 1938) is 'n van die bekendste Italiaanse outeurs, ook al is sy literêre aktiwiteite vandag nog steeds die voorwerp van kritiek. Sy invloed op die gewoonte, die maatskappy en ook die Italiaanse en Europese geskiedenis was egter altyd groot tydens sy lewe en selfs na sy dood. Hy reis veel tydens sy lewe en leef in die rykste kultuursteden van die tyd (Rome, Napels, Florence, Parys, Milaan). Hy word algemeen beskou as die Italiaanse skrywer die die literatuur van die negentiende na die twintigste eeuw het gebring. Zijn meesterwerken is de romans Kind van de lust (Il piacere, 1888) en Le vergini delle rocce (1899), die verzameling Laudi del cielo, del mare, della terra e degli eroi (1900-1918) en die tragedie La figlia di Jorio (1904).
20ste eeu
[wysig | wysig bron]Die avant-garde tydperk word weerspieël in literêre tydskrifte, wat elkeen hul eie literêre beweging volg. Daar is die irrasionalisme van Il Leonardo (1903-1907), die estetisisme van La Voce (1908-1916), die futurisme van Lacerba (1913-1915), die klassisisme van La Ronda (1919-1923), en die modernisme van Novecento (1926-1929). Futurisme, wie se eerste manifes deur Filippo Tommaso Marinetti in Le Figaro van 20 Februarie 1909 geskryf is, is die mees ontwikkelde kulturele beweging in Italië, en is berug vir sy ondersteuning van fascisme. Baie skrywers soos D'Annunzio en Marinetti het 'n standpunt ingeneem ten gunste van die Eerste Wêreldoorlog en die opkoms van Mussolini.
Luigi Pirandello (1867-1936), wenner van die Nobelprys vir Letterkunde in 1934, is een van die skrywers wat die grootste invloed op die Italiaanse roman en teater van die eerste deel van die 20ste eeu gehad het.
Benewens gevestigde skrywers (Gadda, Palazzeschi, Comisso, Corrado Alvaro), het nuwe skrywers in die tweede helfte van die 20ste eeu na vore getree soos Alberto Moravia, Cesare Pavese, Gianna Manzini, Guido Piovene, Tommaso Landolfi, Mario Soldati, Enrico Emanuelli, Guglielmo Petroni, Natalia Ginzburg, Vasco Pratolini, Giuseppe Berto, Oreste Del Buono, Enno Flaiano, Italo Calvino en Elsa Morante. Die literatuur van die herinnering aan die oorlogsperiodes word goed verteenwoordig met 'Christus het in Eboli gestop' deur Carlo Levi en 'Die wapenstilstand' deur Primo Levi en 'The Skin' deur Curzio Malaparte .
Na-oorlogse poësie fokus op 'n terugkeer na sosiale temas. Die digters wat egter die meeste oor die herinneringe aan die oorlog en die regime vertel, is Hermetici[1] soos Salvatore Quasimodo en Eugenio Montale , beide digters wat die Nobelprys vir Letterkunde gewen het, of klassici soos Umberto Saba. Twee verskillende groepe het rondom hierdie groot digters gevorm: 'n meer moderne een en 'n konserwatiewe een. Ander poëtiese skrywers is Giorgio Caproni, Mario Luzi en Andrea Zanzotto. Eugenio Montale (1896-1981) is die belangrikste Italiaanse digter van die 20ste eeu. Met sy gedigte het hy 'n unieke en delikate poësie gebou, met herinneringe, indrukke, emosies, beskryf sonder oormaat maar op 'n nugter, elegante manier en vol lewenswysheid. Sy belangrikste werke is Ossi di seppia (Die bene van die inkvis, 1925), Le occasioni (Die gebeure, 1939) en Xenia (1966). Hy het die Nobelprys vir Letterkunde in 1975 ontvang.
Hedendaagse Italiaanse letterkunde
[wysig | wysig bron]Italiaanse letterkunde vanaf die 1980's tot vandag word hoofsaaklik deur verhalende en kritiese prosa verteenwoordig, hoewel teater (veral met Dario Fo, Nobelprys vir Letterkunde in 1997) en poësie steeds 'n invloedryke rol speel. Die 1930's generasie, 'n groep skrywers wat tussen 1931 en 1940 gebore is, sluit bekende skrywers in, insluitend Umberto Eco (Foucaults Pendulum, Baudolino), Dacia Maraini (Isolina, Buio), Vincenzo Consolo, Gianni Celati, Gesualdo Bufalino, Fulvio Tommizza, en digters soos Edoardo Sanguineti, Giovanni Raboni en Alda Merini (Vuoto d'amore). Die triomf onder kritici en gehore van die roman The Name of the Rose (1980) deur Umberto Eco (1932-2016) het 'n buitengewone effek op die Italiaanse kultuur gehad en dit teruggebring na die middelpunt van Europese en wêreldwye aandag. Die roman is in 1980 gepubliseer en was 'n groot sukses.
Ander moderne skrywers: Francesca Duranti, Antonio Tabucchi, Daniele Del Giudice, Rosetta Loy, Marta Morazzoni, Aldo Busi, Pier Vittorio Tondelli, Antonio Debenedetti, Giorgio Montefoschi, Andrea De Carlo, Marco Lodoli, Roberto Pazzi, Paola Capriolo, Giorgio Pressburger, Mario Fortunato, Sandro Veronesi, Edoardo Albinati, Nicola Pugliese, Erri De Luca (Montedidio).
Benewens ouer, meer volwasse skrywers, het 'n nuwe generasie suksesvolle storievertellers na vore gekom: Alessandro Baricco (Novecento), Susanna Tamaro (Per voce sola, Va' dove ti porta il cuore), Margaret Mazzantini (Non ti muovere, Mare al mattino), Niccolo Ammaniti (Ek is nie bang nie, Soos God wil, Anna), Roberto Saviano (Gomorra), Paolo Giordano (Die eensaamheid van priemgetalle) en Elena Ferrante (Die tetralogie L'Amica geniale).
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Hermetisisme in die letterkunde beteken die doelbewuste strewe na duisternis.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- A Short History of Italian Literature by Robert A. Hall Jr.
- A Guide to Contemporary Italian Literature, from Futurism to Neorealism by Sergio Pacifici
- High Points in the History of Italian Literature by Domenico Vittorini
- History of Italian literature op Historyworld.net