Jan Combrink

Jan Combrink (*23 Januarie 1944, Pretoria-) is 'n Afrikaanse skrywer van hoofsaaklik ontspannigslektuur. Hy publiseer onder sy eie naam sowel as die skuilname Jasper M. Cloete en M. Jan Cronje. As Jan Combrink (sy eie naam) skryf hy hoofsaaklik jeuglektuur, onder meer die vrolike vyf-reeks. As Jasper M. Cloete is hy veral bekend vir die reeks oor Noot Retief, speurder en Blou Bul rugbyspeler, wat in die Klub 707-reeks uitgegee is. As M. Jan Cronjé fokus hy op spanningsverhale.

Lewe en werk

Jan Combrink is op 23 Januarie 1944 in Pretoria gebore. Hier gaan hy skool in die Oos-Moot en matrikuleer in 1961 by die Hoërskool H.F. Verwoerd, waarna hy in 1962 sy militêre opleiding aan die Lugmaggimnasium ondergaan.

Daarna begin hy werk in die Staatsdiens, word dan ’n bankklerk en keer terug na die Staatsdiens voor hy by ’n rolprentmaatskappy aansluit. Vanaf 1965 tot 1970 is hy voltyds vermaaklikheidspromotor en werk saam met meeste van die land se bekende sangers. Hy skryf in hierdie tyd verskeie liedjies waarvan talle opgeneem word. In hierdie hoedanigheid kry hy ook te doen met toermaatskappye en is betrokke by die stigting van Atlastoere.

Na ’n motorongeluk in 1970 begin hy werk by die versekeringsmaatskappy Sanlam, terwyl hy steeds betrokke is by winkelsentrumreklame in die Eiendoms-sektor. Hy bemark ook ander eiendomme.

In 1966 trou hy met Dorothea Meiring en hulle het drie kinders, Andries, Tim en Mandi. Hy bly in Mosselbaai.

Skryfwerk

Sy belangstelling in skryf is aangemoedig deur sy vader, wat self vir die tydskrif Outspan geskryf het. Hy lewer werk onder sy eie naam en onder die skuilname Jasper M. Cloete en M. Jan Cronjé.

Jan Combrink

As Jan Combrink skryf hy hoofsaaklik jeugboeke. Atlan, Prins van Atlantis verskyn eers as ’n vervolgverhaal in Huisgenoot. Die sestienjarige Albert Marais kan die vakansie by sy argeoloog-pa in Egipte deurbring. Hy neem foto’s terwyl wêreldberoemde argeoloë die Sfinks die eerste keer heeltemal uit die sand grawe. Sy fotonemery bring hom egter byna in groot moeilikheid toe hy die eeue oue grafsuil van Tothmes met sy kamera omstamp, wat ’n vlak opening agter die grafsuil openbaar. Aan die agterkant van die vierkantige klip wat daarin pas, is ’n goue plaatjie met die woorde, in hiërogliewe daarin uitgekap: “Die seël van Atlan, Prins van Atlantis”. Onder die goue plaatjie is ’n plat dosie met ’n glasplaatjie daarin, wat ’n laserskyfie of holograaf van die bouplan van die Sfinks is, met ’n deur voor die kolos se bors waarvan niemand geweet het nie. Albert verken op sy eie en kom op ’n goue troon in ’n sykamertjie af. So begin die vreemdste avontuur denkbaar.

In Kamp van onheil hou Poens en sy twee maats van Pretoria vakansie op Mosselbaai. Hulle sien dat die geheimsinnige ligseine op die see van die land af beantwoord word vanuit die vreemde strandhuis wat snags deur ’n reus van ’n man bewaak word. Later kom hulle op die wrakstukke van ’n visserboot af en die duister gesprek wat hulle die vorige aand afgeluister het, kry betekenis. Hulle nuuskierigheid laat hulle in die moeilikheid beland wanneer hulle gevang word en in die Knysna-woude in ’n terroristekamp gevange gehou word.

Saboteurs land vertel van buitelandse saboteurs wat van plan is om ’n Britse oorlogskip in Tafelbaai te kelder, maar deur kinders uitoorlê word.

Die vrolike vyf-reeks

In die jeugreeks oor Die vrolike vyf beleef Mannetjies, Piesang, Mandi, Sus en haar hondjie Buksie verskeie avonture.

In Die vrolike 5 ontdek 'n skat begin die vakansie op die Eiland rustig, maar dan ontdek hulle ’n ou kaart en hoor die legende van ’n seerowerskat. Heel gou besef hulle dat daar ook ander mense op die Eiland is wat op soek is na die verborge skat. Hierdie mense stuit vir niks nie en die vier maats se lewe word bedreig. 

Die vrolike 5 vlug vir 'n gedrog speel af tydens ’n vakansie in die Bosveld. ’n Gedrog laat die arme Mandi lelik skrik en bring onwelkome besoeke aan hulle kampplek. Dit neem die maats ook nie lank om vas te stel dat alles nie pluis is op die vakansieplaas, Ou Afrika, nie. Iets geheimsinnig gebeur agter die deure van die verlate laboratorium op die buurplaas.

In Die vrolike 5 se Eiland-avontuur is die maats weer met vakansie op die Eiland as gaste van ouma Boshoff. Dis haar manier om dankie te sê vir die skat wat hulle die vorige vakansie ontdek het en wat haar in staat gestel het om die grond te behou. Mannetjies het intussen bewyse gekry dat daar nog ’n groter skat in sy seerowervoorvader se kasteel begrawe lê en hy is vuur en vlam om die skat op te spoor. Ander mense snuffel egter reeds in die kasteel rond. 

In Vrolike 5 en die satellietgeheime hou die maats ’n vakansie op Agulhas waar Mannetjies-hulle se ma ’n draaiboek moet gaan skryf. Hierdie keer dink die vyfmanskap hulle gaan net lekker vakansie hou, maar sommer die eerste aand al sien Piesang hoe ’n geheimsinnige man teen ’n paal by die huis oorkant die straat uitklouter. Toe die vyf gaan ondersoek instel, hoor hulle boonop spookstemme uit die huis kom.

Jasper M. Cloete

Noot Retief-reeks

As Jasper M. Cloete is hy veral bekend vir die reeks oor Noot Retief, speurder en Blou Bul rugbyspeler, wat in die Klub 707-reeks uitgegee is.

Die Kitaar-komplot (1970) is die eerste van Noot Retief se avonture. Hy kry te doene met ’n gewetenlose bende dwelmsmokkelaars wat hul dodelike handelsware op ongewone wyse versprei. Sy enigste leidraad is die laaste woorde van ’n musikant-vriend wat deur die dwelmsmokkelaars uit die weg geruim is. Dit wys die vinger na die talle musiekgroepe wat in Johannesburg se klubs hul bestaan maak. Gou is Noot die misdadigers se teiken en hy beleef talle aanslae teen hom.

In Een lyk te min (1971) kan Noot Retief nie vir Santjie Behrens weerstaan toe sy hom vra om haar pa se dood te ondersoek nie. Die vinger wys na die tentprediker en oudkonsertinaspeler Hans de Wet en sy trawante, en dit lyk of Santjie se stiefma ook betrokke kan wees. Kort voor lank klap die vuiste en skote.

In Die rolprent is 'n riller (1972) word die manlike ster van rolprentvervaardiger Bernstein Pretorius se nuutste film se lewe bedreig. Noot Retief word gehuur om die vermeende moordenaar aan die man te bring. Dit is gou vir Noot duidelik dat daar bose magte is wat Pretorius se rolprent tot elke prys wil saboteer. Eindelik bevind hy hom in die kattebak van drie verdagte moordenaars se motor, met die lyk van ’n dooie vrou by hom. Dit wil lyk asof sy laaste dag aangebreek het.

Een musikant minder (1976) begin met ’n klag van diefstal. Teen die tyd dat Noot Retief betrokke raak, is Koekoes de Beer se broer André reeds vermoor en Noot moet die skuldige vind. Die manne van Hospitaalheuwel glo dat dit China Nel is wat Koekoes se broer so gruwelik vermoor het, maar Noot glo dat China onskuldig is. Hy bevind hom in die skemerwêreld van musikante, dwelms en gewelddadige motorfietsryers. Enigeen van hierdie mense kan die sluwe moordenaar wees wat enige oomblik nog ’n lewe kan opeis.

Waar lewende dooies loop (1979) speel af in die Malgassiese Republiek. Noot moet hier ’n blondine red uit die hande van die invloedryke baron Diable, wat die plaaslike bevolking terroriseer. Hy beland op ’n eiland waar daar Zombies rondloop en die bygelowige inboorlinge deur ’n bose man gebruik word vir sy eie twyfelagtige planne.

In Die Blou Bul-eskapade (1986) besluit die afrigter van Noord-Transvaal dat sy spelers te sag geword het en neem hulle na ’n plaas in Malawi, waar hulle teen die berg Mlanje wat drie keer so hoog is as Tafelberg, kan oefen en fiks word. Hier raak Noot Retief en sy makkers egter deurmekaar met terroriste.

Stoute Kabouters (1991) is die laaste Noot Retief-verhaal. Hy reageer op sy vriendin Koekoes de Beer se oproep om hulp en word dan betrek by diamantsmokkelary, onwettige dobbelary en moord.  Dit is nie Koekoes self wat sy hulp nodig het nie, maar haar vriendin, Mona Ras, wat nie eens van Noot hou nie. Noot doen gou boonop soveel beserings op dat sy rugbyloopbaan in gevaar is.

Ander Jasper M. Cloete verhale

Jasper M. Cloete skryf ook ander verhale. In Die kaarte voorspel moord (1982) begin Attie en Marta ’n bou-onderneming in Mosselbaai. Hulle raak deurmekaar met die bedrieglike Bertie de Richter, wat hul lewens later totaal beheer. Attie verdwyn geheimsinnig, blykbaar in Zimbabwe. Op sy ma se aanvraag besluit Koekoes, ’n fisioterapeut, om ondersoek in te stel en haar verhouding met sersant Koos dra by tot die sukses daarvan.

Monsieur swartskaap (1982) is ’n ou Kaapse verhaal. Jean de la Fontaine is die slagoffer van die vete van sy vader met die bure, die Vexins. Hy is slegs veertien jaar oud, maar moet vir sy lewe vlug. As matroos besoek hy die Kaap die Goeie Hoop en vestig hom hier as Jean Fourie. Jean se aangenome suster, Katharina de Lally, gaan soek na hom op versoek van sy oorlede vader. Sy weet nie van die Vexins se haat nie, en aanvaar dankbaar hulle aanbod van hulp in die soektog.

M. Jan Cronje

As M. Jan Cronjé fokus hy op spanningsverhale. Soort soek soort word eers by Hartbees Uitgewers gepubliseer en later word dit as Sharon in die skaduwees as ’n e-boek beskikbaar gestel. Sharon Roux beskou ryk Boel de Wet as die antwoord op al haar drome. Lukas Lampen klou egter soos ’n neet aan haar met slegs een doel, naamlik om so vinnig moontlik geld te maak.

In Die honde van Tant Petronella sterf tant Petronella skielik. Haar boedel bemaak sy aan die familielid wat onder al haar honde die een kan uitwys wat die naaste aan haar was. Dit het ’n groot toestroming van familielede tot gevolg. Dit is egter nie seker dat tant Petronella se dood aan natuurlike oorsake te wyte was nie.

Publikasies

Jan Combrink

Jaar	Titel van publikasie
1975	Kamp van onheil
1977	Saboteurs land
1978	Meisie op die singelpad Nag van die seewolf
1980	Atlan, prins van Atlantis
1983	Vrou van die stormnag
1984	Anderkant die riviere van Kus
1988	Meneer Ghong en Napoleon
1989	Kierang en Kroon Testament vir moord
1990	Seedanser
1991	As my kitaar kon praat Die Vrolike Vyf ontdek ’n skat Die Vrolike Vyf vlug vir die gereg Die Vrolike Vyf vlug vir ’n gedrog
1992	Die Vrolike Vyf se eilandavontuur
1993	Die Vrolike Vyf en die satellietgeheime
1994	Die Boek van Henog
1995	Die Boek van die Opregte Die skat van Branderbaai
2012	Die Noag-man Dogter van Seedanser

Jasper M. Cloete

Jaar	Titel van publiksies
1970	Die kitaar-komplot
1971	Een lyk te min Een vermiste hippie
1972	Die rolprent is ’n riller
1976	Een musikant minder
1977	Ons mense slaap nie
1979	Of is dit moord? Waar lewende dooies loop
1980	Swierige vreemdeling
1982	Die kaarte voorspel moord Monsieur Swartskaap
1983	’n Losprys vir die liefde
1984	Begeerlike mannehater Wanneer die bloureën blom
1986	Die Blou Bul-eskapade
1987	Stoute kabouters
1989	Sy naam is Seekat

M. Jan Cronjé

Jaar	Titel van publikasie
1977	Soort soek soort
1980	Die honde van Tant Petronella
1981	Die medium is blomme
2012	Sharon in skaduwees

Verwysings    

Ongepubliseerde dokumente

• Combrink, Jan Lewenskets. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein