Gaan na inhoud

João Gilberto

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
João Gilberto
Gilberto in 2006
Agtergrondinligting
GeboortenaamJoão Gilberto do Prado Pereira de Oliveira
Gebore(1931-06-10)10 Junie 1931
Juazeiro, Bahia, Brasilië
Sterf6 Julie 2019 (op 88)
Rio de Janeiro, Rio de Janeiro, Brasilië
Genres
Beroep(e)
  • Musikant
  • komponis
Instrumente
  • Kitaar
  • stem
Jare aktief1949–2008
Etikette
  • Columbia Records
  • Elektra/Musician
  • Epic Records
  • Odeon Records
  • Polydor Records
  • PolyGram
  • Resonance Records
  • Universal Music Group
  • Verve Records
  • Warner Bros.
  • Warner Music Group

João Gilberto (gebore as João Gilberto do Prado Pereira de Oliveira; 10 Junie 1931 – 6 Julie 2019) was 'n Brasiliaanse kitaris, sanger en komponis. Hy was 'n baanbreker in die musikale genre van bossa nova in die laat-1950's. Hy het bekendgestaan as die "vader van bossa nova";[1][2][3] in Brasilië is daar na hom verwys as "O Mito" (Die Mite).[4] In 1965 het die album Getz/Gilberto die eerste jazzplaat geword om die Grammy-toekenning vir album van die jaar te wen. Dit het ook die toekennings gewen vir Beste Instrumentele Jazzalbum – individueel of groep sowel as Bes Ontwerpte Nie-Klaasieke album.

Gilberto se Amoroso is in 1978 benoem vir 'n Grammy in die kategorie Beste vokale Jazzopvoering. In 2001 het Gilberto die Beste Internasionale musiekalbum-kategorie gewen met sy João voz e violão.

Vroeë lewe

[wysig | wysig bron]

João Gilberto is gebore in Juazeiro, Bahia as die seun van Joviniano Domingos de Oliveira, 'n welgestelde handelaar, en Martinha do Prado Pereira de Oliveira. Hy het in sy geboortestad gewoon tot 1942, toe hy in Aracaju, Sergipe begin studeer het, en in 1946 na Juazeiro teruggekeer het. Op die ouderdom van 14 het Gilberto sy eerste kitaar by sy grootvader gekry, ondanks afkeuring van Gilberto se vader.[4] In Juazeiro stig hy sy eerste orkes, "Enamorados do Ritmo". In 1947 verhuis Gilberto na Salvador, Bahia. Gedurende sy drie jaar in die stad het hy sy studies gestaak om hom uitsluitlik aan musiek toe te wy, en op die ouderdom van 18 begin sy artistieke loopbaan as 'n "crooner" by die Rádio Sociedade da Bahia.[5]

Loopbaan

[wysig | wysig bron]
João Gilberto en Stan Getz in New York (1972).

Gilberto se eerste opnames is in Brasilië vrygestel as twee-liedjie 78-opm enkelsnitte tussen 1951 en 1959. In die 1960's het Brasiliaanse enkelsnitte ontwikkel na die "dubbel kompakte" formaat, en Gilberto het 'n paar EP's in hierdie nuwe formaat vrygestel, wat vier liedjies op 'n 45-opm plaat bevat het. In 1956 het hy na Rio teruggekeer en ou bekendes opgesoek soos Antônio Carlos Jobim, wat toe as komponis, vervaardiger en rangskikker by Odeon Records werksaam was. Jobim was beïndruk met Gilberto se nuwe styl en het begin om 'n geskikte liedjie te vind om Gilberto se styl aan die Odeon-bestuur ten toon te stel.[6]

In 1963 het Gilberto met die Amerikaanse jazzlegende Stan Getz saamgewerk aan die album Getz/Gilberto, wat die volgende jaar vrygestel is. Jobim was voor die klavier terwyl Gilberto se destydse vrou Astrud in Engels gesing het en Gilberto in Portugees. Alhoewel Astrud Gilberto net in die opname-ateljee was om haar man te vergesel, het Gilberto haar versoek om op verskeie van die snitte te sing aangesien hy nie in Engels kon sing nie. Dit het gelei tot 'n duet tussen die twee op die snit "The Girl from Ipanema" wat 'n reuse treffer geword het.[7] By die 7de Grammy-toekennings het die album Getz/Gilberto drie toekennings ontvang, insluitende album van die jaar. Dit was die eerste keer dat 'n jazzalbum die prys gewen het.[8]

Gilberto het streng standaarde vereis wat akoestiek en geraasbeheer betref. Gedurende 'n opname van die liedjie "Rosa Morena" het hy op 28 "takes" aangedring voordat hy tevrede was met die uitspraak van die o in "Rosa".[9] Nietemin het hy, ten spyte van sy hoë akoestiese standaarde, 'n kontraktueel-vereiste klanktoets oorgeslaan voor 'n opvoering in Julie 2003 by die Hollywood Bowl in Los Angeles. Dié nalatige optrede (sowel as die gevolglike klankfiasko) het daarvoor gesorg dat die gehoor die venue verlaat het voordat die konsert tot 'n einde gekom het.[10] In 1997 het Gilberto die plate-etiket EMI gedagvaar oor hul heruitreiking van verskeie van sy vroeë werke, wat hy aangevoer het swak hanteer is. 'n Verklaring deur sy destydse prokureur het verklaar dat die heruitgawes klankeffekte bevat wat 'nie betrekking het op die oorspronklike opnames nie, en wat die werk van 'n groot kunstenaar vervlak." Ná die voorval het EMI die vervaardiging van die betrokke albums gestaak en die regsgeding is steeds hangend.[11]

In 2001 het Gilberto tydens die 43ste Grammy-toekenningsaand die Grammy gewen in die kategorie beste internasionale musiekalbum vir sy album João Voz e Violão.[12] 'n Jaar later is hy ingelyf in die heldesaal van Latynse musiek. [13]

In September 2003 het Gilberto vier opvoerings gegee in Japan.[14] Sy opvoering tydens die Tokio Internasionale Forum op 12 September is opgeneem vir die album getiteld In Tokyo, wat in 2004 vrygestel is.[15] Tydens die 6de Jaarlikse Latynse Grammy-toekennings in 2005 het In Tokyo 'n benoeming ontvang vir Beste MPB Album.[16] Op 17 Mei 2017 het Gilberto 'n eredoktorgraad in musiek ontvang vanaf Columbia-universiteit; hy het egter nie die seremonie bygewoon nie.[17]

Sy postume album, Relicário: João Gilberto (Ao Vivo no Sesc 1998), is eervol vermeld deur die Associação Paulista de Críticos de Arte as deel van die instansie se lys van die 50 beste Brasiliaanse albums van 2023.[18]

Rol in bossa nova

[wysig | wysig bron]

Met die bekendstelling van die mikrofoon en die versterker in Brasilië het Gilberto besef dat in soverre dit die stem en instrument betref, die klankbron nie intens uitgestraal hoef te word nie, wat subtieler en geïnternaliseerde vertolkings moontlik gemaak het. Aan die ander kant, ten tyde van die eerste "bossa nova"-opnames, het Brasilië steeds nie hoëtrou-opnametoerusting gehad wat in staat daartoe was om meer komplekse sonoriteite weer te gee nie. As gevolg daarvan het Gilberto en Tom Jobim, Gilberto se eerste rangskikker, komplekse harmonieë uitgewerk en terselfdertyd die algemene klank vereenvoudig, weens die beperkings van die toerusting.[19]

In Julie 1958 het Elizete Cardoso die beroemde langspeelplaat (LP), Canção do Amor Demais vrygestel, met liedjies deur Tom Jobim en Vinicius de Moraes. Die plaat sou egter die geskiedenis van Brasiliaanse populêre musiek (Música popular brasileira) om 'n ander rede beïnvloed: Gilberto het Cardoso op kitaar begelei op die snitte "Chega de Saudade" en "Outra Vez"; dit is die heel eerste opnames van die sogenaamde "bossa nova-klank". In Augustus daardie jaar het Gilberto 'n 78 opm-plaat vrygestel wat "Chega de Saudade" en "Bim Bom" bevat het. Die opname is by Odeon gemaak, met die samewerking van Jobim, Dorival Caymmi en Aloysio de Oliveira. Hierdie plaat het die "bossa nova"-genre ingehuldig en gou 'n kommersiële sukses geword. Gilberto se opname het rangskikkings deur Jobim bevat en Milton Banana het ook deel gehad daaraan. Gilberto het geïnnoveer deur twee mikrofone te gebruik om op te neem, een vir die stem en een vir die kitaar. Op hierdie manier was die harmonie duideliker hoorbaar.

Tot op daardie tydstip is liedjies met net een mikrofoon opgeneem, wat die stem beklemtoon het tot nadeel van die kitaar. Met hierdie innovasie kon die stem en die kitaar op gelyke vlak meeding, indien die stem 'n natuurlike intensiteit behou. Daar moes dus gesing word in 'n stemtoon soortgelyk aan dié van gewone spraak. Gilberto het die stem en kitaar op dieselfde volume-intensiteit gehou, met die mikrofone wat albei klankbronne eweredig optel, en, indien nodig, sou die verandering van die volume van albei in gelyke verhouding wees. In 1959 het Gilberto nog 'n 78 opm-plaat vrygestel wat die liedjies "Desafinado" deur Jobim en Newton Mendonça se "Hô-bá-lá-lá" bevat het, wat deur homself geskryf is. In Maart 1959 het hy die langspeelplaat Chega de Saudade vrygestel, wat 'n reuse sukses geword het en 'n groot impak op die geskiedenis van Brasiliaanse musiek gehad het.[19]

Diskografie

[wysig | wysig bron]

Gilberto het verskeie ateljee en regstreeks-opgevoerde plate opgeneem:[20]

Gilberto tydens 'n konsert, 1996
  • "Quando Você Recordar" // "Amar é Bom" (1951)
  • "Anjo Cruel" // "Sem Ela" (1951)
  • "Quando Ela Sai" // "Meia Luz" (1952)
  • "Chega de Saudade" // ""Bim-Bom" (Odeon 14.360, 1958)
  • "Desafinado" // "Hô-bá-lá-lá" (Odeon 14.426, 1958)
  • "Lôbo Bôbo" // "Maria Ninguém" (Odeon 14.460, 1959)
  • Cantando as Músicas do Film 'Orfeu do Carnaval' (Odeon, 1959) - 7" 'n EP wat twee 78 OPM enkelsnitte kombineer, vrygestel in 1959: "A Felicidade" // "O Nosso Amor" (Odeon 14.491) en "Manhã de Carnaval" // "Frêvo" (Odeon 14.495).
  • Chega de Saudade (Odeon, 1959)
  • O Amor, o Sorriso e a Flor [AKA Brazil's Brilliant João Gilberto] (Odeon, 1960)
  • João Gilberto (Odeon, 1961)
  • Getz/Gilberto (met Stan Getz) (Verve, 1963 [1964])
  • Bossa Nova at Carnegie Hall (Audio Fidelity, 1963)
  • The Boss of Bossa Nova (Atlantic, 1963) heruitreiking van João Gilberto
  • The Warm World of João Gilberto (Atlantic, 1963) heruitreiking van Chega de Saudade
  • Gilberto and Jobim (Capitol, 1964) heruitreiking van Brazil's Brilliant João Gilberto
  • Getz/Gilberto Vol. 2 (met Stan Getz) (Verve, 1964 [1966])
  • João Gilberto en México (Orfeon, 1970)
  • João Gilberto (Polydor, 1973) - hierdie vrystelling word dikwels na verwys as João Gilberto se "wit album".
  • The Best of Two Worlds (met Stan Getz) (Columbia, 1975 [1976])
  • Amoroso (Warner Bros., 1977)
  • Interpreta Tom Jobim (Odeon, 1978; heruitgereik in 1985)
  • João Gilberto Prado Pereira de Oliveira (Warner Bros., 1980)
  • Brasil (met Caetano Veloso, Gilberto Gil en Maria Bethânia) (Warner Bros., 1981)
  • Meditação (EMI, 1985)
  • Live in Montreux (Elektra Musician, 1985 [1987])
  • O Mito (EMI, 1988) - ook vrygestel as The Legendary João Gilberto: The Original Bossa Nova Recordings (1958-1961) op World Pacific in 1990.
  • Stan Getz Meets João & Astrud Gilberto: New York 1964 (Giants of Jazz, 1990)
  • João (Philips, 1991)
  • Eu Sei que Vou Te Amar (Epic, 1994)
  • João Voz e Violão (Verve, 2000)
  • Live at Umbria Jazz (EGEA [Italië], 2002)
  • In Tokyo (Verve, 2003 [2004])
  • Um Encontro No Au Bon Gourmet (met Tom Jobim, Vinicius De Moraes en Os Cariocas) (Doxy, 2015) - regstreeks opgeneem in 1962.
  • Getz/Gilberto '76 [regstreeks] (Resonance, 2016)
  • Relicário: João Gilberto Ao Vivo No Sesc (05 abr 1998) (Selo SESC SP, 2023) 2-CD[21]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "João Gilberto: Brazilian 'father of bossa nova' dies aged 88". BBC. 7 Julie 2019. Besoek op 7 Julie 2019.
  2. ↑ "Brazilian musician João Gilberto dies aged 88". The Guardian. 6 Julie 2019. Besoek op 7 Julie 2019.
  3. ↑ Robin Denselow (6 Julie 2019). "João Gilberto obituary". The Guardian. Besoek op 7 Julie 2019.
  4. ↑ 4,0 4,1 Dougan, John. "João Gilberto – Biography & History". AllMusic. Besoek op 8 Julie 2019.
  5. ↑ *Garcia, Walter (1999). Bim bom : a contradição sem conflitos de João Gilberto (in Portugees). Paz e Terra. ISBN 852190343X. Besoek op 7 Julie 2019.
  6. ↑
  7. ↑ McGowan, Chris; Pessanha, Ricardo (1998). The Brazilian Sound: Samba, Bossa Nova, and the Popular Music of Brazil. Drukpers van Temple-universiteit. p. 68. ISBN 9781566395458.
  8. ↑ Ruggiero, Bob (26 Junie 2014). "The Girl From Ipanema – Still Turning (Jazz) Heads at 50". Houston Press. Besoek op 9 Julie 2019.
  9. ↑ Chediak, Almir (1990). Bossa nova (in Portugees). Irmãos Vitale. ISBN 9788585426347.
  10. ↑ Heckman, Don (25 Julie 2003). "Primed for perfection but never reached". Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. Besoek op 19 Februarie 2018.
  11. ↑ Ratliff, Ben (15 Junie 2008). "João Gilberto's Pioneering Bossa Nova Records Are Caught in a Legal Limbo". The New York Times. Besoek op 10 Desember 2017.
  12. ↑ "Awards". National Academy of Recording Arts and Sciences. 30 April 2017. Besoek op 4 Februarie 2023.
  13. ↑ "Blades, Jobim Among Latin Hall Inductees". Billboard. 4 April 2001. Besoek op 8 Julie 2019.
  14. ↑ Loudon, Christopher (1 Oktober 2004). "Joao Gilberto: In Tokyo". JazzTimes. Besoek op 8 Julie 2019.
  15. ↑ O'Niel, Tim (7 Junie 2004). "João Gilberto: In Tokyo". PopMatters. Besoek op 8 Julie 2019.
  16. ↑ "Complete list of 6th annual Latin Grammy nominations". Orange County Register. 4 November 2005. Besoek op 8 Julie 2019.
  17. ↑ "João Gilberto to Receive Honorary Doctorate". Columbia University Department of Music. 12 April 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Junie 2019. Besoek op 9 Desember 2017.
  18. ↑ Barros, Adriana de (19 Januarie 2024). "APCA divulga os 50 melhores álbuns nacionais de 2023". TV Cultura (in Portugees). São Paulo: Fundação Padre Anchieta. Besoek op 15 Desember 2024.
  19. ↑ 19,0 19,1 *Leal, Claudio. "EMI "amesquinhou" obra de João Gilberto, diz laudo de Paulo Jobim". Terra Magazine (in Portugees). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016. Besoek op 8 Julie 2019.
  20. ↑
  21. ↑ Bahia, Alô Alô. "Relicário: João Gilberto (ao vivo no Sesc 1998) chega a todas as plataformas de streaming e em CD". Alô Alô Bahia (in Brazilian Portuguese). Besoek op 21 Junie 2023.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
  • Castro, Ruy (vertaling deur Lysa Salsbury). Bossa Nova: The Story of the Brazilian Music That Seduced the World. 2000. 1ste Engelstalige uitgawe. A Capella Books, 'n druknaam van Chicago Review Press Ing. ISBN 1-55652-409-9 Eerste gepubliseer in Brasilië deur Companhia das Letras. 1990.
  • McGowan, Chris and Pessanha, Ricardo. The Brazilian Sound: Samba, Bossa Nova and the Popular Music of Brazil. 1998. 2de uitgawe. Drukpers van Temple-universiteit. ISBN 1-56639-545-3
  • Gridley, Mark. Jazz Styles: History and Analysis. 9th. NJ: Pearson Prentice Hall, Print.
  • De Stefano, Gildo, Il popolo del samba, La vicenda e i protagonisti della storia della musica popolare brasiliana, voorwoord deur Chico Buarque de Hollanda, inleiding deur Gianni Minà, RAI-ERI, Rome 2005, ISBN 8839713484
  • De Stefano, Gildo, Saudade Bossa Nova: musiche, contaminazioni e ritmi del Brasile, voorwoord deur Chico Buarque, inleiding deur Gianni Minà, Logisma Editore, Firenze 2017, ISBN 978-88-97530-88-6

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=João_Gilberto&oldid=2811836"