Joeri Kondratjoek
Joeri Kondratjoek | |
|---|---|
 Joeri Kondratjoek | |
| Gebore | Aleksandr Ignatyewitsj Shargei 22 Februarie 1897 Poltawa, Russiese Ryk |
| Sterf | Februarie 1942 Kaloega, Sowjetunie |
| Nasionaliteit |  Rusland  Sowjetunie |
| Beroep | Werktuigkundige en ingenieur |
| Bekend vir | Vroeë teoretiese pionier van ruimtevaartkunde en ruimtevlug |
Joeri Vasiliewitsj Kondratjoek (regte naam Aleksandr Ignatyewitsj Shargei, Russies: Алекса́ндр Игна́тьевич Шарге́й, Oekraïens: Олександр Гнатович Шаргей Шаргей) (22 Februarie 1897 - Februarie 1942) was 'n Oekraïniese en Sowjet ingenieur en wiskundige. Hy was 'n pionier van ruimtevaartkunde en ruimtevlug, 'n teoretikus en 'n visioenêr wat in die vroeë 20ste eeu die eerste bekende maanbaan rendezvous, 'n sleutelkonsep vir die landing en terugkeer van ruimtevlug van die Aarde na die Maan ontwikkel het.[1][2] Die konsep is later gebruik vir die daarstel van die eerste werklike menslike ruimtevlug na die Maan. Baie ander aspekte van ruimtevlug en ruimteverkenning word in sy werke gedek.
Kondratjoek het sy wetenskaplike ontdekkings gemaak in omstandighede van oorlog, herhalende vervolgings deur owerhede en ernstige siektes.
"Joeri Kondratjoek" is 'n gesteelde identiteit wat hy na die Russiese rewolusie gebruik het om weg te kom van sy verlede en het so aan die wetenskaplike gemeenskap bekend geword.
[wysig | wysig bron]
Vroeë lewe[wysig | wysig bron]
Kondratjoek is gebore as Aleksandr Ignatyewitsj Shargei in 1897 in Poltawa, Russiese Ryk (nou Oekraïne), hoewel sy gesin oorspronklik in Kiëf gewoon het. Sy pa, Ignat Benediktowitsj Shargei, het fisika en wiskunde aan die Universiteit van Kiëf gestudeer ten tyde van sy huwelik.[3][4] Kondratjoek se ma, Lyudmila Lvovna Schlippenbach het Frans by 'n Kiëf-skool gegee, en moes reeds swanger gewees het toe sy in Januarie 1897 getroud is. Sy is 'n direkte afstammeling[5] van Wolmar Anton von Schlippenbach, 'n generaal wat deelgeneem het aan Karel XII van Swede se mislukte inval in Rusland. Haar oupa Anton von Schlippenbach was lt.kolonel van die Russiese weermag en het aan die Napoleontiese oorloë deelgeneem. Aleksandr het meestal by sy ouma en haar man in Poltava gewoon. [6]
Van jongs af het Kondratjoek besonderse vermoëns in fisika en wiskunde getoon. Toe hy oud genoeg was om hoërskool by te woon, is hy reguit in die derde vorm van 'n gesogte hoërskool toegelaat, waar hy 'n paar jaar later met 'n goue medalje vir vaardigheid gegradueer het.
Hoër onderwys en die Eerste Wêreldoorlog[wysig | wysig bron]
Kondratjoek het later by die Groot Politegnikum in Petrograd ingeskryf om ingenieurswese te studeer, waar hy deur Ivan Meshcherskiy beïnvloed is. Kort voor lank is hy met die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog in die weermag opgeneem en het daar aan die onderoffisierskool gegradueer. Tydens sy militêre diens aan die Kaukasiese Front het Kondratjoek vier notaboeke gevul met sy idees van interplanetêre vlug. Dit sluit in die voorstel van die gebruik van 'n modulêre ruimtetuig om die Maan te bereik, wat die voortstuwingsgedeelte van die tuig in 'n wentelbaan laat bly terwyl 'n kleiner lander na die oppervlak en terug gereis het (die strategie wat uiteindelik deur die ingenieurs van die Apollo-program aanvaar is).[7] Hy het gedetailleerde berekeninge van die trajek ingesluit om 'n ruimtetuig van Aarde-baan na maanbaan en terug na Aarde-baan te neem, 'n trajek wat nou bekend staan as "Kondratjoek se roete" of "Kondratjoek se lus".
Eerste Sowjetjare[wysig | wysig bron]
Kondratjoek het die leër in 1917 ná die Russiese Rewolusie verlaat en probeer om 'n bestaan te maak deur stookketels terug in Poltawa te maak. As 'n plaaslik gebore voormalige offisier van die Tsaristiese leër, was hy 'n groot risiko om deur Bolsjewistiese owerhede as 'n vyand van die mense in hegtenis geneem te word. Die volgende jaar het Kondratjoek 'n poging aangewend om na Pole te ontsnap, maar is deur grenswagte gestop en teruggedraai. Gewoonlik sou hy waarskynlik geskiet gewees het, maar die wagte het die vroeë simptome van tifus in hom herken en miskien besluit om hulself 'n koeël te spaar. Hy is deur bure na gesondheid verpleeg, en op advies van vriende, besluit om na 'n ander plek te vlug. Sy vriende het vir hom vervalste identifikasiepapiere bekom, met die naam van Joeri Vasiliewitsj Kondratjoek , gebore in Lutsk in 1900 (wat in werklikheid in 1921 aan tuberkulose gesterf het). Met hierdie nuwe identiteit het Kondratjoek in en om Kuban en die Noordelike Kaukasus gewoon en as werktuigkundige en spoorwegwerker gewerk. Hy het hom in 1927 in Nowosibirsk in Siberië gevestig.
Eerste boek, ingenieurswerk en tronkstraf[wysig | wysig bron]
Kondratjoek het as werktuigkundige gewerk en die manuskrip voltooi van 'n boek met die titel "Завоевание межпланетных пространств" (Bemeestering van die interplanetêre ruimte), wat fokus op vuurpyldinamika en kwessies rakende die kolonisasie van die ruimte. Hy het ook voorgestel om 'n swaartekragslingerbaan te gebruik om 'n ruimtetuig te versnel.[8] In 1925 het Kondratjoek kontak gemaak met die Moskou-gebaseerde wetenskaplike Vladimir Vetchinkin en die manuskrip aan hom gestuur. Tot op daardie tydstip was hy en sy werk onbekend aan vuurpyl-entoesiaste. Terwyl die boek entoesiasties deur wetenskaplikes in Moskou ontvang is, sou geen uitgewer so 'n fantasievolle werk aanraak nie. Uiteindelik het Kondratjoek 'n Nowosibirsk-drukkery betaal om 2 000 kopieë van die werk van 72 bladsye te druk, en moes selfs toe baie van die setwerk en die bedryf van die pers self doen, beide om koste te bespaar, maar ook omdat die vergelykings in die boek probleme vir die drukker veroorsaak het. Kondratjoek se ontdekkings is onafhanklik gemaak van Konstantin Tsiolkofski wat op daardie stadium ook aan ruimtevlugkwessies gewerk het; die twee het nooit ontmoet nie.
Deur sy ingenieursvaardigheid op plaaslike probleme toe te pas, het Kondratjoek 'n groot 13 000 ton graansuier (wat vinnig die bynaam "Mastodon" bekom) in Kamen-na-Obi ontwerp, gebou van hout sonder 'n enkele spyker aangesien voorsiening van metaal in Siberië beperk was. Hierdie vernuf sou teen hom werk toe hy in 1930 as 'n "saboteur" deur die NKVD ondersoek is. Die gebrek aan spykers in die struktuur is gebruik as bewys dat hy dit beplan het om ineen te stort. Gevonnis vir anti-Sowjet-aktiwiteit, is Kondratjoek tot drie jaar in die goelag gevonnis, maar is weens sy duidelike talente na 'n sharashka (navorsingsfasiliteit-gevangenis) eerder as 'n arbeidskamp gestuur. Daar is hy eers aan die werk gesit om buitelandse steenkoolmynmasjinerie vir die gebruik in Kuzbass te evalueer, en het die kampopsigter vinnig met sy vernuf beïndruk. Op die toesighouer se versoek het 'n hersieningsraad in November 1931 Kondratjoek se status van "gevangene" na "banneling" verander en hom gestuur om aan Siberiese graanprojekte te werk.
[wysig | wysig bron]
Kondratjoek het verneem van 'n kompetisie om 'n groot windkragopwekker vir die Krim te ontwerp, geborg deur Sergo Ordzhonikidze, destydse Volkskommissaris vir Swaar Nywerheid. Kondratjoek het saam met mede-uitgeweke ingenieurs Pyotr Gorchakov en Nikolai Nikitin 'n ontwerp ingedien vir 'n 165 meter (500 voet) hoë betontoring wat 'n vierbladskroef ondersteun met 'n spanwydte van 80 meter (240 voet) en wat tot 12 000 kW kan opwek . In November 1932 het Ordzhonikidze hierdie ontwerp as die wenner gekies en die span genooi om met hom in Moskou te ontmoet voordat hulle na Kharkiv gestuur is om die ontwerp te finaliseer en toesig te hou oor die konstruksie daarvan. Terwyl hy in Moskou was, het Kondratjoek die geleentheid gehad om Sergei Korolev, destyds hoof van die GIRD (Sowjet-vuurpylnavorsingsgroep), te ontmoet. Korolev het Kondratjoek 'n pos op sy personeel aangebied, maar Kondratjoek het geweier, uit vrees dat hy ondersoek sou word deur die NKVD en sy ware identiteit daardeur geopenbaar kon word.
Kondratjoek, Gorchaksjof en Nikitin het vir die volgende vier jaar aan die windkragprojek gewerk tot Ordzhonikidze se geheimsinnige dood in 1937. Oornag is die projek as te duur en gevaarlik beskou en is dit gesluit, die toring net halfgebou. Nikitin sou later gebruik wat hy op hierdie projek geleer het toe hy die Ostankino-toring in die 1960's ontwerp het. Intussen het die manne begin werk om kleiner windturbines (in die 150-200 kW-reeks) te ontwerp om plase aan te dryf. Gedurende hierdie tyd het Kondratjoek verneem van die arrestasie van Korolev op aanklag van hoogverraad omdat hy tyd gemors het met die ontwerp van ruimtetuie. Hy het dadelik besluit om hom van sy eie oorvloedige notas oor die onderwerp te onttrek. Die voormalige buurvrou in Novosibirsk wat hom na sy tifus-episode weer gesond gemaak het, het ingestem om sy notaboeke te neem en dit uiteindelik na die Verenigde State geneem toe sy na die Tweede Wêreldoorlog saam met haar dogter daarheen ontsnap het. Hy het ook 'n afskrif van sy gepubliseerde werk aan die Tsiolkofski-museum in Kaloega gestuur.
Tweede Wêreldoorlog gevegte en dood[wysig | wysig bron]
Kondratjoek het in Junie 1941 as vrywilliger by die Rooi Leër aangesluit en is in 1942 naby Kaloega dood. Die presiese omstandighede van sy dood is nie bekend nie. Sy eenheid was in Oktober 1941 in hewige gevegte teen die Duitsers betrokke, en 3 Oktober word soms as die datum van sy dood aangegee. Bewyse wat in die 1990's versamel is, dui daarop dat hy in Januarie of Februarie 1942 verdwyn het terwyl hy snags 'n kommunikasiekabel herstel het naby Zasetsky, 'n dorpie in die Kirovsky-distrik van die Kaluga-streek.
Geselekteerde werke[wysig | wysig bron]
• Aan diegene wat sal lees wanneer 'n ruimteskip gebou sal word - 1919 (nie-gepubliseer)
• Bemeestering van die interplanetêre ruimte - 1925
Herinnering en huldeblyke[wysig | wysig bron]
Toe die Amerikaanse ruimtevaarder Neil Armstrong die Sowjetunie besoek het ná sy geskiedkundige vlug na die Maan, het hy 'n handvol grond van buite Kondratjoek se huis in Nowosibirsk versamel om sy bydrae tot ruimtevlug te erken, en het na bewering Sowjet-owerhede aangemoedig om Kondratjoek te begin herdenk.[9] Later is 'n wetenskapsentrum en kollege in Nowosibirsk, strate in Poltawa, Kiëf en Moskou vernoem na Kondratjoek, sowel as die Kondratjoek-krater op die Maan en die 3084 Kondratjoek-kleinplaneet wat in 1977 ontdek is. Die regering van Oekraïne het posseëls en munte uitgereik met Kondratjoek. Die Poltava Nasionale Tegniese Universiteit dra sedert 1997 Kondratjoek se naam. Joeri Kondratjoe is in 2014 in die International Space Hall of Fame opgeneem.[10]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Wilford, John (1969). We Reach the Moon; the New York Times Story of Man's Greatest Adventure. New York: Bantam Paperbacks. p. 167.
- ↑ Harvey, Brian (2007). Russian Planetary Exploration: History, Development, Legacy and Prospects. Springer.
- ↑ "МЫ ЗДЕСЬ / Публикации / Номер # 344 / Линия жизни Александра Шаргея". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Desember 2021. Besoek op 4 Februarie 2016.
- ↑ "Конструкторы - А. Железняков. Энциклопедия "Космонавтика" - Космический Мир". Besoek op 4 Februarie 2016.
- ↑ В. К. Малиновский. Бароны Шлиппенбах – офицеры императора Александра І (PDF).
- ↑ В. К. Малиновский. Некоторые штрихи к биографии А.И. Шаргея (Ю.В. Кондратюка) (PDF).
- ↑ Dr Christopher Riley (18 Mei 2009). "Rendezvous around the Moon". BBC Online.
- ↑ Negri, Rodolfo Batista; Prado, Antônio Fernando Bertachini de Alme (14 Julie 2020). "A historical review of the theory of gravity-assists in the pre-spaceflight era". Journal of the Brazilian Society of Mechanical Sciences and Engineering. 42 (8). doi:10.1007/s40430-020-02489-x. S2CID 220510617.
- ↑ Uri, John (26 Mei 2020). "50 Years Ago: Armstrong Visits the Soviet Union". NASA. Besoek op 11 September 2020.
- ↑ "International Space Hall of Fame :: New Mexico Museum of Space History :: Inductee Profile". 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Februarie 2017. Besoek op 4 Februarie 2016.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Joeri Kondratjoek.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
