Johann Nestroy

Johann Nestroy
Johann Nestroy deur Franz Schrotzberg (1834)
Gebore	7 Desember 1801 Wene, Heilige Romeinse Ryk
Sterf	25 Mei 1862 Graz, Keiserryk Oostenryk
Beroep	Dramaturg, akteur, skrywer, digter, sanger

Johann Nepomuk Eduard Ambrosius Nestroy (de; 7 Desember 1801 – 25 Mei 1862) was 'n Oostenrykse dramaturg, akteur, sanger en digter in die populêre Oostenrykse tradisie van die Biedermeier-periode en die periode se onmiddellike nadraai.

Nestroy saam met Karl Treumann en Wenzel Scholz in Der böse Geist Lumpazivagabundus (1833)

Loopbaan

Nestroy is in Wene gebore, waar hy van 1817 tot 1822 'n regstudent was, voordat hy sy studies laat vaar het om 'n sanger te word. Hy het by die Theater am Kärntnertor aangesluit, met sy eerste rol as Sarastro in Mozart se Die Towerfluit op 24 Augustus 1822. Na 'n jaar in Wene het hy na Amsterdam, Nederland, verhuis waar hy vir twee jaar in baritonrolle by die plaaslike Duitse Teater verskyn het. Van 1825 tot 1831 het hy opdragte aanvaar om te sing en op te tree in Brünn, Graz, Pressburg, Klagenfurt, Wene en Lemberg. Hierna het hy teruggekeer na Wene en begin skryf en voortgegaan om optredes te gee.

Nestroy se loopbaan as dramaturg was 'n onmiddellike sukses: sy 1833-toneelstuk, Der böse Geist Lumpazivagabundus, was 'n groot treffer. Hy het spoedig een van die voorste figure in die Oostenrykse kultuurlewe en samelewing geword. Nestroy het Ferdinand Raimund opgevolg as die voorste akteur-dramaturg by die Volkstheater, die Weense kommersiële verhoog of 'volksteater'.

Terwyl Raimund op romantiese en magiese fantasieë gekonsentreer het, het Nestroy gebruikgemaak van komedie as uitdrukkingsmiddel van parodie en kritiek. Hy het ten tyde van die ampstermyn van die konserwatiewe Klemens von Metternich gewerk, en moes sy toneelstukke noukeurig opstel om streng sensuur te omseil. Sy belangstelling in woordspel was legendaries, en sy karakters het dikwels Weense Duits gemeng met minder suksesvolle pogings tot meer "opgevoede" spraak. Musiek het 'n belangrike rol in sy werk gespeel, met liedjies wat die tema uitgebrei of met die verhaallyn gehelp het.

Der Talisman, 1840: die dramatiese toneel waar die hoofakteur sy pruik verwyder om sy rooi hare te onthul.

Nestroy het tussen die 1830's en die 1850's byna tagtig komedies geskryf. Van die belangrikstes is Der böse Geist Lumpacivagabundus, Liebesgeschichten und Heurathssachen, Der Talisman (verwerk in die 1939-musiekkomedie Titus macht Karriere deur Edmund Nick), Einen Jux will er sich machen (in 1981 vertaal as On the Razzle deur Tom Stoppard) en Der Zerrissene, wat almal gekenmerk is deur kritiek op die maatskaplike situasie en bytende satire. Hy is oorlede in Graz, Oostenryk.

Werke

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van toneelstukke deur Nestroy.

Nestroy het sy hele lewe lank 'n sanger gebly; feitlik al sy toneelstukke bevat musiek. Hy het nou saamgewerk met 'n relatief klein aantal komponiste: Adolf Müller senior, wat 41 van Nestroy se tekste tussen 1832 en 1847 getoonset het, Michael Hebenstreit, wat 10 werke van 1843 tot 1850 getoonset het, Carl Binder, wat sewe van 1851 tot 1859 getoonset het, sowel as Anton M. Storch, Franz Roser, Carl Franz Stenzel en Andreas Skutta.

Die meeste van sy werke is as een of ander vorm van Posse of klug aangewys, en hiervan was die meerderheid Possen mit Gesang (d.i. 'met sang'). Hy het ook 'n aantal parodieë vervaardig, beide van operas (insluitend Cendrillion'', La Cenerentola, Lohengrin, Martha, Robert le diable, Tannhäuser en Zampa) en dramas (insluitend Karl von Holtei se Lorbeerbaum und Bettelstab en Ernst Raupach se Robert der Teufel). Daarbenewens het hy vier Quodlibets ('n Quodlibet (/ˈkwɒdlɪbɛt/; Latyn vir "net soos jy wil", van quod, "wat" en libet, "behaag") is 'n musikale komposisie wat verskillende melodieë- gewoonlik populêre wysies- in kontrapunt kombineer; dikwels op 'n ligte en humoristiese wyse.), twee Burleske, 'n Travestie en laastens 'n operette wat geskryf is met behulp van musiek deur Jacques Offenbach.

Sy vroeë werke is in Graz en Pressburg opgevoer, en van 1832 tot 1846 het hy uitsluitlik by die Theater an der Wien gewerk, waar 45 van sy toneelstukke premières gehad het. Na twee produksies by die Theater in der Leopoldstadt het hy van 1847 tot 1859 na die Carltheater aanbeweeg, waar nog 20 opgevoer is.

Nalatenskap

Standbeeld van Nestroy naby Nestroyplatz, Wene

Ongeveer die helfte van Nestroy se werke is deur moderne Duitssprekende teaters opgevoer en baie is vandag deel van die Weense repertorium. Min is egter in Engels vertaal. Slegs een, Einen Jux will er sich machen, het bekend geword onder Engelssprekende teatergangers. Dit het meer as een keer 'n klassieke stuk geword. Dit is aanvanklik verwerk as Thornton Wilder se 1938-toneelstuk The Merchant of Yonkers, wat Wilder in 1954 herskryf het as The Matchmaker. Hierdie weergawe het later die 1964-musiekblyspel Hello, Dolly! en die gelyknamige 1969-film geword. Nestroy se oorspronklike toneelstuk het later sukses behaal as die 1981-toneelstuk On the Razzle, wat deur Stephen Plaice vertaal is en verwerk is deur Tom Stoppard.

'n Plein in Wene— die Nestroyplatz— is na Nestroy vernoem, sowel as die stasie Nestroyplatz op Lyn 1 van die Weense U-Bahn, wat in 1979 geopen is. Toe die Reichsbrücke herbou moes word na sy ineenstorting in 1976, is die tender gewen deur 'n konsortium genaamd Projek Johann Nestroy.

Een van die belangrikste Duitssprekende teaters is vernoem na Nestroy. Die Nestroy-teaterprys is 'n jaarlikse prys wat hoofsaaklik aan Oostenrykse teaters toegeken word. Die seremonie word in Wene gehou en regstreeks uitgesaai op nasionale televisie.

Die Oostenrykse illustreerder en skilder Reinhard Trinkler net Nestroy se toneelstuk, Der Talisman, verwerk in 'n gelyknamige grafiese roman.

Bronne

• Branscombe, Peter (1992), "Nestroy, Johann Nepomuk" in The New Grove Dictionary of Opera, red. Stanley Sadie (Londen) ISBN 0-333-73432-7

Eksterne skakels

• Johann Nestroy in die Internet-rolprentdatabasis
• Internationales Nestroy Zentrum Geargiveer 31 Maart 2008 op Wayback Machine (in Duits)