Kameroen

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Republiek Kameroen
  • Republic of Cameroon  (Engels)
  • République du Cameroun  (Frans)
Vlag van Kameroen Wapen van Kameroen
Vlag Wapen
Nasionale leuse:
Paix – Travail – Patrie (Frans)
Peace – Work – Fatherland (Engels)
(Afrikaans: "Vrede – Arbeid – Vaderland")
Volkslied:
Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres (Frans)
O Cameroon, Cradle of Our Forefathers (Engels)
(Afrikaans: "O Kameroen, Wieg van ons voorvaders")
Ligging van Kameroen
Hoofstad Yaoundé[1]

3°52′N 11°31′O / 3.867°N 11.517°O / 3.867; 11.517

Grootste stad Douala[1]
Amptelike tale Engels en Frans
Regering Unitêre dominante party
presidensiële republiek onder
'n totalitêre diktatorskap[2][3]
Paul Biya
Joseph Dion Ngute
Onafhanklikheid
• Verklaar
• Vereniging met
Brits-Kameroen
van Frankryk
1 Januarie 1960

1 Oktober 1961
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%)
 
475 442 km2  (53ste)
183 569 myl2
0,57
Bevolking
 - 2020-skatting
 - 2005-sensus
 - Digtheid
 
26 545 864[4] (51ste)
17 463 836[5]
39,7 / km2 (167ste)
102,8 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita
2019-skatting

$101,366 miljard[6]
$3 974[6]

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita
2019-skatting

$40,125 miljard[6]
$1 573[6]

MOI (2017) 0,556[7] (151ste)  –  medium
Gini (2014) 46,6[8] –  medium
Geldeenheid CFA-frank (XAF)
Tydsone
 - Somertyd
WAT (UTC+1)
nie toegepas nie (UTC+1)
Internet-TLD .cm
Skakelkode +237

Kameroen (Engels: Cameroon, [kæməˈruːn]; Frans: Cameroun, [kamˈʁun], ), amptelik die Republiek Kameroen (Republic of Cameroon; République du Cameroun), is 'n unitêre republiek in Sentraal-Afrika. Dit grens aan Nigerië, Tsjad, die Sentraal-Afrikaanse Republiek, die Republiek van die Kongo, Gaboen, Ekwatoriaal-Guinee en die Golf van Guinee. Nadat dit oorspronklik 'n Duitse kolonie was word dit na die Eerste Wêreldoorlog tussen die Franse en Britte verdeel. In 1960 word Frans-Kameroen 'n onafhanklike republiek en smelt in 1961 met die suidelike deel van Brits-Kameroen saam om die Federale Republiek Kameroen te vorm. Dit word in 1972 herdoop tot die Verenigde Republiek Kameroen en die Republiek Kameroen (Engels: Republic of Cameroon of Frans: République du Cameroun) in 1984 (die amptelike tale is Engels en Frans). Kameroen het meestal stabiliteit ervaar wat die land toegelaat het om landbou, paaie, en spoorweë, sowel as 'n petroleumindustrie te ontwikkel. Ten spyte van beweging in die rigting van politiese hervorming bly mag stewig in die hande van 'n etniese oligargie.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Kameroen se president Paul Biya (regs) met Colin Powel van die VSA
Nasa-Satellietbeeld van Kameroen
Kaart van Kameroen
Kaart van Kameroen se provinsies

Die eerste inwoners van Kameroen was Pigmee-Bakastamme. Die Bantoetaalgroep het in die hooglande van Kameroen ontstaan, maar baie sprekers het uitgewyk voor buitelandse invallers na die gebied gekom het.

Die eerste Europese kontak vind in die 16de eeu met die Portugese plaas, maar hulle bly nie. Die eerste permanente koloniale vestiging begin in die 1870's, met die Duitse Keiserryk wat die hoof Europese moondheid word. Met Duitsland se nederlaag in die Eerste Wêreldoorlog word Kameroen 'n Volkebond-Mandaatgebied wat in 1919 in Frans-Kameroen en Brits-Kameroen verdeel word. Hierdie mandate word in 1946 in Verenigde Nasies-Trusteeskappe omskep.

In 1960 verkry Frans-Kameroen onafhanklikheid en word die Republiek Kameroen. Die suidelike deel Brits-Kameroens sluit in 1961 aan. Ter selfde tyd word die res van Brits-Kameroen deel van Nigerië. Die nuwe koalisieregering word gelei deur Ahmadou Ahidjo wat toeslaan op rebellegroepe wat oorgebly het van voor onafhanklikheid.

Ahidjo tree in 1982 uit en word opgevolg deur die huidige president, Paul Biya. Biya wen talle verkiesings, maar die regverdigheid van die verkiesings word in twyfel getrek. Die laaste verkiesing is op 7 Oktober 2018 gehou.

Politiek[wysig | wysig bron]

Die president van Kameroen het uitvoerende mag in die Kameroenregering. Hierdie bepaling is deel van die 1996-hervorming aan die grondwet wat aanvanklik in 1972 opgestel is. Die president word 'n breë verskeidenheid van magte gegee en kan dit uitvoer sonder om die Nasionale Vergadering te raadpleeg.

Die Nasionale Vergadering bestaan uit 180 afgevaardigdes en vergader drie keer per jaar. Die hoofverantwoordelikheid van die vergaderings is om wette goed te keur, maar het selde enige wette verander of in die weg gestaan van nuwe wetgewing.

Die regbank is ondergeskik aan die uitvoerende tak se Ministerie van Gereg. Die hooggeregshof kan die grondwetlikheid van 'n wet nagaan slegs op versoek van die president.

Provinsies[wysig | wysig bron]

Kameroen bevat tien provinsies:

Geografie[wysig | wysig bron]

Kameroenbergkraters
Tiko, Suidwes-provinsie
Teesakkie, in Kameroen vervaardig
Yaoundé, hoofstad van Kameroen (2003)
Foto van Noor-Kameroen
Die paleis van die sultan van die Bamunbevolking by Foumban, Westelike Provinsie
Njemhuis in Kameroen
Makavrou wat na die landerye stap
'n Tikargesin in die noordweste

Ligging: Wes-Sentraal-Afrika, grensende aan die Bog van Benin, tussen Ekwatoriaal-Guinee en Nigerië. Die Tsjadmeer is in die noorde van die land en in die suidweste is die bekende Kameroenberg.

Geografiese koördinate: 6° N 12° O

Kaartverwysings: Afrika

Oppervlak:

  • Totaal: 475 440 km²,
  • Land: 469 440 km²,
  • Water: 6 000 km²

Ekonomie[wysig | wysig bron]

Vir 'n kwart eeu na onafhanklikheid was Kameroen een van die mees vooruitstrewende lande in Afrika. Die val in kommoditeitspryse vir die land se hoofuitvoerprodukte — petroleum, kakao, koffie en katoen — in die middel-1980's, gekombineer met 'n oorwaardeerde geldeenheid en ekonomiese wanbestuur, lei tot 'n dekade-lange resessie. Die reële BBP per capita val met meer as 60% van 1986 tot 1994. Die lopenderekening en fiskale tekort vergroot. Tog as gevolg van oliehulpbronne en voordelige landboutoestande het Kameroen steeds een van die bes-bedeelde primêre kommoditeitsekonomië in Afrika suid van die Sahara.

Ten spyte van snelle verstedeliking is die enkel grootste ekonomiese aktiwiteit in Kameroen bestaansboerdery waarin byna die hele landelike bevolking werksaam is.

Demografie[wysig | wysig bron]

Kameroen se demografie bestaan uit 'n geskatte 250 afsonderlike etniese groepe, wat in vyf groot streekkulture verdeel kan word:

  • Westelike hooglande (Semi-Bantoe of grasvelders), insluitend die Bamileke, Bamoen (of Bamoun) en baie kleiner Tikargroepe in die Noordweste (geskat op 38% van die totale bevolking);
  • Kus-tropiese woudmense, insluitend die Bassa, Duala (of Douala) en baie kleiner groepe in die suidweste (12%);
  • Suidelike tropiese woudmense, insluitend die Beti-Pahuin, Bulu ('n deelgroep van Beti-Pahuin), Fang (deelgroep van Beti-Pahuin), Maka-Njem en Baka pigmee (18%);
  • Hoofsaaklik Moslems van die noordelike semi-droë gebiede (die Sahel) en sentrale hooglande, insluitend die Fulani (of Peuhl in Frans) (14%); en
  • Die "Kirdi", nie-Islam of onlangse Moslems van die noordelike woestyn en sentrale hooglande (18%).

Kultuur[wysig | wysig bron]

Openbare Vakansiedae
Datum Afrikaanse Naam
1 Januarie Nuwejaarsdag
11 Februarie Nasionale Jeugdag
1 Mei Werkersdag
20 Mei Nasionale Dag
15 Augustus Mariahemelvaart
25 Desember Kersfees

Verder sluit dit openbare vakansiedae wat rondskuif in:

Onderwys[wysig | wysig bron]

Kameroen is bekend daarvoor dat dit een van die beste onderwysstelsels in Afrika het. Primêre onderrig is beide gratis en verpligtend. Statistiek dui aan dat 70% van alle kinders tussen 6-12 jaar skoolgaan. 79% van Kameroen se bevolking kan lees. Daar is in die laaste paar jaar 'n neiging vir al hoe meer van die beste studente om die land te verlaat om oorsee te studeer en hulle dan daar te vestig – die sogenaamde "breindrein".

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 (en) "Cameroon". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 7 Januarie 2019.
  2. (en) "Totalitarian Dictatorship and Autocracy In Cameroon Undermines Separation of Powers". Cameroon Concord. 16 Februarie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2019. Besoek op 7 Januarie 2019.
  3. (en) "Freedom in the World 2018 – Cameroon". freedomhouse.org. 4 Januarie 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2019. Besoek op 7 Januarie 2019.
  4. (en) "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Augustus 2018. Besoek op 7 Januarie 2019.
  5. (fr) "Rapport de présentation des résultats définitifs" (PDF). Institut national de la statistique. p. 6. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Julie 2019. Besoek op 7 Januarie 2019.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 (en) "Cameroon". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 7 Januarie 2019.
  7. (en) "2018 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2018. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 18 Mei 2020. Besoek op 7 Januarie 2019.
  8. (en) "Cameroon". Wêreldbank. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 7 Januarie 2019.

Bronnelys[wysig | wysig bron]

Algemeen

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Onderwys
Regering
Nuus
Oorsigte
Etniese Groepe
Gidse
Toerisme