Kleisthenes
Kleisthenes (Grieks: Κλεισθένης) was 'n Atheense edelman van die Alkmaionidfamilie. Hy word beskou as die hervormer van die antieke Atheense grondwet, deurdat hy dit in 508/7 v.C. op 'n demokratiese grondslag geplaas het.[1] Weens hierdie hervormings verwys historici na hom as "die vader van Atheense demokrasie."[2] Hy was die jonger seun van Agariste, dogter van die tiran Kleisthenes van Sikyon, en haar man Megakles. Volgens geskiedkundiges sou Kleisthenes ook gesorg het dat die Atheense raad van burgers groter mag kry en dat die mag van die adel oor die Atheense politiek ingekort word.[3]
Biografie[wysig | wysig bron]
Volgens Plutarchus, was Kleisthenes se dogter die moeder van Alkibiades.[4] Kleisthenes se dogter Deinomache (of Dinomache) het met Kleinias getrou (447 v.C. oorlede in die Slag van Koronea), die seun van Kleisthenes se vriend Alkibiades die ouere. Hy het ook 'n seun gehad, by name Alkibiades. Sy ma se neef Perikles, is benoem as haar seun se voog.
Verkryging van mag[wysig | wysig bron]
Met die hulp van die Alkmaionide (Kleisthenes se genos of "clan"), was hy verantwoordelik vir die omverwerping van Hippias, die tiran en seun van Peisistratos. Ná die val van Hippias se tirannie, het Isagoras en Kleisthenes magsmededingers geword, maar Isagoras het die oorhand verkry deur 'n versoek te rig aan die Spartaanse koning Kleomenes I vir hulp om Kleisthenes te verdryf. Hiervoor het hy die Alkmaionidevloek as voorwendsel gebruik. Gevolglik het Kleisthenes Athene as banneling verlaat, en Isagoras het oor onbestrede mag in die stad beskik. Isagoras het hom gewend tot die uitsetting van honderde mense uit hul wonings, op die voorwendsel dat hulle ook vervloek is, en het gepoog om die raad (βουλή, boulè) te ontbind. Die raad het egter die ontbinding teëgestaan en die Atheense bevolking het hul steun daarvoor verklaar. Hierop was Isagoras en sy volgelinge gedwonge om hulle op die Akropolis te verskans, waar hulle 'n beleg van twee dae weerstaan het. Op die derde dag, het hulle gevlug en is verban. Kleisthenes is hierna teruggeroep, tesame met honderde uitgewekenes, en het die leierskap van Athene aanvaar.[5]
Bydraes[wysig | wysig bron]
Na hierdie sege het Kleisthenes begin met die hervorming van die Atheense regeringstelsel. Ten einde onenigheid tussen die tradisionele clans te voorkom, wat juis die oorsprong van die tirannie was, het hy die politieke organisasie van die vier tradisionele stamme, hiertoe gebaseerd op familiebande, omskep na tien stamme volgens hul tuisstreke (of dêmoi). Meeste moderne historici aanvaar dat daar 139 dêmoi was (alhoewel steeds 'n debatspunt), wat in dertig groepe georganiseer is, genaamd trittyes ("derdes"), met tien demoi onderverdeel in drie streke in elke trittyes ('n dorpstreek, asty; 'n kusstreek, paralia; en 'n eilandstreek, mesogeia).[6] Kleisthenes het ook patronieme afgeskaf ten gunste van demonieme ('n naam na gelang van die dêmos waartoe 'n burger toegewys is), waardeur Atheners se gevoel van eienaarskap van hul dêmos versterk is.[7] Hy het ook die wetgewende liggame gevestig wat bestuur is deur indiwidue wat deur loting aangewys is, 'n ware toets vir werklike demokrasie, eerder as benoeming weens verwantskap of oorerwing. Hy het die Boulè herskep, wat aanvanklik 400 lede toegeken is deur Solon, sodat dit beskik het oor 500 lede, 50 uit elke stam. Hy het ook die bouletiese eed ingevoer, "Om raad te bedien rakende die wette wat in beste belang van die mense was".[8] Die hofstelsel (Dikasteria — geregshowe) is herorganiseer en is 201–5001 jurielede toegeken, wat daagliks verkies is, tot 500 per stamgroep. Dit was die rol van die Boulè om wette te promulgeer vir die vergadering van stemregtiges, wat sowat 40 keer per jaar om hierdie rede in Athene verader het. Die voorgestelde wette kon verwerp word, deurgevoer word of vir amendemente na die vergadering terugverwys word.
Kleisthenes mog ook die proses van ostrakisme ingevoer het (eerste keer aangewend in 487 v.C.) waar, deur 'n stemming van meer as 6 000 van die burgers, een van hul eie vir 10 jaar verban kon word. Die aanvanklike tendens was om te stem vir 'n burger wat beskou is as 'n bedreiging vir die demokrasie, weens byvoorbeeld sy ambisies om homself tot tiran te verhef. Kort daarna egter, is enige stadsburger wat oor te veel mag beskik het geteiken vir verbanning (soos bv. Xanthippos in 485/84 v.C.).[9] Onder hierdie stelsel, het die verbanne persoon sy eiendom behou, maar kon nie fisies in die stad aanwesig wees, ten einde enige tirannie te vestig nie.
Kleisthenes het hierdie hervormings isonomia genoem ("gelykheidswet", iso=gelykheid; nomos=wet), eerder as demokratia. Kort na sy hervormings, verdwyn Kleisthenes egter van die toneel, deurdat geen antieke tekste verdere melding van hom maak nie.
Notas[wysig | wysig bron]
- ↑ Ober, pp. 83 ff.
- ↑ R. Po-chia Hsia, Lynn Hunt, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein, en Bonnie G. Smith, The Making of the West, Peoples and Cultures, A Concise History, Band I: Tot 1740 (Boston en New York: Bedford/St. Martin’s, 2007), 44.
- ↑ Cleisthenes Of Athens. (2008). Encyclopædia Britannica. Deluxe-uitgawe. Chicago: Encyclopædia Britannica.
- ↑ Plutarchus se Lewens (vertaal deur Bernadotte Perrin), Cambridge, MA. Harvard University Press. Londen. William Heinemann Bpk. 1916. 4.
- ↑ Aristoteles, Grondwet van die Atheners, Hoofstuk 20
- ↑ Aristoteles, Grondwet van die Atheners, Hoofstuk 21
- ↑ Aristoteles, Grondwet van die Atheners, Hoofstuk 21
- ↑ Morris & Raaflaub Democracy 2500?: Questions and Challenges
- ↑ Aristoteles, Grondwet van die Atheners, Hoofstuk 22
Verwysings[wysig | wysig bron]
- Pierre Lévêque & Pierre Vidal-Naquet, Kleisthenes die Athener: 'n Essay oor die Voorstelling van Ruimte en Tyd in Griekse Politieke Denke van die Einde van die Sesde Eeu tot die Dood van Plato (New Jersey: Humanities Press, 1996).
- Aristoteles, Grondwet van die Atheners, c 350 v.C.
- Aanlyn Inligtingsblad oor Kleisthenes Geargiveer 8 Augustus 2010 op Wayback Machine
- I. Morris & k. Raaflaub (red.), Democracy 2500?: Questions and Challenges, Kendal/Hunt Publishing Co., 1998
- Ober, Josiah, 'Hoofstuk 4 "I Besieged That Man" Democracy's Revolutionary Start" in Origins of Democracy in Ancient Greece, University of California Press; 1ste uitgawe (11 Januarie 2007). ISBN 978-0520245624.
