Korpuslinguistiek
Korpuslinguistiek is 'n empiriese metode vir die studie van taal deur middel van 'n teks korpus (meervoud korpora).[1] Korpora is gebalanseerde, dikwels gestratifiseerde versamelings van outentieke, "regte wêreld", teks van spraak of skryfwerk wat daarop gemik is om 'n gegewe ttaalkundige-variëteit te verteenwoordig.[1] Vandag is korpora oor die algemeen masjienleesbare dataversamelings.
Korpuslinguistiek stel voor dat 'n betroubare analise van 'n taal meer haalbaar is met korpusse wat in die veld versamel is – die natuurlike konteks ("realia") van daardie taal – met minimale eksperimentele inmenging. Groot versamelings teks, hoewel korpusse ook klein kan wees in terme van lopende woorde, laat taalkundiges toe om kwantitatiewe analises uit te voer op taalkundige konsepte wat moeilik kan wees om op 'n kwalitatiewe wyse te toets.[2]
Korpuslinguistiek in Afrikaans
[wysig | wysig bron]Korpuslinguistiek het 'n toenemend belangrike rol begin speel in die Afrikaanse literatuurstudie. Die gebruik van digitale korpora en korpusanalise-instrumente bied nuwe maniere om literêre tekste te bestudeer en patrone, tendense en stilistiese kenmerke te ontdek wat andersins dalk ongemerk sou bly.
Mariska Nel[3] voer 'n omvattende korpuslinguistiese ondersoek na Joan Hambidge se idiolek uit. Hierdie verhandeling toon hoe die metodologie van korpuslinguistiek toegepas kan word om 'n diepgaande studie van 'n individuele skrywer se taalgebruik te onderneem. Die studie kombineer forensiese linguistiese beginsels met korpusanalise om die unieke kenmerke van Hambidge se idiolek te identifiseer en te ondersoek hoe dit oor verskillende genres manifesteer. Die gebruik van die Taalkommissiekorpus as 'n verwysingspunt is van kardinale belang om die uniekheid van Hambidge se taalgebruik te beklemtoon.
In 'n opvolgstudie demonstreer Mariska Nel en Jako Olivier[4] die waarde van korpuslinguistiek duidelik in die ondersoek na Joan Hambidge se idiolek. Hierdie studie gebruik 'n kombinasie van stilistiese en stilometriese ontledings, asook inter- en intrakorpusvergelykings, om die unieke taalgebruik van Hambidge oor verskillende genres heen te identifiseer. Die gebruik van die Taalkommissiekorpus as 'n verwysingskorpus stel die navorsers weereens in staat om te bepaal of die idiosinkratiese kenmerke wat in Hambidge se tekste gevind word, werklik uniek is aan haar idiolek.
Lezandra Grundlingh[5] ondersoek die grammatikale en leksikale eienskappe van 'n korpus van Afrikaanse gedigte. Deur die gebruik van die korpusprogram Antconc kan die navorser frekwensies van spesifieke woorde en frases bepaal, konkordansies genereer, en sleutelwoordontledings uitvoer. Hierdie benadering stel die navorser in staat om nie net die kenmerkende taalkundige eienskappe van die gedigte te identifiseer nie, maar ook om moontlike taalgebruik- en genderverskille tussen manlike en vroulike digters te ondersoek.
Anke van der Merwe[6] gebruik die korpusprogram #LancsBox om 'n kwantitatiewe ontleding van Breyten Breytenbach se poësie uit te voer. Die navorser verdeel Breytenbach se oeuvre in vier tydperke en ondersoek die tematiese verskuiwings oor tyd. Deur die gebruik van korpuslinguistiek kan die navorser 'n meer objektiewe en sistematiese ontleding van die tekste uitvoer, en tendense en patrone identifiseer wat andersins dalk oor die hoof gesien sou word. Die studie toon hoe korpuslinguistiek kan help om komplekse literêre konsepte soos "laatwerk" empiries te ondersoek.
In 'n ander studie maak Anke van der Merwe[7] ook gebruik van die korpusprogram #LancsBox. Hier word die stilistiese verskille tussen twee fases van Breytenbach se werk ondersoek deur kwantitatiewe data te kombineer met kwalitatiewe analise. Die gebruik van korpuslinguistiek maak dit moontlik om spesifieke stilistiese elemente soos onkonvensionele skryfwyse, nuutskeppings, interpunksie, strofebou en die tipe-teken-ratio te ondersoek. Die studie demonstreer hoe korpuslinguistiek kan help om die stilistiese ontwikkeling van 'n skrywer oor tyd te verstaan.
Samevattend kan gesê word dat korpuslinguistiek 'n waardevolle instrument is in Afrikaanse literêre studies. Dit bied navorsers die geleentheid om literêre tekste op 'n sistematiese, objektiewe en kwantitatiewe wyse te bestudeer. Deur die gebruik van korpora en korpusanalise-instrumente kan navorsers patrone en tendense identifiseer, stilistiese kenmerke ondersoek, en individuele skrywers se taalgebruik in detail bestudeer. Alhoewel korpuslinguistiek nie die enigste metode in literêre studies is nie, bied dit 'n belangrike aanvullende benadering wat tot nuwe insigte en 'n dieper begrip van Afrikaanse literatuur kan lei.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Meyer, Charles F. (2023). English Corpus Linguistics (2nd uitg.). Cambridge: Cambridge University Press. p. 4.
- ↑ Hunston, S. (2006-01-01), Brown, Keith, ed., Corpus Linguistics, Oxford: Elsevier, pp. 234–248, doi:10.1016/b0-08-044854-2/00944-5, ISBN 978-0-08-044854-1, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B0080448542009445, besoek op 2023-10-31
- ↑ Nel, Mariska. 2014. Joan Hambidge se idiolek oor die grense van genres - 'n korpuslinguistiese ondersoek. MA-verhandeling: Universiteit van Noordwes.
- ↑ Nel, Mariska en Olivier, Jako. 2018. Multimodale idiolektiese taalgebruik en skrywerskapverifikasie- ’n korpusontleding van Joan Hambidge se idiolek oor die grense van genres. LitNet Akademies Geesteswetenskappe.
- ↑ Grundlingh, Lezandra. 2018. Die grammatikale en leksikale eienskappe van geselekteerde Afrikaanse gedigte. LitNet Akademies Geesteswetenskappe.
- ↑ Van der Merwe, Anke. 2024. Breyten Breytenbach se poësie - ’n Tematiese ondersoek na die voorkoms van laatwerk. Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans.
- ↑ Van der Merwe, Anke. 2024. Breyten Breytenbach se vroeë en tronkpoësie: ’n vergelykende stilistiese ondersoek. LitNet Akademies Geesteswetenskappe.
