Gaan na inhoud

László Krasznahorkai

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
László Krasznahorkai

László Krasznahorkai (Hongaars: [ˈlaːsloː ˈkrɒsnɒhorkɒi]; gebore 5 Januarie 1954) is 'n Hongaarse romanskrywer en draaiboekskrywer. Krasznahorkai is bekend vir sy moeilike en veeleisende romans, dikwels as postmodern bestempel, wat distopiese en melancholiese temas ondersoek.[1] Verskeie van sy werke, insluitend sy romans Satantango (1985) en Die Melancholie van Weerstand (1989), is deur die regisseur Béla Tarr in rolprente verwerk.

In Oktober 2025 is hy bekroon met die Nobelprys vir Letterkunde "vir sy boeiende en visionêre oeuvre wat, te midde van apokaliptiese terreur, die krag van kuns herbevestig."[2][3]

Vroeë lewe en opvoeding

[wysig | wysig bron]

Krasznahorkai is op 5 Januarie 1954 in Gyula, oostelike Hongarye, gebore.[4] Hy is half-Joods.[5] Sy vader, György Krasznahorkai, was 'n prokureur, en sy moeder, Júlia Pálinkás, was 'n maatskaplike sekerheidsadministrateur [6][7] Sy vader het sy Joodse afkoms verberg en dit eers onthul toe Krasznahorkai 11 jaar oud was.[8]

Hy het in 1972 aan die Erkel Ferenc hoërskool gegradueer, met 'n spesialisasie in Latyn. Krasznahorkai het in 1973 regte begin studeer aan die József Attila Universiteit (nou die Universiteit van Szeged), maar is in 1976 oorgeplaas na die Eötvös Loránd Universiteit (ELTE) in Boedapest, waar hy sy regsstudies tot 1978 voortgesit het.[9] Van 1978 tot 1983 het hy Hongaarse taal en letterkunde aan die ELTE Fakulteit Geesteswetenskappe bestudeer, waar hy sy graad verwerf het. Sy tesis het gefokus op die werk en ervarings van die skrywer Sándor Márai na Márai se ballingskap na die Kommunistiese oorname in 1948.[9] Tydens sy letterkundestudies het hy by die Gondolat Könyvkiadó uitgewery gewerk.[4]

Loopbaan as skrywer

[wysig | wysig bron]

Sedert die voltooiing van sy studies het Krasznahorkai as vryskutskrywer gewerk. Sy debuutroman, Sátántangó (1985), was 'n onmiddellike sukses wat hom as 'n leidende figuur in die Hongaarse letterkunde gevestig het.[10] 'n Engelse vertaling van die roman het later die Beste Vertaalde Boek-toekenning in 2013 ontvang.[10]

Internasionale reise en invloed

[wysig | wysig bron]

Krasznahorkai het in 1987 vir die eerste keer buite Kommunistiese Hongarye gereis op 'n beurs na Wes-Berlyn.[10] Na die val van die Oosblok het hy afsonderlik op verskeie plekke wêreldwyd begin woon.[10] Sy eerste lang reis na Oos-Asië in 1990 het sy werk diepgaande beïnvloed; sy ervarings in Mongolië en Volksrepubliek China het die boeke The Prisoner of Urga en Destruction and Sorrow Beneath the Heavens beïnvloed.[11] Hy het later ses maande in Kioto deurgebring in 1996, 2000 en 2005, met die estetika en literêre teorie van die Verre Ooste wat beduidende verskuiwings in sy styl en temas veroorsaak het.[12] Terwyl hy War and War geskryf het, het hy breedvoerig deur Europa gereis en hulp ontvang van die Amerikaanse digter Allen Ginsberg, aan wie hy erkenning gegee het vir die verskaffing van waardevolle advies terwyl hy in sy woonstel in New York gebly het.[13]

Kritiese erkenning en samewerking

[wysig | wysig bron]

Sy roman The Melancholy of Resistance (1989) het die Duitse Bestenliste-prys vir die beste literêre werk van die jaar in 1993 ontvang.[10][14] In 1996 was hy 'n genoot aan die Wissenschaftskolleg in Berlyn.[11]

Vanaf Sátántangó (1994) het die filmmaker Béla Tarr, 'n goeie vriend, verskeie van Krasznahorkai se werke in films verwerk, insluitend Werckmeister Harmonies (2000).[11] Krasznahorkai het verklaar dat hul 2011-film, The Turin Horse, hul laaste samewerking sou wees.[15] Hy het ook saam met die kunstenaar Max Neumann gewerk aan geïllustreerde werke soos die novelle Chasing Homer (2021), wat met 'n oorspronklike musiekpartituur deur die jazzmusikant Szilveszter Miklós vrygestel is.[16]

Sy roman Seiobo There Below het die toekenning vir beste vertaalde boek in 2014 gewen.[17] In 2015 het hy die eerste Hongaarse skrywer geword wat die Man Booker Internasionale Prys ontvang het.[14] Hy is in 2025 met die Nobelprys vir Letterkunde bekroon.

Krasznahorkai se werk het aansienlike kritiese lof ontvang. Susan Sontag het hom beskryf as "die hedendaagse Hongaarse meester van apokalips wat vergelyking met Gogol en Melville inspireer",[10] terwyl W. G. Sebald geskryf het dat "die universaliteit van Krasznahorkai se visie meeding met dié van Nikolai Gogol se Dead Souls en verreweg al die mindere bekommernisse van hedendaagse skryfkuns oortref".[18]

Persoonlike lewe

[wysig | wysig bron]

Krasznahorkai was van 1990 tot hul egskeiding getroud met sy eerste vrou, Anikó Pelyhe. In 1997 is hy getroud met Dóra Kopcsányi, 'n sinoloog en grafiese ontwerper.[6] Hy het drie kinders.[6]

Nadat hy etlike jare in Berlyn gewoon het, waar hy vir een semester die S. Fischer-gasprofessoraat aan die Vrye Universiteit van Berlyn beklee het, het hy na Hongarye teruggekeer.[6] Hy woon tans afsydig in die heuwels van Szentlászló.[6]

Werk

[wysig | wysig bron]

Romans

[wysig | wysig bron]

Novellas

[wysig | wysig bron]
  • 2003: A Mountain to the North, a Lake to the South, Paths to the West, a River to the East (Északról hegy, Délről tó, Nyugatról utak, Keletről folyó), translated by Ottilie Mulzet (New Directions, 2022).
  • 2009: The Last Wolf (Az utolsó farkas), translated by George Szirtes (New Directions, 2016; paired with John Batki's translation of "Herman" and "The Death of a Craft" from Relations of Grace).
  • 2010: Animalinside (Állatvanbent), together with Max Neumann, collage of prose and pictures, translated by Ottilie Mulzet (New Directions, 2011; Sylph Editions, 2012).
  • 2018: Spadework for a Palace (Aprómunka egy palotaért), translated by John Batki (New Directions, 2022).
  • 2019: Chasing Homer (Mindig Homérosznak), with illustrations by Max Neumann, translated by John Batki (New Directions, 2021).

Kortverhale

[wysig | wysig bron]
  • 1986: Relations of Grace (Kegyelmi viszonyok), verduidelik deur John Batki for New Directions.[verwysing benodig]
    • Sluit in: "The Last Boat", "The Bogdanovich Story", "Trapped Rye", "Heat", "Herman: The Game Warden", "The Death of a Craft", "In the Barber's Grasp" and "The Station Seeker".
  • 2013: The World Goes On (Megy a világ). Vertaal deur John Batki, George Szirtes en Ottilie Mulzet (New Directions, 2017).

Individuele kortverhale

[wysig | wysig bron]
  • 1984: "The Bogdanovich Story" ("El Bogdanovichtól"). Vertaal deur Eszter Molnár, in Thy Kingdom Come: 19 Short Stories by 11 Hungarian Authors (pp. 64–79).
  • 1986: "The Last Boat" ("Az utolsó hajó"). Vertaal deur Eszter Molnár, in Thy Kingdom Come: 19 Short Stories by 11 Hungarian Authors (pp. 53–63); later by George Szirtes in Music & Literature No. 2 (2013)
  • 1998: "Isaiah Has Come" ("Megjött Ézsaiás"). Vertaal deur George Szirtes, included in War and War.
  • 1999: "Dumb to the Deaf" ("Néma a süketnek"). Vertaal deur Eszter Molnár, in The Hungarian Quarterly, Summer 2000 (pp. 49–55).
  • 2010: "The Bill: For Palma Vecchio, at Venice" ("Számla: Palma Vecchiónak, Velencébe"), Vertaal deur George Szirtes (Sylph Editions, 2013) en ingesluit in The World Goes On.

Essays, onderhoude en ander werke

[wysig | wysig bron]
  • 1993: The Universal Theseus (A Théseus-általános), drie fiktiewe lesings. Vertaal deur John Batki, ingesluit in The World Goes On.
  • 2001: Evening at Six: Some Free Exhibition-Opening Speeches (Este hat; néhány szabad megnyitás), essays.
  • 2003: Krasznahorkai: Conversations (Krasznahorkai Beszélgetések), onderhoude.
  • 2012: He Neither Answers Nor Questions: Twenty-five Conversations on the Same Subject (Nem kérdez, nem válaszol. Huszonöt beszélgetés ugyanarról.), interviews.
  • 2013: Music & Literature No. 2, boeklengte spesiale uitgawe van die tydskrif met tekste deur Krasznahorkai en essays oor sy werk deur Béla Tarr en Max Neumann.[19]
  • 2017: The Manhattan Project, 'n literêre dagboek met 'n fotografiese essay, vertaal deur John Batki (Sylph Editions, 2017).

Draaiboeke vir films

[wysig | wysig bron]
  • 1988: 'Damnation (Kárhozat), geregisseer deur Béla Tarr.
  • 1989: The Last Boat (Az utolsó hajó), geregisseer deur Béla Tarr.
  • 1994: Sátántangó, geregisseer deur Béla Tarr.
  • 1997–2001: Werckmeister Harmonies (Werckmeister harmóniák), geregisseer deur Béla Tarr.
  • 2007: The Man from London (A Londoni férfi), geregisseer deur Béla Tarr.
  • 2011: The Turin Horse (A torinói ló), geregisseer deur Béla Tarr.

Eerbewyse en toekennings

[wysig | wysig bron]

Krasznahorkai is met talle literêre pryse vereer, insluitend die 2025 Nobelprys vir Letterkunde as die tweede Hongaarse skrywer na Imre Kertész.[20].

  • 1987: Attila József-prys[21]
  • 1987–1988: DAAD-beurs (Wes-Berlyn, Bondsrepubliek Duitsland)[4]
  • 1993: Bestenliste-prys (Baden-Baden, Duitsland) vir Die Melancholie van Weerstand[22]
  • 2004: Kossuth-prys (Hongarye)[23]
  • 2010: Spycher-prys (Leuk, Switserland) vir sy volledige werk, maar veral vir Uit die Noorde 'n Berg, ...[24]
  • 2013: Toekenning vir Beste Vertaalde Boek, wenner vir Satantango, vertaal deur George Szirtes[25]
  • 2014: Amerika-toekenning vir 'n lewenslange bydrae tot internasionale skryfwerk[26]
  • 2014: Toekenning vir Beste Vertaalde Boek, wenner vir Seiobo Daar Onder, vertaal deur Ottilie Mulzet. Eerste outeur wat twee BTBA-toekennings gewen het.[27]
  • 2014: Vilenica-prys (Vilenica Internasionale Literêre Fees, Slowenië)[28]
  • 2015: Man Booker Internasionale Prys[29]
  • 2015: Die New York Openbare Biblioteek se Dorothy en Lewis B. Cullman Sentrum vir Geleerdes en Skrywersgenoot[30]
  • 2019: Nasionale Boektoekenning vir Vertaalde Literatuur (VSA) vir Baron Wenckheim se Homecoming[31]
  • 2020: Literature.gr Frase van die Jaar-prys 2018[32]
  • 2021: Oostenrykse Staatsprys vir Europese Literatuur[33][34]
  • 2024: Prix Formentor[35][36]
  • 2025: Nobelprys vir Literatuur[37]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Wood, James (4 Julie 2011). "Madness and Civilization: The very strange fictions of László Krasznahorkai". The New Yorker. Vol. 87, no. 19. pp. 71–75.
  2. ↑ "Hungarian author László Krasznahorkai wins Nobel Prize for Literature". www.bbc.com (in Engels (VK)). 9 Oktober 2025. Besoek op 9 Oktober 2025.
  3. ↑ Marshall, Alex (9 Oktober 2025). "Laszlo Krasznahorkai Is Awarded Nobel Prize in Literature". The New York Times.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Görömbei, András. "László Krasznahorkai, Hungarian writer". University of Vienna. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2015. Besoek op 20 Mei 2015.
  5. ↑ Lapin, Andrew (9 Oktober 2025). "László Krasznahorkai, grim Hungarian author whose family hid Jewish roots, wins literature Nobel". Jewish Telegraph Agency. Besoek op 9 Oktober 2025.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 "Krasznahorkai, Laszlo 1954–". Contemporary Authors, New Revision Series 158. (2007). 
  7. ↑ Rohter, Larry (9 Augustus 2014). "László Krasznahorkai's Novels Find a U.S. Audience". The New York Times. Besoek op 10 Maart 2019. Hy is in 'n middelklas Joodse gesin gebore (sy pa was 'n prokureur, sy ma 'n werknemer van die ministerie van maatskaplike welsyn)
  8. ↑ "Interviews from 1998–2004. Krasznahorkai László beszélgetései, Terebess Ázsia E-Tár". terebess.hu.
  9. ↑ 9,0 9,1 Krasznahorkai biography (official website) (Besoek op 9 Augustus 2012).
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Bausells, Marta (20 Mei 2015). "Everything you need to know about László Krasznahorkai, winner of the Man Booker International prize". The Guardian. Besoek op 21 Mei 2015.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 "László Krasznahorkai". Hungarian Review. Besoek op 21 Mei 2015.
  12. ↑ Vonnak, Diana (25 April 2014). "East Meets East: Krasznahorkai's Intellectual Affair With Japan". Hungarian Literature Online. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2015.
  13. ↑ Castillo, Sebastian (26 April 2012). "László Krasznahorkai: The Disciplined Madness". Guernica. Besoek op 21 Mei 2015.
  14. ↑ 14,0 14,1 Flood, Alison (19 Mei 2015). "Man Booker International prize 2015 won by 'visionary' László Krasznahorkai". The Guardian. Besoek op 21 Mei 2015.
  15. ↑ Hopkins, James (2013). "Against the brutal, against the bad: An Interview with László Krasznahorkai". Transcript. Besoek op 10 Oktober 2025.
  16. ↑ Fenstermaker, Will (19 November 2021). "László Krasznahorkai's 'Chasing Homer' Is Preoccupied with Its Own Madness". Frieze. Besoek op 13 April 2022.
  17. ↑ Kellogg, Carolyn (29 April 2014). "Can you say Laszlo Krasznahorkai?". Los Angeles Times. Besoek op 10 Oktober 2025.
  18. ↑ "László Krasznahorkai: Animalinside". The American University of Paris. 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 21 Mei 2015.
  19. ↑ "László Krasznahorkai". Music & Literature Magazine. No. 2. 2013. Besoek op 11 April 2015.
  20. ↑ Saunders, Emma (9 Oktober 2025). "Hungarian author László Krasznahorkai wins Nobel Prize for Literature". www.bbc.com. Besoek op 10 Oktober 2025.
  21. ↑ "Díjak, kitüntetések – 1987". Élet és Irodalom (in Hungarian). 31 (14): 8. 3 April 1987. Besoek op 9 Oktober 2025 – via Arcanum Newspapers.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link)
  22. ↑ "Preis der SWR-Bestenliste". Literaturpreis Gewinner. Besoek op 9 Oktober 2025.
  23. ↑ "2004". Kossuth-díjasok. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2012. Besoek op 9 Oktober 2025.
  24. ↑ "Literaturpreis 2010 an Alissa Walser und László Krasznahorkai [Literature Prize 2010 for Alissa Walser and László Krasznahorkai]" (in Duits). 6 Mei 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2015. Besoek op 29 Augustus 2012.
  25. ↑ Post, Chad W. (6 Mei 2013). "2013 BTBA Winners". Three Percent. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Junie 2015.
  26. ↑ "America Awards". Green Integer Books. Besoek op 9 Oktober 2025.
  27. ↑ Post, Chad W. (28 April 2014). "BTBA 2014: Poetry and Fiction Winners". Three Percent. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Junie 2015.
  28. ↑ "Winners". Festival Vilenica. Besoek op 9 Oktober 2025.
  29. ↑ "Hungarian writer wins Man Booker International Prize". The Times of India. 20 Mei 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2016.
  30. ↑ "The New York Public Library's Dorothy and Lewis B. Cullman Center for Scholars and Writers Announces 2015–2016 Fellows". The New York Public Library. Besoek op 14 Oktober 2017.
  31. ↑ "Baron Wenckheim's Homecoming". National Book Foundation (in Engels (VSA)). Besoek op 21 November 2019.
  32. ↑ "Literature.gr Phrase of the Year Prize 2018 – Ceremony".
  33. ↑ "Österreichischer Staatspreis für Europäische Literatur 2021 an László Krasznahorkai verliehen". OTS.at (in Duits). 26 Julie 2021. Besoek op 9 Oktober 2025.
  34. ↑ "Staatspreis für europäische Literatur an Krasznahorkai". oe1.orf.at (in Duits). 23 Maart 2022. Besoek op 9 Oktober 2025.
  35. ↑ "László Krasznahorkai receives prestigious Spanish Formentor Literary Award". rcwlitagency.com (in Engels). Besoek op 9 Oktober 2025.
  36. ↑ "László Krasznahorkai Receives Formentor Literary Award". harriman.columbia.edu (in Engels). Harriman Institute at Columbia University. 30 Oktober 2024. Besoek op 9 Oktober 2025.
  37. ↑ "Nobel Prize in Literature 2025". NobelPrize.org (in Engels (VSA)). Besoek op 9 Oktober 2025.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=László_Krasznahorkai&oldid=2842758"