Letterkunde in Interlingue
Letterkunde in Interlingue omvat breedweg die liggaam van fiksie en niefiksiewerk wat geskep of vertaal is in Interlingue, 'n gekonstrueerde taal wat deur Edgar de Wahl geskep is. Alhoewel dit grootliks saamgestel is uit oorspronklike kortverhale en vertalings wat in die sentrale tydskrif van die taal, Cosmoglotta, gepubliseer is, bestaan daar ook vollengte romans en poësiebloemlesings, veral dié deur skrywers soos Vicente Costalago, Jan Amos Kajš, en Jaroslav Podobský.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Agtergrond
[wysig | wysig bron]- Sien ook: Interlingue#Geskiedenis_en_aktiwiteit
Interlingue, ook bekend as Occidental, is 'n internasionale hulptaal wat in 1922 deur Estonia-onderwyser Edgar de Wahl geskep is. Dit het 'n grootliks Wes-Europese woordeskat, hoofsaaklik gebaseer op die Romaanse tale, met groot invloed van Engels. Dit is in 1922 geskep en is die eerste keer gepubliseer in die tydskrif Kosmoglott (later Cosmoglotta), waar dit 'n aanhang opgebou het. Weens 'n gebrek aan gepubliseerde grammatika en standaardisering het die vroegste werke in die taal nie-standaard ortografie en grammatikale strukture gebruik.
Publikasies
[wysig | wysig bron]
Die eerste bekende publikasie in Interlingue is die boek Transendente algebra, wiskundige ideografie, eksperiment van 'n filosofiese taal (Interlingue: Transendente algebra, ideografie matematical, experiment de un lingue filosofic) deur Estlandse taalkundige Jakob Linzbach, 'n voorstel vir 'n pasigrafie.[1] Dit is op Linzbach se versoek in Interlingue vertaal deur de Wahl.[2][3] Dit is gepubliseer voordat de Wahl die taal in Kosmoglott geformaliseer het, terwyl die taal nog in sy ontwikkeling was, as 'n proto-taal genaamd "Auli".[2]
Die eerste werk van Interlingue literatuur as kuns was deur Kaarle Julius Saarinen: 'n vertaling van die gedig "Gesang" ("Hymne") deur Finse joernalis en skrywer Kaarlo Hammar, verskyn in die 1925-uitgawe van Kosmoglott. Verskeie ander vertalings van buitelandse literatuur is ook rondom hierdie tyd deur A. Toman gepubliseer, soos die Wanderer's Nightsong-gedigte deur Goethe in die 1926-bylaag tot Kosmoglott , en 'n vertaling van "Nasionalisme in die Weste" deur Rabindranath Tagore.[4]
In Supplement al Cosmoglotta 7 (1927) is 'n vertaling van werk van die Persiese digter Saadi Shirazi aangebied, saam met werk van Hermann Keyserling in die volgende uitgawe in 1927.
'n Reeks vertalings is in die 1930's gepubliseer, insluitend Konstantin Balmont se Where is my home?, Manuel Menendez deur Edmondo De Amicis, en A Descent into die Maelström deur Edgar Allan Poe. Daarbenewens is verskeie oorspronklike werke gepubliseer, soos 'n digbundel, Li Astres del Verne (Die Planete van die Lente), deur Podobský, Krasina, raconta del subterrania del Morawian carst deur Kajš , en verskeie werke deur A. E. Cortinas en P. Dimitriev. 'n kortverhaalversameling, Historiettes in Occidental, is in 1930 deur Ric Berger gepubliseer.[4]
In 1951, met die skepping van Interlingua, het baie oksidentaliste, insluitend Berger, een van die belangrikste figure van die Interlingue-beweging, begin om hierdie nuwe IALA-taal te ondersteun. Dit het gelei tot 'n groot destabilisering van die beweging, en terwyl Cosmoglotta steeds gepubliseer is, het dit dit met dalende frekwensie gedoen en publikasie gestaak in 1985. Volgens Esperantistiese skrywer Don Harlow, die redakteur van Cosmoglotta in hierdie tydperk het Adrian Pilgrim verklaar dat Interlingue beskryf kan word as 'n "dooie taal".
Publikasies van nuwe literatuur in Interlingue het egter deur die 1950's en die vroeë 1960's voortgeduur, met vertalings insluitend "A Mother Speaks" deur die Tsjeggiese Jiří Marek in 1954, Multatuli's "Die toewysing aan die base van Lebak", en "Trou hemp" deur Karel Jaromír Erben, vertaal deur Josef Křesina.
Ander vertaalde boeke sluit in Arvid Brenner se Un Adío ('n Afskeid) en Bo Bergman's 'n Desertor deur Eric Ahlström in 1958. In 1964, Francis R. Pope het Poemas (Gedigte) gepubliseer, 'n bloemlesing wat bestaan uit gedigte wat uit Duits, Frans en Engels vertaal is.[4]
Die herlewing van Interlingue het in 1999 begin met die skepping van 'n Yahoo! groep vir die taal, na 'n dekade van verval in die 1980's en 1990's. In die vroeë 2000's is Interlingue Wikipedia geskep, wat in 2020 meer as 5000 artikels gehad het.[4]
Baie oorspronklike Interlingue-tekste sowel as vertalings is sedert 2000 gepubliseer, met die eerste Stendhal's The Charterhouse of Parma (Li Cartusie de Parma), vertaal deur Robert Winter in 2011 In 2012 het Thomas Schmidt Li Munde de Sandra gepubliseer in 'n aanlyn tydskrif, Posta Mundi, wat materiaal bevat wat in gekonstrueerde taals gepubliseer is. Dit is opgevolg met 'n vertaling van Die Klein Prins in 2014 en nog een van Li Romance de Photogen e Nycteris in 2019.[4]
Tussen 2021 en 2023 het Vicente Costalago verskeie oorspronklike en vertaalde tekste in Interlingue gepubliseer. Onder die eerstes is Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas, Li tresor de Fluvglant, Subuqti en Verse escapat de mi mente. Onder laasgenoemde kan ons Antologie hispan, Fabules, racontas e mites en Antologie de poesie europan vind.[4]
Nog 'n belangrike skrywer is Dorlota Burdon, wat verskeie oorspronklike stories in die tydskrif Posta Mundi gepubliseer het. Sy het ook Die gek vertaal deur Khalil Gibran.[4]
Bekende skrywers
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Moret, Sébastien (2019). "Jakob Linzbach on sy lewe en werk". Sign Systems Studies. 47 (1/2): 305–334. doi:10.12697/SSS.2019.47.1 -2.11. ISSN 1736-7409.
{{cite journal}}: Check|doi=value (hulp) - ↑ 2,0 2,1 Luafout in Module:Citation/CS1/Utilities op reël 82: bad argument #1 to 'message.newRawMessage' (string expected, got nil)[dooie skakel]
- ↑ Linzbach, Jakob (1921). "Die skrywer" [Outeur se nota]. Transendente algebra, ideologiese matematiese, eksperiment de un lingue filosofic (in Interlingue). Tallinn.
mi ha petit li conosset cosmoglottist sr. E. de Wahl traducter li textu de ti ci brosjure in composit de il lingue universal auxiliari "Occidental" [Ek het die beroemde interlinguis mnr. E. de Wahl gevra om die teks van hierdie brosjure in sy internasionale hulptaal "Occidental" te vertaal]
{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link) - ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Costalago 2022, pp. 4–5.