Gaan na inhoud

Lise Meitner

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Lise Meitner
Lise Meitner in 1946
Geboortenaam Elise Meitner
Gebore 7 November 1878
Wene, Oostenryk
Oorlede 27 Oktober 1968 (aged 89)] (op 89)
Cambridge, Verenigde Koninkryk
Plek van graf Oostenryk, Swede
Vakgebied Kernfisika
Instelling(s) Kaiser Wilhelm Instituut, Universiteit van Berlyn, Manne Siegbahn Laboratorium, Stockholm Universiteitskollege
Alma mater Universiteit van Wene (PhD)
Doktorale promotor(s) Hans Benndorf, Franz S. Exner
Ander akademiese adviseur(s) Ludwig Boltzmann, Max Planck
Bekend vir Skep die naam Protaktinium (1918), Ontdek die [Auger-effek]] (1922), Ontdek kernsplyting (1938)
Toekennings Lieben-prys (1925) Max Planck-medalje (1949) ForMemRS (1955) Otto Hahn-prys (1955) Wilhelm Exner-medalje (1960) Enrico Fermi-toekenning (1966)
Handtekening

Lise Meitner (Wene, 7 November 1878 – Cambridge, 27 Oktober 1968)[1] was 'n Oostenryks-Sweedse fisikus wat saam met Otto Hahn en Fritz Strassmann kernsplyting ontdek het, die fundamentele meganisme wat verantwoordelik is vir kernenergie en ook vir kernwapens. Sy word aangehaal as 'n uitstekende voorbeeld van 'n vrou wie se uitsonderlike wetenskaplike prestasies oorskadu is deur dié van 'n manlike kollega toe die Nobelprys aan hom toegeken is.[2][3][4][5] Kort voor haar dood is haar bydrae formeel wetenskaplik erken met die toekenning van die Amerikaanse Enrico Fermi-toekenning in 1966.

Meitner het in Berlyn gewerk as 'n navorsingswetenskaplike by die voorganger van die Max Planck Instituut. Sy het daar saam met Otto Hahn en assistent Fritz Strassmann in die navorsingsgroep onder leiding van Hermann Emil Fischer gewerk. Hoof van die navorsingsgroep, Max Planck, het geglo dat vroue nie hoër onderwys moet volg nie, maar onder die indruk van haar intelligensie, het hy haar in 1907 as 'n assistent toegelaat.[6] By hierdie bekende wetenskaplike instituut was daar 'n streng skeiding van rolle tussen die geslagte, mans het die goed-betaalde wetenskaplike poste gekry en het aan die hoof van 'n navorsingsgroep gestaan, vroue het as sekretaresses gewerk, al het hulle dieselfde kwalifikasies gehad.[7][8] Meitner het dus aanvanklik in die geheim, in 'n kelder, en onbetaald gewerk as 'n gas van 'n manlike wetenskaplike navorser.[6]

Toe die Nazi-bewind in Duitsland en later in Oostenryk aan bewind gekom het, het dit onmoontlik geword vir die Joodse Meitner om te werk. Sy het met die hulp van Nederlandse kollegas gevlug.[6] Die voortsetting van die samewerking het toe voortgegaan deur intensiewe korrespondensie. ’n Paar maande ná Meitner se vlug, op 17 Desember 1938, het Hahn en Strassmann daarin geslaag om vir die eerste keer ’n atoomkern by die Berlynse laboratorium te splyt. Die eksperiment is vooraf met Meitner in 'n geheime vergadering in Kopenhagen bespreek en volgens haar instruksies uitgevoer.

In Januarie 1939 het Meitner saam met Otto Frisch die eerste teoretiese verduideliking van kernsplyting verskaf. Haar kollega Otto Hahn het die Nobelprys vir Chemie in 1944 ontvang vir hul ontdekking.[9] Die element meitnerium is na Meitner vernoem.[10]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Lise Meitner Dies; Atomic Pioneer, 89; Lise Meitner, Physicist, Is Dead; Paved Way for Splitting of Atom, http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30A11F83455157493CAAB178BD95F4C8685F9, The New York Times, 28 April 1968, besoek op 2 Januarie 2013, geargiveer https://web.archive.org/web/20131110230615/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30A11F83455157493CAAB178BD95F4C8685F9 , argiefdatum 2013-11-10
  2. ↑ Judson, Horace Freeland, No Nobel Prize for Whining, http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?sec=health&res=9C02E4DE123EF933A15753C1A9659C8B63 , The New York Times , 20 Oktober 2003 , besoek 3 Januarie 2014,
  3. ↑ (en) "Otto Hahn, Lise Meitner and Fritz Strassmann". Chemistry Heritage. Besoek op 3 Januarie 2014.
  4. ↑ Bartusiak, Marcia. The Woman Behind the Bomb. https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/books/reviews/lisemeitner.htm The Washington Post, 3 Januarie 2014, aanhaling "Terwyl professionele jaloesie net gedreig het om Marie Curie daarvan te weerhou om die Nobelprys te ontvang, het hulle daarin geslaag om Meitner dieselfde erkenning te ontsê."}}
  5. ↑ Friedman, Carl E=mc2 , https://www.trouw.nl/nieuws/e-mc2~b76525ed/ Trouw, besoek3 Januarie 2014 , skakel op 23 Oktober 2020 verander, archiefurl=https://web.archive.org/web/20211109013106/https://www.trouw.nl/nieuws/e-mc2~b76525ed/ , argiefdatum 2021-11-09
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Sjabloon:Citeer boek
  7. ↑ Kolboske, Birgit. Hierarchies. Lotta Support, Little Science? - Scientists and Secretaries in the Max Planck Society. https://www.researchgate.net/publication/351174422_Hierarchies_Lotta_Support_Little_Science_Scientists_and_Secretaries_in_the_Max_Planck_Society. jaargang 2021, Max Planck Institute for the History of Science. 2021-01-01. doi=10.5771/9783748924869-105, argief, https://web.archive.org/web/20221107114912/https://www.researchgate.net/publication/351174422_Hierarchies_Lotta_Support_Little_Science_Scientists_and_Secretaries_in_the_Max_Planck_Society , argiefdatum, 2022-11-07
  8. ↑ Das Harnack-Prinzip als institutionelles Markenzeichen: Faktisches und Symbolisches. Laitko, Hubert. https://mprl-series.mpg.de/proceedings/6/4/index.html |taal=de |uitgever=Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften. Berlin, 2015-01-19 bl. 3.8 Das Harnack-Prinzip und die Wissenschaftlerinnen, 978-3-945561-01-0
  9. ↑ (en) "The Nobel Prize in Chemistry 1944". Chemistry Heritage. Besoek op 3 Januarie 2014. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (hulp)
  10. ↑ (en) Royal Society of Chemistry Chemistry in its element - meitnerium
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Lise_Meitner&oldid=2764616"