Mariël le Roux
Mariël le Roux is ’n Afrikaanse skrywer van romans. Haar roman “Die naamlose” is bekroon met die tweede prys in Sanlam se Groot Romanwedstryd.
Lewe en werk[wysig | wysig bron]
Maria Elizabeth Stofberg word op 1 Oktober 1947 as die middelste van vyf kinders gebore in die hoofslaapkamer van die plaas Houmoed in die distrik Scherpenheuvel naby Worcester. [1]Haar oudste broer is by geboorte dood en sy het ’n ouer en jonger suster en ’n jonger broer. Haar pa, Pieter, was ’n boer op die plaas en haar ma, Maria, was eers onderwyseres wat op die eenmanskool by Doornrivier klas gegee het. Haar ouers is in 1942 getroud. Mariël word op Houmoed groot en haar eerste twee skooljare is op die plaasskool Moordkuilskool. Daarna gaan sy na die Laer Meisieskool op Worcester, waar sy en haar susters by familie en in losieshuise tuisgaan. Sy matrikuleer aan die Hoër Meisieskool op Worcester. Na skool studeer sy met ’n lening aan die Universiteit van Stellenbosch Afrikaans-Nederlands met die doel om onderwyseres te word. Na ses maande raak haar geld egter op en moet sy die studies staak. Dan werk sy vir ’n ruk by die Koöperasie op Worcester sodat sy die lening kan terug betaal. Hierna word sy as verpleegster opgelei in die Karl Bremer-hospitaal in Bellville en die Otto du Plessis-kollege. In 1969, haar laaste jaar van opleiding, trou sy met haar skoolvriend, Jean le Roux. Aan die einde van 1969 skryf sy haar finale eksamen vir registrasie as Algemene Verpleegkundige. Saam met Jean keer sy terug Worcester toe, waar sy ’n pos by die Eben Dönges-hospitaal kry en haar diploma daar voltooi. In die volgende sewe jaar is sy hoofsaaklik huisvrou en word haar vier kinders, een dogter (Mari) en drie seuns (Ernie, Pieter en Jean), gebore. In 1982 gaan doen sy die Verloskundekursus op Worcester en in 1987, op veertigjarige ouderdom, voltooi sy die B.A. Cur.-graad in verpleegonderrig aan die Universiteit van Suid-Afrika. Haar man word hierna deur sy werk (Nasionale Pers, waar hy verantwoordelik was vir die verkoop van koerante) verplaas na Kaapstad, waar sy klasgee in hoofsaaklik Verloskunde aan onder meer die Otto du Plessis-kollege en die Universiteit van Wes-Kaapland. Hulle bly in Durbanville naby Kaapstad. Haar man word later na Transvaal verplaas, maar sy bly agter in die Kaap om die kinders te ondersteun terwyl hulle nog studeer en ook om nie haar werk prys te gee nie. Na aftrede aan die einde van 1999 verkoop sy die huis in Durbanville en sy en haar man vestig hulle op Voëlklip in Hermanus, maar sy doseer weer vir ’n ruk deeltyds verpleegkunde, hierdie keer aan die Universiteit van Stellenbosch. Hierdie werk lê sy finaal af in 2008.
Skryfwerk[wysig | wysig bron]
Nadat sy op Hermanus aftree begin sy vir die eerste keer ernstig skryf.[2] “Wilhelmina: kampkind op Java” is die ware verhaal van Wilhelmina (Will) van Halewijn, haar ma en twee sussies van Holland, wat gedurende die Tweede Wêreldoorlog op die eiland Java in Indonesië deur die Japannese soldate gevange gehou is. Die ontberinge in die kamp veroorsaak ondervoeding, honger, mishandeling, vernedering en Wilhelmina verloor haar kindwees en jeug. Nadat die atoombomme op Hirosjima en Nagasaki die Japannese tot oorgawe dwing, breek ’n verdere oorlog egter uit. Die eilandbewoners van Java is deur die Japannese bevryding van hulle Hollandse meesters belowe en nou eis hulle hierdie bevryding deur bendes wat moor, plunder en roof. Wilhelmina en haar familie word ook oorval, maar ontkom met hulle lewens terwyl ander op aaklige wyse sterf. Haar skeepsbouerpa het die hele oorlog diens gedoen in Simonstad, sodat hy van die oorloglyding niks weet nie en hoewel hulle vir ’n kort tyd na die oorlog herenig is, verlaat hy die familie so gou moontlik daarna en keer terug na Simonstad. Nederland ná die oorlog is ’n beklemmende plek en hulle emigreer agter hulle pa aan na Suid-Afrika. Die roman word ’n ernstige aanklag teen die skending van menseregte tydens die oorlog, met veral die emosionele impak daarvan op ’n kind wat aangrypend weerspieël word. Hierdie roman word in Nederlands as “Sterretje” vertaal.
“Die naamlose” verower in 2010 die tweede prys in Sanlam se Groot Romanwedstryd. Die titel verwys na verlies aan identiteit en die roman beeld die uitgeworpene uit, wat ondanks teenslae, mishandeling en minagting tog ’n wil het om te oorleef en te oorwin. Carli Botha is amper sewe jaar oud toe haar Italiaanse ma, Bella, te midde van onophoudelike reën in die plaashuis op Grootvlei die lewe skenk aan ’n wanskape, breinlose boetie, wat geen hoop op oorlewing het nie. Haar pa, Wilhelm, vra die huishulp Lena om ’n plan te maak met die boetie en Lena verdrink die boetie. Bella gaan dan uit en pleeg selfmoord. Daarna drink en hoereer Wilhelm, wat nooit vir Carli liefde gegee het nie, in die dorpshotel. Die bruin Dora sorg vir Carli totdat Oudominee haar op die plaas kom haal. Carli se emosionele mishandeling duur egter voort, selfs (en veral) onder die dominee. Sy knoop ’n verhouding oor die kleurgrens aan met Dora se seun Wimpie, waarna ’n tragedie hulle skei. Die skrywer slaag daarin om in hierdie hartseer verhaal die karakters te laat lewe, die lewensomstandighede van ’n aantal jare terug weer werklik te maak en veral die rasseverhoudinge en die bruin mense vanuit ’n ongewone hoek te belig.[3]
“Klara” is die lewensverhaal van die hoofkarakter met hierdie naam.[4] Die verhaal begin in Duitsland, waar die middeljarige Klara op die spore van haar oorlede suster Martjie gaan stap om sin te probeer maak uit haar onverwagse dood.[5] Hierna word die verhaal van die begin vertel. Klara se pa is ’n voorman op Boplaas en op ’n dag verongeluk hy met ’n trekker op die damwal. Klara se ma, wat altyd emosioneel onstabiel was, raak nou van haar kop af en Klara moet as oudste kind die leiding neem vir onderhoud van haar twee sussies en die gesin. Hulle moet noodgedwonge in die “Witlokasie” op die dorp gaan bly, saam met die ander arm mense, waar die gemeenskapsondersteuning hulle help om kop bo water te hou. Klara se bande met Boplaas word behou deur haar kontak met Polla, ’n huishulp op die plaas. By haar hoor Klara alles wat op Boplaas gebeur. Hierdie is ’n verhaal van al die draaie wat die lewe met ’n mens kan loop, met die hartseer, swaarkry en vreugde daaraan verbonde. Mariël se verhaal “Ant Mêkie” word opgeneem in Riana Scheepers en Nicci Thabo se versamelbundel, “Die melkweg het ’n ster laat val”.
Publikasies[wysig | wysig bron]
| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 2007 | Wilhelmina: kampkind op Java |
| 2010 | Die naamlose |
| 2013 | Klara |
| 2017 | Isabella |
Bronnelys[wysig | wysig bron]
Tydskrifte en koerante[wysig | wysig bron]
- Brümmer, Willemien “Stories uit die kraamsaal” “By” 11 September 2010
- Roux, J.B. “Skrywer het Klara reeds kleintyd ‘ontmoet’” “Volksblad” 17 Julie 2013
Internet[wysig | wysig bron]
- Brümmer, Willemien Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2010/09/11/BJ/5/bjmariel-BV.html[dooie skakel]
- LitNet ATKV-Skrywersalbum 14 Desember 2010: www.litnet.co.za
- NB Bookslive: http://nb.bookslive.co.za/blog/2013/07/17/maril-le-roux-se-roman-klara-n-verhaal-van-lig-en-donker-uit-vervlo-dae-bekend-gestel/
Resensies[wysig | wysig bron]
- ↑ Lewensbesonderhede steun swaar op die skrywersprofiel, opgestel deur Erika Terblanche, wat op 14 Desember 2010 op die LitNet-webwerf se ATKV-Skrywersalbum verskyn het.
- ↑ Van Wyk, At “Beeld” 17 Desember 2007
- ↑ Du Toit, Elsabé “Beeld” 22 Julie 2013
- ↑ Breytenbach, Malene “Rapport” 3 Oktober 2010
- ↑ Kloppers, Jacolette “Beeld” 1 November 2010